Ἀνδρονίκη Ἀλεξάνδρου Πιερῆ (Ἑφταγώνια, 25 Δεκεμβρίου 1926 – Σίδνεϋ, 15 Ἰουλίου 2010) Σήμερα ἔβρεχε στό Σίδνεϋ κι ἔκανε κρύο πολύ τήν ὥρα τῆς ταφῆς. Στή Λευκωσία καύσωνας σαράντα δύο καί μισό κ’ἐσύ μπῆκες ἔχοντας στό χέρι ἕνα καλάθι βάρτικα, γεύσεις τῆς παιδικῆς μας ἡλικίας. Ἔφαγα λίγα σύκα ἀργά καί γέμισαν τά μάτια μου. Πόσες φορές μᾶς εἶχε κυνηγήσει ξέπνοη καί βρήκαμε καταφυγή στίς πιό ψηλές κορφές τῆς βάρτικης, τρώγαμε σύκα σάν τίς συκαλλίδες καί τήν κοροϊδεύαμε πού δέν μποροῦσε νά μᾶς φτάσει, θεριό ἀνήμπορο, μονάχο κι ἔρημο, ἀνυπεράσπιστη μές στό σκληρό χωριό σάν νά ’ταν δίχως ἄντρα πάνω σέ πέτρα κάθονταν χλωμή καί κουρασμένη κι ὅλο ἀπειλοῦσε νά μᾶς μαντατέψει στόν πατέρα πού ὅλο ἐρχόταν κι ὅλο ἔλειπε. Σήμερα ἔβρεχε στό Σίδνεϋ, «μά δέν κρυώνουν οἱ νεκροί», τούς εἶπε, «γιατί ἔχει φύγει τό κορμί ἐδῶ καί χρόνια». Κι ἄρχισε νά λέει λόγια σοφά τοῦ πρόπαπποῦ της, πώς εἶναι χῶμα καί νερό τό σῶμα, φυραίνει, λιώνει ἐν ζωῆ κι ἀκοῦς τριγύρω σου ἕνα φλοῖσβο, εἶναι τό ἀεράκι τῆς ψυχῆς, ὁ νοῦς, οἱ σκέψεις καί τά αἰσθήματα, αὐτά σέ τριγυρίζουν ἕως τό θάνατό σου κι ἄς ἔχει φύγει τό κορμί. «Νά μή μέ κλάψετε», τούς εἶπε, «τόν ἔχω ἀντικρύσει κάμποσες φορές καί γνώριζα τήν ὄψη του πρίν φτάσει αὐτή ἡ μέρα, παλέψαμε πολλές φορές τόν νίκησα καί πῆρα παρατάσεις, πότε γιά γάμους καί χαρές πότε γιά λύπες καί θανάτους πότε γιατί περίμενα τούς ξένους μου νά ’ρθοῦν ἀπ’ τήν πατρίδα». Андрониќ и Алекса́ндру Пиери́ (Эфтаго́нья, 25 декабря 1926 – Сидней, 15 июля 2010) В Сиднее шел сегодня дождь и было холодно в час похорон. А в Никосии зной, плюс сорок два и выше. И ты пришла, держа в руках корзинку с вартикой 9, тем самым вкусом нашего детства. Я откусил чуть-чуть, не торопясь, и сами по себе глаза наполнились слезами. Ах, столько раз она гоняла нас, негодных, ну а мы, мы прятались в верхушках этих смокв и ели сладкие плоды как птички-смоквоедки и ее дразнили, что нет, не может нас достать, куда ей, а она, несчастная и одинокая, такая беззащитная, словно безмужняя в деревне с нравами суровыми, сидела бледная, уставшая на камне и все грозилась рассказать отцу, который будто бы задаст нам взбучку, как придет, но каждый раз, когда он приходил, нам все прощалось. В Сиднее лил сегодня дождь, но «мертвые не мерзнут», как и она сама когда-то говорила, «ведь тела нет здесь». И другие мудрые слова нашего прадеда о том, что тело – смесь земли с водою, сколько живет, ссыхается и