ДАНИЯЛ – Мысалы?

ТАЙЫР – Айталық, айғақтардың ішінде 5 мың доллар пара беру мақсатында біреуге берілген конверт пайда болды. Актте конверттің мөр- ленгендігі туралы айтылған, ал тінту кезінде түсірілген бейнежазбада біз конверттің жабылмағанын көреміз. Бейне жазба мен хаттама арасында сәйкессіздік бар. Ал енді, мұнда қандай болжамдар жасауға болады?

ДАНИЯЛ – Кез келген болжам. Ақша көп болды, аз болды немесе мүлде ақша болмады, конвертті марсиандықтар тастап кетті…

ТАЙЫР – Кез келген жағдайда, мұндай сәйкессіздік орынды күмән тудырады. Міне, Сіз үшін бұдан да керемет мысал: менде күдікті бір жарым жыл түрмеде отырған қылмыстық іс болды. Басты айғақ – оның айтуы бойынша, оған ешқандай қатысы жоқ кәсіпорындардың мөрлері. Алайда, пакеттегі бұл мөрлер оның кеңсесінен табылған. Сонымен, кли- ентімді тінту кезінде жүргізілген уақытта дәл сондай тінту басқа жерде де жүргізілген бейнежазбаны алдық. Онда да тінту жүргізілген және бейнежазбада біреу бұл пакетті алып жатқандығы анық көрінеді. Күт- пеген жерден бірнеше минуттан кейін ол қандай-да бір ғажайып түрде менің клиентімнің кеңсесінен табылады, мен айтып өткендей, табылған мөрлер негізгі дәлел ретінде алынған!

ДАНИЯЛ – Телекинез болған болуы керек!

ТАЙЫР – Оларда не болғанын білмеймін! Алайда, бұл керемет фо- кустар сыртқа шыққан кезде не болғанын білемін. Өкінішке орай, бізде іс жүзінде ешқандай ақтау үкімі болмағандықтан, іс қосымша тергеуге қайтарылды және сол жерде ол толықтай «көмілді».

ДАНИЯЛ – Ең маңыздысы, адам бостандыққа шықты!

ҒАЖАЙЫП ӨЗГЕРІСТЕР ЖАЛҒАСУДА:

ТҮСІНДЕ ЖӘНЕ ӨҢІНДЕ

ДАНИЯЛ – Қорғаушының ішкі түйсігі болады деп, не туралы ай- тқыңыз келді?

ТАЙЫР – Айтпақшы, мен қорғаушыларға ғана тән ерекше түйсік бар деп айтпадым ба? Түйсік – кез келген адамның психикасына тән қасиет. Алайда, әрине, әр мамандықтың адамдары үшін бұл белгілі бір формаға ие болады.

ДАНИЯЛ – Сонымен, қорғаушыларда қандай формада болады?

ТАЙЫР – Енді, тыңдаңыз. Он бес жыл бұрын контрабанда бойынша қылмыстық іс тергелді. Ол кезде, өзімнің тәлімгерім деп санайтын кере- мет маман, Иван Иванович Кравцовпен бірге жұмыс істедік. Іс бойын- ша бір топ адам тартылды. Біреулері Түркиядан зергерлік бұйымдарды әкелсе, басқалары оны «жауып» отырған. Өте қиын іс болды. Шенеунік- тер мен кәсіпкерлер қамауға алынды. Біздің клиенттер үшін жағдай өте қиын, үмітсіз болды.

ДАНИЯЛ – Олар кінәлі болды ма?

ТАЙЫР – Барлығы соған нұсқап тұрды. Алайда, біз, заңгер ретін- де, клиенттерімізге көмектесетін кез келген заңды құралдарды іздеуіміз керек. Сонымен, бір күні таңертең Кравцов екеуміз тергеу қызметкер- лерінің әрекеттеріне шағымданып, прокурормен кездесуге келдік. Бұл

шағым, шешуші болмаса да, клиенттерімізге көмектесе алады. Кездесу кезінде менің әріптесім кенеттен күту залының бұрышында тізерлеп отырып қағаздарды жайып жіберіп, бірдеңе жаза бастайды. Әрине, ол не істеп отыр деп қызығушылық таныттым. Ал, ол біз беретін арызды толығымен қайтадан жазып отыр екен.

ДАНИЯЛ – Неге?

ТАЙЫР – . ..Менің сұрақтарыма, түнде түс көрдім, оған сәйкес қорғаныс тактикасын толығымен қайта қарауымыз керек деп жауап берді.

ТАЙЫР – Ал, Сіз аян беретін түстерге сенбейсіз бе?

ДАНИЯЛ – Түс?

Затшай

дәлелд емелерд і mekcepi+jig

ХР

ДАНИЯЛ – Сене бермеймін.

ТАЙЫР – Сізге бір құпияны ашайын: менде сене бермеймін. Енді, сізге сұрақ – И.Д.Менделеев өзінің химиялық элементтердің периодтық жүйесін түсінде көрді деген аңызға сенесіз бе?

ДАНИЯЛ – Менің ойымша, ол бұл туралы жиі ойланған, шамалаған – ал, сайып келгенде, кенеттен ойына келген. Ал бұл өңінде ме, түсінде ме оны енді психоаналитиктер анықтасын.

ТАЙЫР – Заңгерлермен де, суретшілермен де, яғни өз жұмысына шығармашылықпен қарайтын кез келген кәсіпқойлармен де осылай бо- лып тұрады деп ойламайсыз ба?

ДАНИЯЛ – Түсінемін. Сіз дәл осыны түйсік деп атайсыз ба?

ТАЙЫР- Иә. Нағыз маман өзінің ісі туралы тек тоғыздан алтыға дей- ін ғана емес, үнемі ойланады. Шешім де күтпеген жерден келуі мүмкін.

ДАНИЯЛ – Дегемен, сіздікі дұрыс. Сонымен, түсіне не кіріпті? Ол клиенттеріңіздің пайдасына шешілетін қандай да бір жағдайларды іздеді емес пе?!

ТАЙЫР – Оның ойына айғақты заттарды, яғни хаттама бойынша тәркіленген зергерлік бұйымдарды кейіннен сараптамаға жіберілген- дермен салыстыру келген.

ДАНИЯЛ – Нәтижесінде?..

ТАЙЫР – Сенсеңізде, сенбесеңізде бұл шындық, тәркілеу актісінде контрабандалық зергерлік бұйымдардың екі жүзден астам түрі сипат- талған болып шықты. Ал, сараптауға мүлдем басқа заттар ұсынылған!

ДАНИЯЛ – Таң қарарлық жәйт!

ТАЙЫР – Иә… Бәрі де айқын, бірақ ойға симайды!

ДАНИЯЛ – Мүмкін бұл тергеу механизмінің бір жерінде, біреудің сиқырлы таяқшасының көмегімен қолдан жасалған ғажайып шығар?

ТАЙЫР – Білмеймін, демек, ешқандай болжам жасай алмаймын және ешкімді де кінәламаймын. Қалай болсада, менің досымның түсі қолайлы болды. Айғақтық заттардың да жоқ екені белгілі болды. Тиісін- ше, біздің клиентке есептелінген сома ештеңеге негізделмейді. Ал адам қамауда отыр.

ДАНИЯЛ – Сонымен, іс немен аяқталды?

ТАЙЫР – Іс қайтарумен аяқталды. Сол кезеңде істі «қайта қаралуға» жіберу деген үрдіс болған. Содан кейін ол негіздердің болмауына байла- нысты тоқтатылды. Айыптаушы тараптың істі жалғастыруға мүмкіндігі болмады.

ДАНИЯЛ – Ал, Сіздің клиентіңіз ше?

ТАЙЫР – Әрине, босатылды, сонымен қатар ол лауазымды тұлға, подполковник болатын. Осылайша, ол лауазымына қалпына келтірілді және жалақысы бойынша барлық берешек сома төленді… Ал, енді аян беретін түстерге сеніңіз бе?

ДАНИЯЛ – Аян беретін түстерге сенбеймін! Бірақ жұмыс тәжіри- бесі мен адам психологиясын білуден туындайтын заңгердің түйсігіне – иә, сенемін! Және де, айғақтар – үлкен күшке ие дегенге!

ТІНТУ

ДАНИЯЛ – Ал, айғақтар тергеудің қолында үлкен күшке ие болуы үшін және барлық істі құлатпау үшін, оларды жинауға, яғни тінтуге өнер ретінде қарау керек шығар?

ТАЙЫР – Әрине. Қылмыстық іс жүргізу кодексінде тергеу әрекетін жүргізу, оның ішінде тергеу әрекетін тіркеу де, жазу да нақты көрсетіл- ген. Бірақ, шұғылдығына қарамастан, тінту тергеу судьясымен алдын-ала санкциялауы керек. Алайда, бірегей жағдайлар да болып тұрады. Егер бұл шұғыл жағдай сонымен қатар, өте маңызды болса дереу тінту жүргізе аласыз…

ДАНИЯЛ – Яғни, санкциясыз ба?

ТАЙЫР – Иә, әйтпесе күдікті айғақтарды жойып жіберуі мүмкін. Бірақ мұндай жағдайлар кейіннен тергеу судьясының бақылауын қажет етеді. Егер судья оны жүргізу кезінде заң бұзушылықтарды таппаса, онда бұл тінту және оның нәтижелері дәлелді мәнге ие болады.

ДАНИЯЛ – Егер бірнеше күдікті болса ше?

ТАЙЫР – Әрине, әрбір тінту бөлек келісілген болу керек. Бірақ, әрине, іс жүзінде тергеу, тіпті тінту бірнеше жерде жүргізілуі керек болса, оның бәрі бір уақытта жүргізілгені дұрыс.

ДАНИЯЛ – Неге?

ТАЙЫР – Егер, бүгін қылмыстық қоғамдастықтың бір мүшесінде тін- ту жүргізіп, басқаларын «кейінге қалдыруды» шешсеңіз, онда олар бір- бірін ескертіп үлгереді және, тиісінше, қылмыс құралдарын және басқа да заттай айғақтарды жасыра немесе олардан мүлдем құтыла алады. Тінту жүргізу фактісінің өзі де мұқият құжаттадырылуы, ал хаттама тінту жүр- гізілген адамға табыс етілуі тиіс.

ДАНИЯЛ – Ал, мұндай қиындықтар не үшін керек?

ТАЙЫР- Өйткені, бұл тінту жұмыстары кейіннен шағымдалуы мүм- кін. Сондықтан, тергеушінің қолында оның әрекеттерінің толық заң- дылығын растайтын ресми құжат болуы керек.

ДАНИЯЛ – Есіме О. Джей Симпсонның әйгілі оқиғасы түсті..

ТАЙЫР- Ол жерде сәл өзгеше оқиға болды, бірақ сіздікі дұрыс. Тінту кезінде бір нәрсе «дұрыс ресімделмесе», нәтижесінде ауыр қылмыс жа- саған адам жазадан құтылып кетеді.

КӨЗБЕ-КӨЗ

ДАНИЯЛ – Мүмкін, көзбе-көз кездесулер де тергеуші өнерінің маңы- зды бөлігі болып табылатын шығар?