Ерұланның жанына Батыра келіп, үндемей оның сөзін тыңдады. Осы сәтте қаланың солтүстігінен шыққан атты сарбаздардың дыбысы естілді, барлығының назары сонда ауды.

– Естіліп жатқан шығар бізге қарай атты сарбаздардың шауып келе жатқандығы, бұл мұнда қазір Қамшаттағыдай қақтығыс болады деген сөз, кетемін десеңдер өз еріктерің, мен сендерді ұстамаймын, бірақ сендердің көмектерің маған керек екенін біліп қойғандарың абзал, тезірек шешім қабылдамасаңдар кеш болады, – деді де, ол Батыраға қарап: – Мынаның барлығын қайдан тауып келгенсің? – деді ол.

– Өткен жолы келген сарбаздар, мыналарды ай-шай жоқ сатқындықта айыптап, оларды абақтыға қамамақ болды, «өтірік сатқындықта айыпталып, абақтыда отырғанша, әділетсіздікке қарсы шыққан дұрыс» деп, менің соңымнан ерді. Сонымен, бала қайда? Ол денесінде таңбамен туылды дегенге сене алмай тұрмын, – деді ол.

– Иә, өкінішке орай, оның арқасында таңба бар… Бәрі осылай аяқасты болады деп ешқашан ойламаппын.

– Сұлу қайда? Сенде қандай жоспар бар? Қала толықтай жабық, бізге қарағанда қарсыластарымыздың саны он, тіпті жиырма есе көп, – деп оған сұрақ жаудыртты.

Ерұлан басын изеп, төменде тұрған күймені көрсете:

– Сұлу мен балам күймеде, ал жоспарға келер болса, менде ол бар, – деп Бтыраға қарады. – Бірақ сенен сұрасам бола ма? Сен екі апта бойы қайда жүрдің? – деді ол.

– Менің жауынгерлеріме олар өтірік айып тақты, мен солармен бірге болдым.

Ерұланның сарбаздардың көбі оның сөзінен кейін ойланбай, қаруларын тастап, сарайдан асыға шығып кетті, тек жиырмаға жуығы ғана қалды. Ерұлан оларға:

– Жылдам атқа қонып, бар керектерді алыңдар, өз шешімдеріңе өкінбейді деген ойдамын, – деді ол.

– Жоқ, мен мұнда не болып жатқанын толық түсінген жоқпын, бірақ билеушілердің барлық қалаларға сарбаз жіберіп, ондағы тұрақты сарбаздарды тергеуі, мұнда шынында бір шикіліктің бар екенін білдіреді және сіздің айтқан сөзіңіз жалған емес екеніне менің шүбәм жоқ, біз соңына дейін сіздің жағыңыздамыз, бәрібір Дат бізді жайымызға қалдырмайды, ол қолындағы билігін пайдаланып, барынша бізді жазаға тартқысы келеді, – деді сарбаз.

– Сонымен, жоспар қалай? – деді Батыра.

– Барлығын айтып отыратын уақыт жоқ, сен адамдардың жартысын бастап, оңтүстік қақпаға жетпей, ең бірінші көпірден өте сонда жайғастыр, Сұлуды да өзіңмен бірге ала кет, ал мен осында қалып, оларды ұстаймын. Саны жағынан көп болғандықтан, олармен ашық алаңда шайқасудың мәні жоқ, орталық қақпаның аймағы ашық болғандықтан, оларды қалада тастап кету қажет, мен белгі берген кезде сен менің келе жатқанымды білесің, сол кезде дайын бол, ал енді сәттілік, сарбаздар мен күймені бастап тездетіп кет, – деп ол Батыраға мұқият қарады. – Айтпақшы, ең маңызды дүниені айтамын деп ұмытып кетіппін, әлгілер мен біздің киген сауыттарымыз бірдей болғандықтан, біз қолымызға ақ мата байлап аламыз, егер мата жоқ болса, онда олар біз емес – осыны есіңнен шығарма. Батыра оның қолдарының дірілдеп тұрғанын көрді.

– Сен маған қандай белгі бересің? Және орталық қақпадан қалай шығамыз, әрине, егер онда аман-сау жетсек, – деп әзілдей сөйледі.

– Менің белгім сенің құлағыңнан мүлт кетеді деп ойламаймын, егер сен сол сәтке дейін саңырау болып қалмасаң, – деді Ерұлан жымия, – ал қақпаға келер болсақ, бір амалын табармыз, онда қаладағыдай сарбаздар көп емес, енді жылдам кет! – деді.

– Әміріңізге құлдық, – деді де, Батыра сарбаздардың жартысын бастап күймемен бірге сарайдан шыға қаланың оңтүстік қақпасына беттеді.

– Қақпаны жабыңдар! – деп Ерұлан артынша айқайлады. – Кәне жігітте, аттарыңа қоныңдар! Қазір біз оларға сыйлық жасаймыз, сосын іш көйлектеріңнен кішкене жыртып, көрінетіндей етіп қолдарыңа байлаңдар, – деп әмір етті.

Оларға шапқан жылқылардың дыбысы барған сайын қаттырақ естіліп, жер дірілдей бастады, әлгі дыбыстан сарайдағылардың бойын қорқыныш биледі.