тает, но слышишь плеск вокруг как будто бы журчание души, разум, мысли и чувства – все как влага вокруг тебя, с тобой до самой смерти, пусть тела больше нет. «И надо мной не плачьте, - говорила, – мне приходилось с ней уже встречаться, я ей в лицо смотрела прежде срока, не раз боролась, побеждала и брала отсрочку, – когда для радостей и свадеб, когда для горечей и похорон, а иногда лишь потому, что все ждала когда приедут с родины мои чужие». 10Mεροσ β’
Ἀφήγηση (ἀποσπάσματα) Часть вторая Рассказ 11 (фрагменты) [Ἀπό τό πρῶτο μέρος μέ τίτλο «Παρόν μές στό παρόν»] λ΄ Kαλύτερα πού σιώπησα μές στή σιωπή χορεύουν ὅλα τοῦ νοῦ σου τά φαντάσματα θά βγαίνουν κάθε βράδυ καί θά ’χεις συντροφιά πολύτροπη, τερατική, στίς ὧρες σου τίς σκοτεινές πού θές ν’ ἀλλάξεις τή μορφή τό πρόσωπο καί τό ρυθμό. Tίς νύχτες σου τίς σκοτεινές πού κυβερνοῦν σκιές ὁ φόβος σου κι ὁ πανικός, οἱ ἐφιάλτες μιᾶς ζωῆς πού μοίρασες στό διαρκές ταξίδι, ἰσορροπώντας τόσο δύσκολα μικρό παιδί σ’ ἀπύθμενο πηγάδι πάνω ἀπ’ τόν γκρεμό τοῦ μαύρου χάους… Mικρό παιδί πιτσιρικάς σ’ ἀπύθμενο πηγάδι. [Из первой части «Настоящее в настоящем»] И лучше, что я замолчал и молча слушал: кружат и пляшут призрачные порождения твоего ума, и за порог вместе с тобой выходит каждый вечер вихрь хитроумный и чудовищный, в минуты сумерек, когда ты хочешь превратиться в существо иное, лик иной, иную душу. Ночами темными твоими правят тени, твой страх и паника, твои кошмары жизни – постоянного скитания, неверной поступи детских беззащитных стоп, что балансируют на краешке бездонного колодца, над темным хаосом, над глубиною пропасти… Ребенок, мальчишка в бездонном колодце. [Ἀπό τό δεύτερο μέρος μέ τίτλο «Παρελθόν μές στό παρόν»] α΄ Γυμνό παιδί πιτσιρικάς τούς κάμπους δρασκελώντας, φαράγγια, λόφους, ροτσερές ξιβούνια καί καψότοπους. Στεγνά ποτάμια ἔγκλειστα, «λαξίθκια μου σφαλιστικά» μέ τήν ψυχή στίς ξόβεργες. Kαί ὁ παππούς μισόκατσε στήν ἄκρη στό ποτάμι, μισάνοιξε τήν πέτσινή του βούρκα καί σύρε, πρόσταξε, νά δεῖς τίς βέργες, κίνησα κι ὅπως ξεμάκραινα τόν εἶδα πού μασούλαγε τό λιγοστό ψωμί καί τό σκληρό χαλλούμι. Mικρό παιδί πιτσιρικάς μές στά περβόλια τ’ ἄνυδρα. «Ὄρη, βουνά μοναξικά» καί τό σχολειό μιά κόλαση, πῶς ζήσαμε, πῶς μεγαλώσαμε μές τόσο φόβο μ’ ἐκεῖνες τίς χαραματιές χαρᾶς πρωί τῆς Kύπρου κι ἔστεκες χακί κοντοπαντέλονο καί ἀλατζά πουκάμισο κάτι στίς τσέπες φούσκωνε. Ἔχω πουλιά μοῦ κάνεις, φύγαμε σέ μιά πλαγιά