— Ашчаджайце порах да наступу лібералаў, — параіў доктар. — Сярэднявечча ўжо мінула.

Хворы памёр праз чатыры дні, задушаны белымі зярністымі ванітамі, але за наступныя тыдні не выявілі ніводнага выпадку, хоць назіранне не перапынялася. Трохі пазней «Камерцыйная газета» надрукавала навіну пра тое, што двое дзетак памерлі ад халеры ў розных раёнах горада. Удалося высветліць, што насамрэч адзін хлапчук памёр ад звычайнай дызентэрыі, але пяцігадовая дзяўчынка сапраўды сталася ахвяраю халеры. Яе бацькі і тры браты былі раздзеленыя для індывідуальнага каранціну, і ўвесь раён стаўся аб’ектам суворага медыцынскага кантролю. Адзін з братоў дзяўчынкі захварэў, але неўзабаве паправіўся, і сям’я вярнулася дадому, калі мінула небяспека. Яшчэ адзінаццаць выпадкаў былі зарэгістраваныя на працягу трох месяцаў, на пяты ж месяц становішча трывожна абваст­рылася, але праз год можна было цвёрда сказаць, што горад пазбавіўся ад небяспекі эпідэміі. Ніхто не сумняваўся ў тым, што жорсткія санітарныя захады доктара Хувэналя Урбіна больш за ягоныя ўгаворы зрабілі мажлівым нечуваны раней цуд. З тае пары і ледзь не да сярэдзіны новага стагоддзя халера набыла эндэмічны характар не толькі ў горадзе, але па ўсім Карыбскім узбярэжжы і ў басейне ракі Магдалены, але ніколі не даходзіла да эпідэмій. Трывога адыграла сваю ролю ў тым, што папярэджанні доктара Хувэналя Урбіна былі разгледжаныя ўладамі як след. Адкрылі кафедру для абавязковага вывучэння халеры і жоўтае ліхаманкі ў Школе медыцыны, была прынятая прапанова аб тэрміновай ліквідацыі адкрытай каналізацыі, вырашылі збудаваць новы рынак у іншым месцы, чым гарадскі сметнік. Аднак доктар Урбіна не заўважаў прызнання ягонае перамогі і не адчуваў прыліву сіл на ўвасабленне свайго грамадскага паклікання, бо сам тады жыў нібы з пад­бітым крылом: агаломшаны і разгублены, ён вырашыў за­кінуць усё на свеце і пра ўсё забыць, уражаны бліскавіцай кахання да Фэрміны Дасы.

Гэта і насамрэч сталася вынікам клінічнай памылкі. Яго сяб­ру-лекару прымроіліся папярэднія сімптомы халеры ў васямнаццацігадовай пацыенткі, і ён папрасіў доктара Хувэналя Урбіна агледзець яе. Доктар не стаў марудзіць, спалоханы тым, што выпадак паказваў на мажлівасць пранікнення халеры ў заможны раён старога горада, бо ўсе папярэднія факты захворвання былі зарэгістраваныя ў маргінальных раёнах і амаль усе — сярод мурыкаў, але падчас візіту ён сутыкнуўся з іншымі, менш сумнымі неспадзяванкамі. Дом пад ценем мігдалавых дрэў Евангельскага скверыка звонку здаваўся напаўразбураным, як астатнія пабудовы каланіяльнага квартала, але ўнутры ён знайшоў незвычайны парадак, чысціню і дзівоснае святло, якое выпраменьвалася нібы з іншай эпохі. Вітальня выходзіла наўпрост на дворык севільскага тылу, квадратны, з пабеленымі апельсінавымі дрэ­вамі ў квецені; падлога і сцены былі аздобленыя кафляй. Цурчала нябачная крыніца, на карнізах стаялі вазоны з гваздзікамі, у кожнай арцы вісела клетка з рэдкімі птушкамі. Самымі дзіўнымі былі тры крумкачы ў вялізнай клетцы, якія часам шумна ўзмахвалі крыллем, напаўняючы паветра падманлівым пахам. Раптам дзесьці забрахалі прывязаныя сабакі, ашалелыя ад паху чужога чалавека, але жаночы вокліч змусіў іх змоўкнуць. Аднекуль павыскоквалі каты і пабеглі хавацца сярод кветак, спужаўшыся ўладнасці голасу. I тады настала такая празрыстая ціша, што скрозь птушыныя спевы і шэпт вады на камянях адчуваўся адчайны подых мора.

Усхваляваны ўпэўненасцю ў фізічнай прысутнасці Бога, доктар Хувэналь Урбіна падумаў, што такі дом не падуладны халеры. Ён пайшоў услед за Галай Плясыдыяй па галерэі, мінуў пакой для шытва, дзе Флярэнтына Арыса ўпершыню ўгледзеў Фэрміну Дасу, калі дом яшчэ рамантаваўся, узняўся па новай мармуровай лесвіцы на другі паверх і пачакаў перад дзвярыма спальні, пакуль прыслужніца паведаміла хворай пра ягоны прыход. Гала Плясыдыя выйшла са словамі:

— Сеньярыта сказала, што зараз прыняць вас не можа, бо бацькі няма дома.

Ён зноў прыйшоў а пятай увечары, як казала прыслужніца, і Лярэнса Даса асабіста адчыніў яму дзверы і правёў у спальню дачкі. Бацька застаўся сядзець у зацемненым кутку, скрыжаваўшы рукі і робячы спробы суцішыць сваё цяжкое дыханне да канца агляду. Нялёгка было б вызначыць, хто больш саромеўся, — лекар са сваімі нясмелымі дотыкамі альбо хворая дзяўчына — сама цнота — у шаўковай начной кашулі, але яны не глядзелі адзін аднаму ў вочы, доктар толькі задаваў пытанні адчужаным голасам, а яна адказвала яму голасам трапяткім: абое адчувалі прысутнасць бацькі ў паўцемры. Потым доктар Хувэналь Урбіна папрасіў хворую сесці і далікатным рухам апусціў на ёй начную кашулю да таліі: ганарлівыя нечапаныя грудзі з дзіцячымі яшчэ смочкамі раптам успыхнулі ў сутонні спальні, нібыта сполахі стрэлаў, і яна тут жа паспешліва схавала іх за скрыжаванымі рукамі. Лекар, нягледзячы на яе, развёў яе рукі і быццам бы абыякава распачаў простае праслухванне: прыклаў вуха спачатку да грудзей, а потым да спіны.

Пазней доктар Хувэналь Урбіна часта казаў, што калі па­знаёміўся з жанчынай, з якой потым пражыве жыццё ажно да скону, ён не адчуў ніякіх эмоцый. Доктар згадваў блакітную начную кашулю з карункамі, ліхаманкавыя вочы, даўгія валасы, якія збягалі з плячэй, але ён быў так узрушаны тым, што халера ўварвалася ў каланіяльны раён, што не звяртаў ніякай увагі на прыгажосць дзяўчыны, а толькі шукаў хоць найменшую адзнаку, якая магла б пацвердзіць меркаванне калегі. Яе ж думкі былі больш акрэсленымі: малады доктар, пра якога яна столькі чула ў сувязі з халерай, падаўся ёй педантам, няздольным любіць нікога, акрамя сябе самога. Ён паставіў дыягназ: кішэчная інфекцыя стрававага паходжання, якую адолелі пасля трох дзён лекавання ў хатніх умовах. Супакоены тым, што дачка ўсё ж не захварэла на халеру, Лярэнса Даса праводзіў доктара Хувэналя Урбіна да пралёткі і заплаціў яму адзін песа золатам за візіт. Трэба сказаць, што цана здалася яму завысокай, няхай перад ім стаяў лекар для багацеяў, але развітваўся шчаслівы бацька, не стрымліваючы слоў удзячнасці. Ён быў аслеплены бляскам прозвішча доктара і не толькі не хаваў свайго стаўлення да яго, а гатовы быў зрабіць што заўгодна, каб сустрэцца зноў і пры менш фармальных абставінах.

Справу можна было лічыць завершанай. Аднак у аўторак на наступным тыдні без выкліку альбо якога-кольвек папярэджання доктар Хувэналь Урбіна вярнуўся ў той самы дом пад даволі нязручны час — у абед а трэцяй гадзіне. Фэрміна Даса з дзвюма сяброўкамі знаходзілася ў пакоі для шытва, дзе ішоў урок алейнага жывапісу, калі ён з’явіўся каля акна ў бездакорным белым сурдуце, у белым цыліндры і зрабіў знак, каб яна наблізілася да яго. Яна пакінула палітру на крэсле і на дыбачках падышла да акна, прыўздымаючы сукенку з фальбонкамі, каб яна не цягнулася па падлозе. На дзяўчыне была дыядэма, галоўны камень упрыгожваў лоб, і адтуль ішло святло такога нявызначанага адцення, як ад ейных вачэй, а ўкола лунаў водар свежасці. Доктар звярнуў увагу на тое, што яна была апранутая святочна, хоць проста займалася жывапісам. Ён праверыў праз акно пульс, папрасіў паказаць язык, агле­дзеў горла з дапамогаю алюмініевай лапатачкі, апусціў ніжняе павека і кожны раз рабіў ухвальны жэст. Ён быў не такім сарамлівым, як падчас мінулага візіту, затое яна — так, бо не разумела прычыны нечаканага агляду, ён жа сам сказаў, што не вернецца, хіба што яго выклічуць. Да таго ж, яна казала сабе, што наперад не жадае яго бачыць. Завяршыўшы агляд, ён паклаў лапатачку ў партфель з мноствам інструментаў і нейкіх флакончыкаў ды зачыніў яго.

— Вы — як нованароджаная ружа, — сказаў ён.

— Дзякуй.

— Богу аддзячце, — паправіў ён і тут жа, адступаючы ад тэк­сту, працытаваў Святога Тамаша. — Прыгадайма: «Дабро, скуль бы яно ні з’явілася, ідзе ад Святога Духа». Ці вы любіце музыку?

Ён спытаў пра гэта з чароўнай усмешкай, нібыта выпадкова, тым не менш, яна не прыняла ягонага тону.

— Дзеля чаго вы пытаецеся? — пазбегла яна прамога адказу.

— Музыка спрыяе здароўю, — патлумачыў ён.

Доктар насамрэч верыў у гэта, а крыху пазней яна даведаецца і запомніць на ўсё жыццё, што тэма музыкі была для яго чарадзейнай формулай прапановы сяброўства, але тады яна ўспрыняла яго словы як жарт. Акрамя таго, яе сяброўкі, якія да пары ўдавалі, нібы працягваюць пісаць свае эцюды, раптам у адзін голас хіхікнулі, а дакладней, піскнулі, як мышы, і тут жа схавалі твары за эцюднікамі, што засмуціла Фэрміну Дасу яшчэ болей. Аслепленая гневам, яна рэзка зацягнула акно. Ашаломлены доктар убачыў перад сабою карункавыя фіранкі і паспяшаўся знайсці дарогу да выхаду, але пераблытаў кірунак і натрапіў на клетку, у якой сядзелі крумкачы. Яны глуха закрумкалі, з перапуду замахалі крыламі, і вопратка доктара набралася пахамі жаночай парфумы. Грымотны голас Лярэнса Дасы змусіў яго спыніцца на месцы: