– Сэгэриэм, биэриминэ, күн сарсын да биэриэм.

Эн уоскуй, суруй уонна миэхэ аҕал, тиксэриэм, – Марыына оргууй намылытта, өрө тиргиллибит кыыһы оннугар олорто.

– Ульзана, уоскуй, ити таах ээ, таах көннөрү… табаарыһым кыыһын суруга дии… Тиэрдиэхтээхпин умнубуппун… – бобулла-бобулла, кыл түгэҥҥэ туох диэҕин бэлэмнэнэ сатыы-сатыы, Толя төлүтэ биэрдэ.

– Ничего себе, эн миэхэ свадьбабар подарогыҥ бу что-ли?! Ты итак никто, бедный студент с переулка, спасибо, что я подбираю тебя, женю на себе, а ты… – мап-мааны, куба ньаарсын түүтүн санатан күндү куруһубанан бэрт дэлэгэйдик симэммит үүт маҥан былааччыйалаах, үрдүк бүрүчүөскэтигэр иҥиннэриллибит кылгас дьэҥкир фаталаах кэрэчээн кыысчаан уостара толлойбут, кип-киэҥ харахтара ууламмыт, куолаһа титирэстээбит.

– Чыычаах… – уол ааттаһар тылыгар тугу да хардарбакка кыыс, кылгас фататын салгыҥҥа чэпчэкитик көтүтэн, түҥнэри хайыһар, куттаан, аҕала сатаан санныларын ыгдаҥнатар.

Аһаҕас аанынан барыта иһиллэн турар быһыылаах. Эмиэ маанытык таҥныбыт, туттубут-хаптыбыт хотун хаан хобулугунан тоһугураан киирэн эдэрдэр сирэйдэрин-харахтарын одууласта уонна туох да буолбатаҕын курдук холкутук:

– Бу үлүгэрдээх ыксалга холку соҕустук быһаарсыҥ эрэ. Ыалдьыттарбыт мусталлара чугаһаата, – диэтэ.

– Мамочка, ты как всегда, в первую очередь твои гости! Оттон соҕотох кыыһыҥ судьбата мало кого интересует. Толика ты, да-да, ты сама выбирала. Все уши прожужжала: «Перспективалаах, талантливай студент, честнай гражданин, не пьет, к тому же курить вообще не умеет. Дьоно дьадаҥылар эрээри, порядочнайдар. Надежная стена тебе, то есть мне, с моими запросами кстати, очень кстати. Ха-ха! Господи, как я устала от вас? Ну и вот, что и предполагалось ожидать! Смотри, с кем он переписывается. Поди, собирался жениться на другой?! Чужого жениха арканить слабо мне?! В общем, я отказываюсь от него! Не пойду замуж! – тыҥ-тыҥ диэбит курдук лыҥкынас куолаһа биир кэм тыҥкынаан, тыла тылыбыраан кыыс оҕото.

– Ульзана! Не время рассуждать! Я категорически против твоих истерик! Хватит! Всему есть объяснение, что случилось? – ийэтэ кыйаханна, тииһин быыһынан чуумпутук эрээри, кытаанахтык быһыта баттаталаан, кыыһын саба саҥарда.

Кэргэн барарыттан кини саҕа дьоллоох суоҕун курдук сарсыарданы быһа сиэркилэ иннигэр уруһуйдана оонньообут кыыс, аны, өстөөхтөрүн кытта киирсэргэ бэлэм куосканы санатан, сүүһүн аннынан көрдө, мэктиэтигэр көхсө кытта курдьугунуурга дылы буолла. Лаахтаах уһун тыҥырахтарыгар кыбытан хантан эрэ кумааҕы сыыһын ойутан таһаарда уонна ийэтин диэки элээртэ.

Дьахтар түргэн үлүгэрдик суруллубуту үрдүнэн-аннынан сүүрэлэттэ уонна:

– Ну и что? Бу тугуй? Манна киһи айманара туох баарый? – ыйытардыы кыыһын диэки көрдө.

