Мы не бачылі твараў Таццяны Іванаўны і Зінаіды Мартынаўны — яны селі за першым сталом. А па спінах хіба адгадаеш?

.Экран стаў чорным, потым пакрысе скрозь чарнату прабівалася барвовае — узыходзіла сонца, і яно сапраўды з'явілася, праявіўся краявід: рэчка, туман і вялізнае, на палову экрана, зусім нязыркае, сонечнае кола, выява якога падрыгвала ў паветраных струменях. І ў гэты час, заціхаючы, ужо без музыкі, гучаў голас Стася, паўтараліся першыя радкі яго вялікага верша:

— Я шукаў твае вочы сярод тысяч пустых вачэй,

Я ведаў, што знайду, бо толькі яны свецяць праз час і прастору.

Сярод шэрых дзён, сярод гэткіх жа шэрых, без зорак, начэй

Твае вочы свяцілі мне, твае вочы мне замянялі зоры.

Я шукаў твае вочы сярод тысяч пустых.

Я шукаў твае вочы.

Я шукаў.

Фільм скончыўся — аніводнага гуку. І не спяшалася Наталля Іванаўна, і не ўставала з месца Зіначка. І маўчалі мы.

Нарэшце завуч паднялася з крэсла, павярнулася да нас, і нельга было не заўважыць яе вільготныя вочы. Яна ўсміхалася і адначасова стрымлівала ўсмешку, стрымлівала сябе.

— Бачу, маю параду адносна таго, як і што абіраць, вы успрынялі ў найпростым сэнсе. Ваша права. Праца вельмі грунтоўная. Увасабленне выдатнае! Ніякіх пытанняў — фільм прымаецца на конкурс! — І дадала пранікнёна: — Вы малайцы, дзякуй за цудоўнае эстэтычнае задавальненне.

І выбухнула! Наўрад ці яшчэ некалі ў класе мы раўлі з такой сілай, не маючы больш магчымасці стрымаць свае эмоцыі, бо ж самі, самі былі не проста ўражаныя, а ашалелыя ад фільма. Абедзве жанчыны — завуч і класная — затулілі вушы рукамі. Усе кінуліся да Ромкі і Марго з Міхалам, але каго падкідаць угару першым, не паспелі вырашыць, і завуч паспяшалася крышку навесці парадак:

— Не-не, не падкідвайце нікога! Яшчэ забудзеце злавіць. Макар, калі ласка, перадасі фільм старшыні аргкамітэта, прыём работ са снежня, і каб, барані Божа, ніякіх копій у сеціве да афіцыйнага падвядзення вынікаў. Я вам зычу перамогі!

На другі дзень да нас з Ядвісяй падышоў Ромка, нахіліўся над сталом:

— Слухайце. Ядзя, у цябе ніякіх траблаў не здарылася? Ну, у сэнсе, кшталту як са мной пасля лецішча?

— Ды не, усё ціха, — паціснула плячыма Ядвіся. — Сама трошкі дзіўлюся, бо чакала нечага падобнага.

— Мо адумаліся, — задумліва сказаў Ромка і працягнуў: — Учора Віялета напісала мне ў «УКантакце» просьбу аб дапамозе. Напрыканцы месяца — гарадскі восеньскі баль для школьнікаў, ну, штогадовы, конкурс прыгажосці «Міс Восень». Віялета будзе удзельнічаць ад нашай школы. Наколькі я ведаю, яна фаварытка, так усе шэпчуцца, бо галоўны спонсар свята — фірма яе бацькі. Патрабуецца невялікі вы­ступ, каб паказаць там талент, бліснуць і ўразіць. Карацей, скрэатывіць па поўнай. Вось і просіць прыдумаць ёй нумар. Дарэчы, абяцала заплаціць.

—Дык зарабляй грошы,—хмыкнуў я.—Раней нас прасіў нешта прыдумаць, бач, сам напрактыкаваўся.

— Ага, адаб'еш хоць колькі, — падтрымала Ядвіся. — Не трымай зла, пагатоў, дакладна ж невядома, хто тых гопнікаў на цябе нацкаваў.

— Ды я вось таксама схільны да таго, — згадзіўся Ромка. — Прыдумаю нешта. Яно і праўда, гэтулькі ідэй пасля ў галаву прыходзіла, як здымалі, зараз думкі скіраваныя, куды трэба...

Ён і прыдумаў: ажно тры невялікія сцэнкі, сапраўды, крэатыўныя. Мы пачыталі — цікава, галоўнае — не зашоранае і не сцягнутае з Камедзі-клаб.

Незразумелая трывога з'явілася назаўтра. Ромка, як заўсёды, у сваім чорным гарнітуры, светлай кашулі пад гальштукам зайшоў у клас, і яго першай голасна прывітала Віялета:

— Ромачка, дарагі, вітаю! Я так чакаю! Ты прынёс мне, пра што мы дамаўляліся?

— Так, мілэдзі, уключы блютуз, я скіну файл, — Ромка падышоў да яе і пачаў корпацца ў сваім тэлефоне.

— О, які ты прыгажунчык! — здаецца, шчыра зарадавалася Віялета і дастала свой тэлефон. — Тры­май, як дамаўляліся, — і яна пасунула па стале канверт.

Ромка пачырванеў.

— Я перадумаў, — буркнуў ён, хацеў адысці ад стала, не кранаючыся канверта, але Віялета настойліва паўтарыла:

— Трымай, а то ты мяне пакрыўдзіш! Я ведаю кошт часу, я прывучаная за ўсё плаціць, тут няма нічога крыўднага, калі ласка, вазьмі! За мяне перажываюць мае бацькі, ты ж ведаеш.

І Ромка ўзяў грошы, а што яшчэ магло быць там?

Навошта Віялета так дэманстратыўна разлічылася з Ромкам за паслугу? Пытанне не давала мне спакою ўвесь дзень. І вось, далібог, злавесна прагучалі яе, здавалася б, зусім бяскрыўдныя словы: «Я пры­вучаная за ўсё плаціць». Падзяліўся трывожным пачуццём з Ядвісяй. Яна паціснула плячыма: хто ведае, што ў галаве гэтай дзеўкі.

— Яся. Хачу паразмаўляць, — няўклюдна прызнаўся я пра жаданне сустрэцца.

— У чым праблемы? Запрашай на каву з малаком! Можна і без цукерак, — пажартавала яна ў адказ.

— Маці дома.

— Не разумею, ты ж, здаецца, навучыўся сустракаць дзяўчат, вызначыўся з месцам і сервіраваннем, нават як і кухня занятая, — працягвала яна блазнаваць.

— Тут трошкі іншае. Разумееш, пра маці і хачу спытаць. А як буду пра яе пытаць, калі яна — у кватэ­ры. Неяк. непрыгожа, — прызнаўся я.

— У цябе з маці пытанні? — пасур'ёзнела Ядвіся. — Хадзем пасля школы па вялікім крузе, праз ста­рыя прысады. Добра?

— Добра.

Я зманіў. Не так ужо і хвалявала пытанне пра маці, хоць, чаго хаваць, мучыла яно маленькім чарвячком, не адпускала. Ніяк не выходзілі з галавы колішнія словы пра яе адналюбства. А цяпер. Яна штовечар звязвалася са сваім мужчынам у Вайберы — я чуў, як яны размаўлялі па відэа (таксама ёй паказаў, бо па тэлефоне не надта паразмаўляеш — ён, мужчына, быў у Расіі), чуў, як іншым разам на кухонным стале ціха пазвоньвае яе тэлефон, паведамляючы пра новае паведамленне ў Вайберы. І аднойчы маці мне дала зразумець: яна рэальна можа выйсці замуж, калі сказала: у мяне можа з'явіцца магчымасць жыць цалкам самастойным жыццём, а яна пойдзе да свайго мужчыны. Апошняе дык і напалохала. Зрэшты, было б страшней, каб яна папярэдзіла пра магчымы прыход чужога ў нашу кватэру. Хай тры пакоі, і мая асабістая прастора наўрад ці будзе парушана, але ж. Як жыць з чужым чалавекам? Ды яшчэ ведаць, што ён спіць з тваёй маці у суседнім пакоі за тонкай сценкай?

Пра ўсё гэта я і расказваў Ядвісе, калі мы выйшлі са школы, выбачыліся перад Юрасём і Уладзем і скіраваліся ў іншы бок. Уладзя ўсміхнуўся на развітанне, падбадзёрыў, а вось Юрась. Не, мы з ім, папраўдзе, усё больш аддаляліся. Я ўжо не пытаў яго пра розныя траблы ў жыцці — мы з Ядвісяй пра многае паспявалі перамовіцца на ўроках і перапынках. Юрась не дзяліўся з намі сваімі новымі матэматычнымі гіпотэзамі, нібыта страціў цікавасць да сваёй улюбёнай матэматыкі. Ідучы ў школу, мы зазвычай маўчалі ці казалі розную лухту, пакуль не падыходзіла Ядвіся, — мы змянілі маршрут і цяпер штораніцы спачатку ішлі да яе дома, а адтуль ўжо ў школу. Не, Юрась не стаў іншым, хутчэй я перастаў бачыць у ім свайго аўтарытэтнага таварыша, якому раней зазіраў у рот пры кожнай нагодзе. Мне было прыкра. Але я ведаў, як спатрэбіцца, то давяду сваё сяброўства. Мабыць, мы трошкі падраслі, і цяпер нам зусім неабавязкова, як дзяўчынкам, трымацца ўвесь час побач, каб ведаць, што мы — сябры? Вунь жа і Уладзя на перапынках, па вечарах больш тусуецца не з намі, а з Настачкай. Ён такі цікавы цяпер. Бы знайшоў нешта такое ж крохкае і дарагое, як Шліман тую вазу траянскую, трымае яе ў руках, нясе асцярожна-асцярожна, каб не выпусціць з рук, але каб і не сціскаць моцна. Мы не пацвельваем з яго, як раней, калі ён быў закаханы ў Віялету. Юрась неяк сказаў, што Уладзя належыць да таго кшталту людзей, якім так важна быць патрэбным некаму тут і цяпер, мець свой аб'ект абажання і клопату. Не люблю я гэтых розных тлумачэнняў, няўжо нельга прыняць пачуцці чалавека як ёсць, без падзелу іх на складнікі, без выяўлення прычын?

Але спачатку я апавёў пра маці. Ядвіся маўчала колькі крокаў. Мы акурат ішлі старымі прысадамі, ёсць у нас у горадзе адны такія — цудоўна там, асабліва восенню. Ну, мне цудоўна, Ядвісю дык, бачна, прысады не надта ўражвалі. Але ж яна — лелька, матылёк вясновы.Тут бярозы з аднаго боку, клёны — з другога. То лісця гэтак насыпае! Як няма дажджу, яно шоргае пад нагамі, узлятае, вось як цяпер. Тратуар тут нечакана шырокі, увесь жоўта-чырвоны.