– Үлгеретін шығармыз деп ойлаймын, – деді Ерұлан дыбыс шыққан жаққа бас бұра, – екеуің соңымнан еріңдер! – деп жанында тұрған сарбаздарға бұйрық берді. Ол шеберханасына қарай беттей, ішіне кіре, тікелей зеңбірекке барып, бетін жапқан матаны жұлып алды да, оған кішкене қарап тұра Ерұлан сарбаздарға:

– Мынаны сарайдың алдына алып барыңдар! – деп бұйрық беріп, өзі оқтық пен зеңбірек оқтарын арбаға салып, сарбаздардың соңынан ерді.

Бұл уақытта сарайға Дат та жақын қалды, ол түтіннің Ерұланның сарайының төбесінде тұрғанын түсініп, жымиғаны соншалықты, езуі құлақтарына дейін жетті.

Сарайға жақындай келе жорғалай шапқан жылқылардың дыбысы қаттырақ естіле түсті, олар шұбыра сарайды тар көшелермен айнала қоршай бастады, іштегі жауынгерлер қабырғаның арғы жағынан естілген аттардың дыбысынан қалай оларды қоршап жатқандығын түсінді. Сырттан келген дыбысты естіп, олардың тынысы тарылып, жүректері жылдам соқты. Даттың әскері бірнеше сәттен кейін сарайды толық қоршап, садақтарын дайындықта ұстап, Даттың келесі бұйрығын күтті. Дат жабық тұрған қақпаны көріп, олардың әлі іште екенін түсінді.

Ерұлан зеңбірегін оқтап, оны қақпаға бағыттап қойды да:

– Жылқыларыңды бекем ұстаңдар және сарайға жақын тұрыңдар, – деп сыбырлай сөйлеп, қолымен артқа шегініңдер дегендей жауынгерлеріне белгі берді.

– Сендер кімге қарсы шығып тұрғандарыңды білесіңдер ме? Қаруларыңды тастап, беріліңдер, баланы бізге беріңдер, осы істегендеріңе көз жұма қараймыз және сендер бұрынғыша өмір сүре бересіңдер; естіп тұрған боларсың, Ерұлан, бәрібір қаладан шыға алмайсың – барлық қақпалар жабық және сарбаздар саны да көп. Сенің тек бір-ақ таңдауың бар – баланы бізге бер, мен саған ойлануға уақыт берем, – деп Дат дауысын көтере сөйледі. Сосын Дат қасындағы жауынгерлеріне:

– Қақпа бұзғышты дайындаңдар, – деп бұйырды.

– Одан да бірден шабуыл жасап, баланы тартып алармыз, – деді сарбаз.

– Жоқ, бала бізге тірідей керек, сондықтан біз оларды көрмей жатып шабуылға шыға алмаймыз, көрейік соңына дейін не болатынын, бәрібір бізден қашып құтыла алмайды, олар торға түскен тышқандай, – деді.

Жауынгерлер көп ұзамай бұзғышты дәл Ерұланның табалдырығының төбесінде ұстап, онымен соққы жасауға дайын болды.

– Ерұлан, текке қан төгіп қайтесің, тыныш баланы бер де, осы жерде мына ақымақтықты тоқтат! – деді Дат, қолын аспанға көтеріп сарбаздарға күтуін ескерткендей.

Бір сәт тыныштық орнап, екі жақ та өздерінің қолбасшыларының бұйрығын күтті. Ерұлан қолына от ұстап зеңбіректі атуға дайын тұр, оның тынысы тарылып, маңдайынан суық тер бөлінді.

– Ерұлан, сенің уақытың тәмам болып қалды, мені қан төгіп, күш көрсетуге мәжбүрлеме, егер біреу зардап шегетін болса, онда ол сенің мойныңда – беріл! – деп Дат айқайлап, қолын ақырындап түсіре бастады. Ерұлан қақпаға қарап, терең тыныс алып:

– Ешқашан, – деп айқайлады, Ерұлан сарбаздарына бұрылып. – Мен мұны ешқашан адамдарға қолданамын деп ойлаған емеспін, – деп зеңбіректі атты, одан шыққан оқ артында сап-сары шоқ ұшқынын қалдыра, көз ілестірмес жылдамдықпен, қақпаға соғылып жарылды. Жарылыстан қақпамен қоса оның арт жағындағы сарбаздарды үйілген асықтарға келіп тиген сақа сияқты, жайратып салды.

Қақпаның оң жағында тұрған Датқа қақпадан ұшқан ағаш қалдығы, сол иығына қадалып, оны атынан ұшырып түсірді, бірақ үстіндегі ауыр сауытының арқасында, оның денесін ағаш тесіп өткен жоқ, тек бір елі ғана кірді, алайда құлағының шыңылдағаны соншалықты, айналасындағы бірде-бір дыбыс оған естілер емес, не болғанын түсінбей ол кішкентай бала сияқты жерде еңбектеп жүрді. Айнала көк түтінге оралып, мұрын жаратын оқтықтың иісі ауаны басты. Бұрын-соңды мұндай жойқын дауысты естімеген сарайды қоршаған сарбаздардың жылқылары қала көшелерімен жан-жаққа бытырай қашты, тіпті жауынгерлердің өзі оларды тыныштандыруға асыққан жоқ. Бұл көріністен кейін Ерұлан өз қаруының неге қабілетті екендігін көріп, жас балаша қуанды, бірақ бір жағынан қаруды адамдарға қолданғаны үшін ол өзін күнәлі сезінді.