– Мин… эмиэ инньэ диибин ээ, Розалия Аманатовна, ити… мин табаарыспар доҕор кыыһа ыыппыт суругун тиэрдибэккэ сылдьабын. Ону Улечка булан ылан миэхэ күтүрүүр… – Толя сирэйэ-хараҕа турдар да, ымыр да гыммакка, өрүсүһэ соҕус кыбытан биэрдэ.

– Я тебе не Улечка! О, сколько можно, а? Дурак! Меня зовут Ульзана-а… аа-аа… – аны кыыстара кыра оҕолуу маккыраччы ытаата.

– Зана! Слышишь, успокойся! Иначе я вынуждена буду действительно прекратить этот базар! – ийэтэ куолаһын үрдэттэ.

Кыыс аһыннарыахтыы сыҥсыйбытынан киниэхэ кэлэн саба түстэ да, бу сырыыга тоҕо эрэ оннук айылаах ис киирбэхтик буолбакка, көнтөрүк соҕустук таҕыста быһыылаах. Онтуттан абарбыттыы кыыс иэҕэс-куоҕас охсуллаамахтаата. Дьахтар да оҕотугар олус уулла-тохто ымманыйбата. Күтүөтэ буолан эрэр уолга уордайбыт көрүҥэ ханан да суох, кыыһын кэмэлдьититтэн хайа сах сылайбыттыы тутунна уонна нэһиилэ тардына соҕус:

– Доченька, ну, хватит. Все невесты перед свадьбой находят повод, чтобы поплакаться. Толя завтра же отнесет это письмо по адресу. Это вас не касается же? Ну, все, успокойся, моя хорошая, – төһө да итиччэлээх сылаас тыллары (кини буолан сатаан эрдэҕэ) бэрт хаҕыстык, тымныы соҕустук эттэр, дьахтар санаатын ситтэ, тылын ылыннарда.

Уля, Ульзана, Зана диэн араастаан эриллэр-этиллэр таптал ааттардаах кыыс оҕото өр буолбата, сибилигин аймаммытын мэлдьэспитинэн күлүм аллайда. Ытыы-ытылла охсон, бэйэтэ да төрүкүттэн киэҥ харахтарын чалбах курдугунан көрөн, суунан-тараанан диэбит курдук, ыраастана оҕуста. Инньэ гыммытыгар тупсаҕай кырааскалаах кэрэчээн харахтара өссө тупсубукка дылы буолбуттар. Таҥаһын көннөрдө, баттаҕын сахсатынна, күөкэгэр моонньун хоҥкук гыннаран фататын кэннин диэки эстэ, үрдүк түөстэрин эргин аатыгар эрэ онон-манан тэбэннэ, синньигэс биилин имэриннэ. Аны, омуна бэрт ээ, икки илиитинэн сараҕар бэйэлээх былаачыйатын тэллэҕин үөрүйэхтик хомуна тарта, үрдүк хобулуктаах, чупчугур тумустаах мааны түүппүлэтигэр чэпчэкитик дугунан, бэрт тэбэнэттээхтик өрө ыстана түстэ, бэтиэхэлээх бэйэлээхтик ырым-тырым көрө-көрө, Толикка баран сөрөннө. Уол бу да сырыыга маннык туттууттан-хаптыыттан тоҕо эрэ соһуйбата, оргууй аҕай кыыһы биилиттэн харбаан ылан иннигэр туруорда уонна:

– Ульзана, эн миигин кырдьык таптыыгын дуо? – диэн ыйытта.

– Если честно, сама даже не знаю… – кыыс үчүгэйкээн бэйэлээх сэбэрэтэ сырдыы түстэ, эмиэ үөннээх баҕайытык харахтарын, кыламаннарынан оонньоон, сабыччы көрө-көрө, өрө тэрбэтэн таһааран, уос-тиис оҥостон, моонньун куоҕаҥнатан, күллэ-салла. – Но нет, не дождешься, дорогой, я тебя никуда не отпущу! Вот! Син биир таптыыр буолан сөбүлэннэҕим дии, или ты не просил моей руки, а?

– Просил?! Руки?! – уол соһуйбута буолла даҕаны, сонно кистэннэ, устунан сонньуйда.

