— Добра, наце ідэю! Хлопец бяжыць, імкнецца злавіць матылька. Ловіць. Крылцы камечацца, ломяцца, яскравы пылок з іх застаецца на брудных пальцах, крылцы становяцца амаль празрыстымі, шэрымі, ніякімі.
Стась з Міхалам пераглянуліся.
— Прываблівасць прыгажосці ў яе таемнасці, — задумліва прамовіў Стась. — Мы разбураем чароўнае, калі хочам ім завалодаць.
— Крута! — ляпнуў мяне па плячы Міхал. — Пазычу ў біялагічкі засушанага матылька, улетку злаўлю трох новых. Пальцы з бруднымі пазногцямі хапаюць. крылцы ломяцца. сціраецца пылок. Будзе тэкст? — павярнуўся ён да Стася.
— Чакай. чакай. — Стась заплюснуў вочы, зморшчыў лоб: — Ёсць! Робім! Кір, з нас.
— Шакаладка! — закончыў я. — Давайце, удачы.
Напрыканцы наступнага дня падышла Святлана, стараста.
— Кір, у цябе макулатура ёсць?
— Злітуйся, два месяцы таму выцягнуў з дому нават магазінныя чэкі, якія захоўвае маці!
— Не менш за дзесяць кілаграмаў, — без эмоцый выдала Святлана.
— А калі не — што будзе?
— Табе — нічога, — уздыхнула, пачала па-чалавечы казаць стараста. — А мне — вымова напоўніцу ад завуча і дырэкцыі. І я буду бегаць па крамах і прыватных шапіках, спяшацца да сметніц, каб перахапіць якую упакоўку, пакуль яе не пацягнулі бамжы. Усё, як раней.
— Трасца. — вылаяўся я. — Падурэлі яны з гэтай макулатурай.
— Дзяржаўная задача. Усе прадпрыемствы павінны здаваць другасную сыравіну, — Святлана тлумачыла, бы дзіцяці.
— Свет! Хопіць, у вушах захрасла.
— А што мне рабіць?
— А прыдумаем прэмію, хто больш здасць.. Ці хутчэй план выканае?
— Адна прэмія — нецікава, помніш, два гады таму рабілі. І мне свае грошы надакучыла траціць.
— Ну. адгулы даваць, як на працы! Здаў дзесяць кіло — адзін дзень вольны.
— Не дазволіць дырэкцыя.
— Ну, тады. тады — мне хацелася абавязкова прыдумаць цікавую і патрэбную ўзнагароду за прынесеную макулатуру, дапамагчы, бо ж Святлана — нармалёвая дзяўчына. — слухай, а дамовімся з настаўнікамі: не выклікаць таго вучня. адзін урок на выбар, во!
Свеціны вочы ажылі. Яна глядзела на мяне і скрозь мяне, нешта пралічвала.
— Дакладна! За кожны здадзены кілаграм кожны атрымлівае. атрымлівае. во, ялінку. Сама накупляю, бачыла маленечкія, пластыкавыя. Дзесяць ялінак — вольны ад выклікаў на ўвесь дзень.
— А сябру перадаць можна? — усміхнуўся я.
— О, тут варта падумаць і прапісаць сістэму. Пабягу да Наталлі Іванаўны. Як думаеш, дазволяць? Тут жа няма, здаецца, парушэнняў? А нашым было б цікава.
Я не ведаў, што там для дырэкцыі важней: нормы навучання ці планы здачы макулатуры. Святлана падскочыла на наступны дзень, на другім перапынку, і загалёкала:
— Дазволілі! Але каб склалі дакладную інструкцыю: як улічваць, хто мае права і на што, і безліч усяго. Сёння пасля заняткаў застаёмся з завучам і Макарам, прадумваем. Але ўжо трэба свае прапановы накідаць.. — І нечакана змяніла тон ажно да плаксівага і працягнула просячы: — Кір, ну, калі ласка, паспрабуем разам, дапамажы.
Я згадзіўся — што яшчэ заставалася? Пагатоў, раптам з'явілася безліч вольнага часу. Мне расхацелася глядзець новыя серыі дэтэктываў, нават Кінг стаміў сваімі жахамі. Без яго несалодка.
Ён патэлефанаваў каля сёмай вечара. Напачатку я не пазнаў голас — дрыготкі, усхваляваны:
— Добры вечар! Прашу прабачэння, Кірыла Вяргейчык? Ці можаце вы зараз размаўляць? Дзякуй. Вас патурбаваў Васіль Матыль.
Голас быў не проста цвярозы — ён звінеў ад напругі, гатовы вось-вось сарвацца на хрып ці крык.
— Кірыла, скажыце, калі ласка. Я вас вельмі прашу, вы не імкніцеся падмануць, вы ж. вы ж дасціпны хлопец, я усё зразумеў, усё, ды аднаго не разумею — навошта вы напісалі? З якой мэтай? Зрэшты, прабачце, не мая справа вам указваць, я іншае хацеў сказаць. Але, чакайце, чакайце, я ж не перапапрасіў прабачэння за мой выгляд у той дзень, прабачце, калі ласка, прабачце, разумею, з майго боку то было сапраўднае свінства. Ат, даруйце, такія справы. Не, я пра іншае, пра іншае. Кірыла, скажыце. вось вы напісалі. і ўсё, Кірыла? Вы мне больш нічога не скажаце?
— Дык я ўсё напісаў. Больш пра што? — збіты з панталыку, абы-што прамямліў я ў адказ.
— Кірыла. паслухайце, Кірыла. Дзе вы жывяце? Гэта не тэлефонная размова, нельга пра такое казаць, калі не бачыш вачэй. Мне абавязкова трэба сустрэцца з вамі, Кірыла. Вы ж маеце што мне сказаць! Я вам прызнаюся: вы ўгадалі, ці вы ведалі мае думкі, я не разумею, як так адбылося, але ж менавіта так і было: я ледзь не звар'яцеў аднойчы, калі зразумеў, што ў маёй галаве нарадзілася новая рэальнасць, якая раней была мрояй, я гатовы быў ісці да дактароў. Кірыла, мы зможам сустрэцца?
Я разгублена маўчаў. Першы раз дарослы чалавек знаходзіўся ў такой велізарнай залежнасці ад мяне. Я адчуваў, як ён чакае свайго прысуду. Мне нічога не будзе, калі зараз скончу размову, а пасля не буду адказваць на выклікі. А ён. ён, пэўна ж, цяпер усё ведае і разумее.
— Кірыла, калі ласка, не маўчыце. Як мне вам патлумачыць, што гэта ўсё значыць. Вось у вас ёсць маці і бацька.
— У мяне няма бацькі. — мой голас прагучаў хрыпата і суха.
— Прабачце, — як спатыкнуўся мужчына, замяўся і выдыхнуў асцярожна: — Але ж. па тэксце я разумею, вы не мой сын?
Я не наўпрост разгубіўся — мне раптоўна стала страшна. Вось у гэты момант я асэнсаваў усю бязглуздасць, няслушнасць свайго ўчынку — я нахабна ўлез у чужое жыццё, стаў на шляху чужога лёсу. І не ведаў, як цяпер выкручвацца. Не адчуванае раней ў такой велічыні пачуццё адказнасці літаральна паралізавала здольнасць думаць. У скронях адно бухала: «Ты папаў! Ты не меў права!»
Што сказаць мужчыне? Як я апавяду Ядвісе пра яе бацьку? Ну, я дураніца.
— Не, вы не мой бацька, — нарэшце адказаў я.
— Дзе мы можам сустрэцца, скажыце? Паверце, я не стану вас дапытваць і мучыць упрошваннем. Я.. Я не змагу сабе дараваць да канца жыцця, якім вы мяне пабачылі. Дазвольце выправіцца.
Я ліхаманкава раздумваў над тым, што рабіць. Няхай прыязджае да нас? Горад вялікі, ён не сустрэне тут ні Ядвісю, ні яе маці, ды і не пазнае, калі сустрэне. Але ж зразумее, што яны — тут, і тады? Пачне блукаць па вуліцах, зазіраць у твары, абыходзіць адну за адной установы, шукаць жанчыну з вядомым яму імем і прозвішчам, месцам нараджэння? Ды ў пашпартным стале. Уладзя распавядаў: сёння элементарна знайсці чалавека паводле месца і года нараджэння! Безумоўна, незаконна, ды папхнецца закон добрым пачастункам ці буйной зялёнай купюрай.
Не, нельга яму ў наш горад. Самому ехаць зноў? Ці лепш за ўсё на нейтральнай тэрыторыі? Ну так, ёсць станцыя вялікая, ад нас — паўгадзіны, там скрыжаванне двух чыгуначных шляхоў, яму не вылічыць, скуль я прыехаў. І я назваў станцыю.
— Сустракаемся ў нядзелю. Давайце. А трынаццатай гадзіне. Вы мяне бачылі, пазнаеце. Я буду ля выхаду на перон.
Я быў адзін. Упершыню за сваё жыццё раптоўна зразумеў: вось, я адзін. Адзін са сваёй таямніцай, якую нельга даверыць нікому. Ні маці, ні Уладзю, ні Ромку, ні Алегу. Нікому. Нібыта ўнутры, у маім жыцці, утварылася, выкрышталізавалася асобная частка, якую трэба не проста берагчы ад чужых вачэй, — ніхто з акаляючых і блізка не павінен ведаць пра яе існаванне, пра яе значнасць у маім (ды каб жа толькі маім!) лёсе...
Паступова шкадаванне пра тое, што распачаў справу, на якую не меў права, прайшло. Зразумеў, чаму адпусціла — то голас мужчыны, Васіля Матыля. Хадзіў па пакоі, стаяў каля акна, глядзеў у цёмны падворак, на суседнія вокны дамоў. Вось жа, у кожным акне — свая гісторыя, ды не адна, дзве ці болей. Свая радасць і свая бяда, сваё шчасце і сваё гора, свая камедыя, драма, трагедыя ці вадэвіль, ці нават баявік сапраўдны. колькі самых розных лёсаў! І вось недзе далёка там — той паэт. Вось жа, я не проста ўгадаў, я амаль што апісаў ягоныя пачуцці і адчуванні ў пэўны адрэзак часу. Ну, там, дзе да яго вярнулася памяць. Мабыць, нічога дзіўнага, бо якім бы ні было зелле забыцця, а самага шчаслівага, як і самага горкага, пазбавіцца з памяці дарэшты хіба магчыма?
