1943
Былое трупам мусіць пасьці
Я дружбы з радасьцяй ня меў:
туга была заўсёды госьцяй.
І голас звонкі мой нямеў,
бы думы сьцятай маладосьці.
І маладосьці ня было,
не давялося ў горы высьпець;
яна сівым упала тлом
пад енк вятроў на дзікай высьпе...
На высьпе цела маё тнуў
імжою золкай час дрыготкі.
Успамінаў я даўніну,
жыцьцё бацькоў і думы продкаў.
Шчымела сэрца. І штодня,
каб гора крыўдай перагрызьці,
імкнуўся боль душы уняць
красою восеньскага лісьця.
Інакшых лекаў анідзе
знайсьці ні я ня мог, ні маці,
і гурт радні мае радзеў,
і чэзла спадчына — багацьце.
Няраз братоў сваіх, сясьцёр
на раду ў хату, помню, клікаў,
ды ня прыйшлі: іх сьлед расьцёр
варожы лад хадою шпікаў.
І сьлёзы буйныя плылі
і срэбрам падалі на рукі.
Калі, пытаўся я, калі
цярпеў хто дзе такія мукі?
Навокал — сьціша. Ні душы.
І толькі дзесьці ля дарогі
глухую цемру варушыў
вар’яцтвам выкліканы рогат...
Хто сам такога не адчуў,
ня вызнаў смаку сьлёз пякучых,
заўсёды будзе у ваччу
яго салодкім боль разлучын.
І сяньня ён у цёплы кут
паўзе ня першы раз, ня пяты,
каб не павіснуць на суку
ад чорных рук займанца, ката.
Мне сьцежкі ў цяжкай барацьбе
расчыніць лучнасьць наша насьцеж.
Былое, больш каб ня гібець,
кажу я, трупам мусіць пасьці.
1943
Плача кроплямі золата дзень
1
Сінь дзівосная неба, рассып
срэбра зораў на травы ў поўні:
сонца выпіла кроплі расы
прагавітымі вуснамі поўдню.
Вяне, валіцца куст асакі,
млеюць нема садоў маіх ліпы,
іхны шэлест у пале такім
вецер подыхам высьмяглым выпіў.
І ня радуюць сьцежкі вачэй,
і ня цешаць, і дум не вяселяць.
Сумам русыя косы пячэ
кашміровая засень аселіц.
Сьлед на жорасьце чэрствых сьцяжын
абвуглелаю выдаўся плямай.
Неўтаймованы б’ецца, дрыжыць
у палёх гневам здушаны лямант.
2
Плача кроплямі золата дзень —
хараство абняслаўленай сіні...
Мне здалося: шукаць нас вядзе
лёс ратунку на горкай асіне.
Маці родная, сёстры, браты,
не змаўкае наструнены голас:
пераймаю і лямант, і плач залаты
на абтоку сьцьвярдзеласьці голай...
Боль нясьцерпны працяў да касьцей
маё цела на змроку употай;
мае песьні на першай вярсьце
сівер раніць калючкамі дроту...
Мо’ скарыцца? Замоўкнуць мо’?
Не!
Не замоўкне душы мае песьня:
узьляціць у блакіт, няжывога скране
і заплача ля бацькаўскіх весьніц.
Прытулюся і я ля разбураных сьцен,
ля курганаў укленчу, схілюся
і мацней запяю,
каб на кожнай вярсьце
чутны голас быў мой Беларусі.
Жнівень 1943
Над сьлядамі шляхоў аджытых
Рассыпайся драбнюткім макам,
ды ня высячэш з муру сьлязы ты...
Золак кроплямі золата плакаў
над сьлядамі шляхоў аджытых.
І як сонца вільготнае потым
усьміхнулася раніцы млява,
акрапіўся халодным потам
неба сьцежак пясок смуглявы.
Пасінелі іскрыстыя росы
у валозе ад церпкай смагі,
нібы поглядам кінуў косым
невядомы дагэтуль магік