Ити икки ардыгар:

– Чэйиҥ эрэ, эдэрдэр, ханнаҕытый? Массыына бэлэм. Оттон эһиги барарга бэлэмҥит дуо? – диэбитинэн кураанах бакаал тутуурдаах аҕамсыйбыт киһи көөһөкөччүйэн киирэн кэллэ.

– Ух ты, моя ласточка, ну-ка, повернись к папе! Ульзана, ты краше всех, впрочем как всегда, – Томмот Савельевич наһаа астыммыт киһи быһыытынан, икки илиитин саратан, кыыһын кэлэн сыллаата-уураата.

Бэрт сыыдам туттунуулаах-хаптыныылаах киһи суонугар букатын мэһэйдэппэт. Имигэс-имигэстик эргичиҥнии охсор, тыастаах соҕустук аҕылыырын быыһыгар балачча эбиллибит моҕоҕо илибирээн ылар. Күтүөт уол диэки бу киһи хараҕын кырыытынан да көрбөтө. Толя эмиэ аҕа кылына буолан эрэр тойонтон эйэргэһиини кэтэспэтэ, саҥата суох кыыстаах аҕа мөөмүкэйдэһэллэрин көрөн эрэ турда…

Сыбаайба сылаалаах этэ. Дьокуускай куорат саамай киинигэр турар улахан ресторан бу сырыыга баҕас, дьэ, кырдьык, киэптэппитэ быһыылаах. Мааны бэйэлээхтик киэргэммит киэҥ сааланы ыы-быччары ыалдьыт мустубутун Толя тоҕо эрэ атыҥыраабыта. Дьон быыһыгар нэһиилэ аҕыйах билэр киһитин ыраахтан көрөн тоҥхох гынан дорооболоспута. Хараҕын далыгар балта кыыс тоҕо эрэ быраҕыллыбатыттан сэрэхэдийэ быһыытыйбыта уонна куруук кытыы сири кыһанан тутуспуттуу, бу киэһээҥҥи эйгэттэн халты соҕус, хайдах эрэ тэйиччи сылдьар ийэлээх аҕатын муодарҕыы көрбүтэ. Ити тоҕотун уол бэйэтэ эрэ билэрэ. Кини ийэлээх аҕатын иннигэр иһигэр олус диэн буруйдаммыттыы санаммыта…

Тыл этээччи тойоттор, кинилэри хартыына курдук арыаллааччы хотуттар уһуннук да эҕэрдэлээн эккэлэспиттэрэ. Дьүүлүн-дьаабытын арааран өйдүү сатаабыт да киһи бу күүгээҥҥэ, ньамалаһыыга чуо маннык эбит диэн этиини-тыыныыны иилэ хабан өйдүүрүгэр уустук курдуга. Киһи тугу да сатаан долоҕойугар тиэрпэтин хатылаан да биэрдилэр. Тараҕай буолара чугаһаабыт, чолбодуйбут кытаанах харахтаах тамада тулуйбакка тиэтэтиитэ, устунан кыйахана сыһыыта да лаппа итийбит-кутуйбут эҕэрдэлээччилэри тохтоппотоҕо.

Үксэ үөрүү өрөгөйдөөх тыллара, сааһыламматах нууччалыы-сахалыы омуннаах соҕус тойук барыта Ульзанаҕа уонна кини төрөппүттэригэр ананна. Кыыһы хайгыыртан быыс булбатах дьон булгуччу уураһар сокуоннаахтарыттан Толя да салҕа быһыытыйда. Бакаал тутуурдаах ыалдьыттар бэлэхтэрин, баһаам үлүгэр бакыаттаах үптэрин кэлэ-кэлэ, кэтит остуолу нөҥүөлээн, тардыллыбыт аһы тоҕо көтүөхтүү тарбачыһан, кыыс нарын илиитигэр куду анньаллар. Зана-Заночка ону барытын атаҕын анныгар кумааҕы суумкаҕа уга олорор. Ол тухары күннүү сырдык мичээрэ кини сирэйигэр кыра да түгэҥҥэ уостубат. Сотору-сотору кыыс атаҕын иминэн били суумканы бигээн көрөр түбүктээх, онтон эмиэ да сандаарыс гына түһээт, Толяҕа эргиллэн чап-чараастык лыҥкыныыр: