25. Напярэймы жаданьням («Што-ж, снуюцца няхай сьмерці чорныя здані...») (б. 41). «Беларуская газэта», 93 (113), 13 сьнежня 1942; «Беларускі эмігрант», 9 (20), 1 кастрычніка 1949; «Бацькаўшчына», 40-41 (270-271), 9 кастрычніка 1955.
26. Балючым накіпам свае крыві («Адчуў на скрыўджаным парой пагосьце...») (б. 42). У рукапісе (Архіў БІНіМа) ранейшая назва верша «Рудая, чорная». «Беларускі работнік», 39, 24 верасьня 1944; «Пагоня», 3, 1946, б. 5.
27. Не прадам я ніколі вясны («Неяк рана прыйшла вясна...»)(б. 43). У рукапісе (Архіў БІНіМа) ранейшая назва верша «Не памру я». «Беларуская газэта», 55 (173), 24 ліпеня 1943.
Рукапісны варыянт, страфа 6:
Устрасаю далоні:
— Ты-ж
і самога сябе зьнявечыў...
І ня жоўты вядзьмарскі брыж
ружавее,
а зораў сьвечы...
страфа 7:
Не памру я!
А ты — гібей,
парахнёю
чарней ля плоту.
Наканоўвае шлях табе
балацянай іржою лотаць.
страфа 9:
І ня восень, аднак, —
вясна
усьміхаецца мне у вочы
хітравата...
Яна, яна...
І зямлю ўжо расьліны точаць.
28. Не шкадую яго і ня плачу («Лета выскубла жмук асакі...») (б. 45). Першая частка верша друкуецца па рукапісным тэксьце (Архіў БІНіМа). Другая частка («Дагарэла сонечнае лета...») апублікавана: «Беларуская газэта», 27 (145), 8 красавіка 1943; «Беларускі работнік», 38, 17 верасьня 1944.
29. Пела мне маці («Помню, у час вечаровы...») (б. 47). «Беларуская газэта», 11 (129), 10 лютага 1943; «Бацькаўшчына», 47-48 (277-278), 27 лістапада 1955.
30. Хутчэй, хутчэй...(«З-пад сьнегу першы ’шчэ храсток...»)(б. 48). «Беларуская газэта», 30 (148), 20 красавіка 1943.
31. Не зракуся («Хіба шмат такіх вось нашых раніц...») (б. 49). «Новы шлях», 16 (28), 1943, б. 14. Перад публікацыяй верша словы, падпісаныя У.Г.: «За апошнія гады расьцьвілі маладыя таленты гэткіх паэтаў, як Уладзімер Дудзіцкі, — паэта з дубоўкавымі і пушчавымі традыцыямі ўлюбёнасьці ў вобразную семантыку слова».
32. І думы, і словы, і сны («Былі яны, словы і думы...») (б. 50). «Беларуская газэта», 33 (251), 26 красавіка 1944.
33. Упаў блакіт. З настрояў ля Нёману («Упаў блакіт на шкло ракі...») (б. 51). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
34. П’ю сок вясны («Мой родны брат, сястрыца мая, маці...»)(б. 52). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
35. Беларускай моладзі («Дарма, што сплямлены наш сад...») (б. 53). Рукапіс (Архіў БІНіМа). Першапачаткова верш называўся «Шуміць пад зорамі краса (Экспромт)» і меў прысьвячэньне: «Прысьвячаецца Баранавіцкай моладзі».
Варыянт, страфа 5:
Пакуль хай пляміць медзьдзю сад
наліты сонцам сьпелы жнівень, —
шуміць пад зорамі краса
на сакавітай роднай ніве.
36. Верш («Падышла і сказала...») (б. 54). У рукапісе (Архіў БІНіМа) варыянт назвы «Часіны трывогі». «Новы шлях», 20 (32), 1943, б. 13.
37. Ізноў я тут («Ізноў я тут, каля цябе...») (б. 55). «Беларуская газэта», 61 (179), 14 жніўня 1943; «Пагоня», 3, 1946, б. 3; «Шыпшына», 4, 1947, б.18.
38. Я зь песьняй упоруч пайду («Прамчаўся, расьцяты маланкаю час...») (б. 56). «Пагоня», 3, 1946, б. 6.
39. Насустрач будучыні нашай («Я ўспамінаю дні «вясны»...») (б. 58). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
40. Была восень («Бяз прычын ня бывае гора...») (б. 59). «Новы шлях», 8 (39), 1944, б. 13.
41. Блакіт вачэй («Усьмешкай сэрца мне параніў...») (б. 60). У машынапісе (Архіў БІНіМа) прысьвячэньне В.Б-й і заўвага аўтара: «Раманс напісаў кампазытар Мікола Шчаглоў». «Новы шлях», 8 (20), 1943, б.15.
42. Жыві... («Час кароткі мне векам здаўся...») (б. 61). У машынапісе (Архіў БІНіМа) прысьвячэньне В.Б-й. «Новы шлях», 8 (20), 1943, б.15.
43. Хай пеніцца віно («Стаіць пітва нявыпітага кубак...») (б. 62). «Новы шлях», 23 (35), 1943, б. 14.
44. Блізкі і такі знаёмы («Часта чую сьлёзна-шчыры, любы голас...») (б. 63). У рукапісе (Архіў БІНіМа) заўвага аўтара: «Урывак з пачатае паэмы «Зязюля». «Пагоня», 3, 1946, б. 4.
45. Былое трупам мусіць пасьці («Я дружбы з радасьцяй ня меў...») (б. 65). Машынапіс (Архіў БІНіМа).
46. Плача кроплямі золата дзень («Сінь дзівосная неба, рассып...») (б. 67). «Пагоня», 3, 1946, б. 4.
47. Над сьлядамі шляхоў аджытых («Рассыпайся драбнюткім макам...») (б. 69). Рукапіс (Архіў БІНіМа).
48. Дваццаць пяты («Ні сіла наймітаў, ні блуд, ні звады змоў...») (б. 70). У машынапісе (Архіў БІНіМа) падзагаловак: «Да 25-х угодкаў абвешчаньня незалежнасьці Беларусі». «Беларуская газэта», 24 (242), 25 сакавіка 1944; «Беларускае слова», 4 (5), 25 сакавіка 1949. Верш перакладзены Гэрманам Рыдмюлерам на нямецкую мову, надрукаваны ў газэце «Minsker Zeitung», 1943.
Zu allen Zeitung wird davon sagen,
Was sich ein Volk erwarb an hohen Ruhm.
Es bleiben auch in fernsten Erdentagen
Im Buch der Weltgeschichte eingatragen
Der Ahnen Taten und ihr Heldentum.
Wir blättern heute in verblichtnen Seiten
Und fühlen, dass der alte Geist noch lebt,
Dass wir, trotz allem Ungermach der Zeiten
Mit neuer Kraft dem Ziele näherschreiten,
Das Mut und Tapferkeit von je erstrebt.
Es brennt die Welt und dumpfe Glocken manhnen
An uns'res Volkes schweren Opfergang,
An Blut und Tränen, an das Leid der Ahnen:
Voll tiefer Trauer senken wir die Fahnen
Vor all' den Teuren, die der Kampf verschlang.
Hört Ihr die Heimaterde heimlich weinen
Ob all' der Vielen, die der Tod umwarb?
Wie bittre Tränen will ihr Tau erscheinen
Um uns'ie Brüder und den grossen Einen,
Held Kalinowski, der für uns einst starb.
Die Rache lebt! Einst werden wir vergelten!
Dies ist der Tag, der ewing in uns neu,
An dem wir uns dem Feind endgegenstellten
Zu retten unser Wesen, uns're Welten,
Dem Vaterland, dem Freiheitsbanner treu!
Aus tausend Gräben dringen stille Klagen —
Aufs neue aber jagt der Sturm durchs Land