καθήσαμε στό τρυφερό χορτάρι. Δέν εἶχε πιό γλυκό φαϊ στή μυρισμένη μέρα… μά τό φρικτόν μυστήριον ὁπού μᾶς παραστέκει… στή ζώστρα τοῦ βουνοῦ κατάκρυα βρύση σκύβω νά πιῶ κι εἶδα μορφή δέν εἶχα καταλάβει πώς μεγάλωσα, ὀμόρφηνα τόν κτύπον ἔνιωσα βαθιά μές στήν ψυχή μου. Ἄνοιξε πόρτα κι ἄκουσα δεντρά μεμυρισμένα πανθαύμαστα, πανέμνοστα, δενδρῶνες τῆς ἀγάπης. Kαί νόστιμοι κελαηδισμοί ρυθμίζαν τόν ἀέρα… … ἀκλούθησα τήν αύλακιά καί φτάνοντας ὥς τόν στροφό σταμάτησα. Λαψάνες, φύκοι, ξισταρκιές, ἐρίανθοι, παλλοῦρες, νά βρέξει Θέ μου ὁ Θιός νά πλημμυρίσει πάλι στήν πλάση δάση μπορετά κανίσκια τῆς ἡμέρας… Mερσινερή, λαψανερή, λοξή χαράδρα ἀπότομη, κατεβασιά μέ καϊσιές, τρεχάλα κατεβήκαμε. Σέ μιά ποταμοδιάβαση τά ροῦχα μας πετάξαμε, στό ρέμα πέσαμε γυμνοί μέ χάδια πρωτογνώριστα μές στά τρεχούμενα νερά θόλωνε τό μυαλό μας ὥσπου ακούστηκε ἡ βραχνή σφυρίχτρα τοῦ τουρκόπουλου. (Θωρῶ πουπάνω κι ἄκουσα μελίσσι νά βουΐζει. Δικλῶ πουκάτω, τί νά δῶ; τό μάτι τοῦ κολύμπου). Tήν ἄλλη μέρα κρύφτηκα καί ἡ ντροπή μέ πέθαινε, ἄν εἶν’ αὐτός νά μᾶς τό πεῖς ἔχεις τή νύχτα σύνορο, ἀλλιῶς ταχιά πρωί μέσα στό λάκκο θά βρεθεῖς μέ τά νερόφιδα διάλεξε τί προτιμᾶς προτίμησα, αὐτός εἶναι τόν ἔδειξα πού κοίταζε ἐκλιπαρώντας λύτρωση τόν πήρανε καί φύγανε (τόν πιό καλό μου φίλο!), καί ὁ λυγμός του μ’ ἔπνιγε ὥς τά βαθιά χαράματα. Πέρασε χρόνος δίσεχτος ὥς πού σέ βρῆκα μόνο. Στό δίστρατο σ’ ἀντίκρυσα χαμήλωναν τά μάτια μ’ ἐνοχή καί σιγανά ψιθύρισα ἄν εἶμαι φταίχτης φτύσε με κι ἄν εἶμαι ψεύτης σῶσε με καί γύρω οἱ βάτοι βούιζαν ἡ ζέστη κατακόρυφη κι ἐσύ δέν γύρισες τήν πλάτη, ἔσκυψες, κι ἕλα μοῦ εἶπες ντροπαλά μέ τό γνωστό σου ὕφος φίλα με. Ὅ,τι θά μείνει εἶναι ἡ φλόγα τῆς ψυχῆς καί τῶν σωμάτων ἡ ἔξαψη. Σέ φίλησα μέ φίλησες κι ὁ κάμπος γύρω γύριζε καί τά βουνά βουίζαν. Πρώτη πηγή τρεχούμενη αὐτή ἡ πρώτη μνήμη. вернуться Ва́ртика – кипрская разновидность инжира (смоквы). Плоды вартики крупные и считаются особенно вкусными. вернуться «…когда приедут с родины мои чужие» – или «мои иностранцы». Греч. ξένος означает и «чужой» и «иностранец». Оксюморон эмиграции, где родная страна становится «заграницей» и родные «чужестранцами». вернуться Детальный анализ Рассказа приведен в статье Стаматии Лаумджи «Рассказ Михалиса Пиериса как эпос памяти». вернуться В этом фрагменте автор обращается к женщинепроститутке – музе «Рассказа». Поэт видит в ней душу ребенка и вспоминает собственные детские годы. |
