— Вось жа. Той яшчэ гемар. Што рабіць?

— Нічога, думаю. Не дзеці ж усе. Галоўнае мы зрабілі, а тут ужо. на ўсё воля Божая, як кажа бабуля.

— Здаецца, яна мае рацыю. Галовы ва ўсіх на плячах. Шкада адно, калі мяса прападзе, — мы закупілі на пятнаццаць чалавек.

— Фігня, замарозім, некалі яшчэ з'ямо.

Не ведаю, чаму я не пайшоў да Юрася. Здаецца, мы крышку аддаліліся за гэты час адзін ад аднаго, я пра нас траіх — мяне, Юрася і Уладзю. Хоць не скажаш так, насамрэч у нас, у кожнага паасобку, з'явіліся яшчэ нейкія кантакты. Юрась цесна працаваў з Ромкам і Марго падчас здымак, мне пашчасціла закантачыць з большай часткай класа. Уладзя. Ён іграў ролю, канечне ж, батана, сыгралі з аднаго дубля, без праблем. Пасля быў амаль на ўсіх вечарах, дапамагаў з рэквізітам: цягаў шпалеры, фарбаваў сцяну, вырэзваў, падтрымліваў. А яшчэ яго заўсёды дзяўчаты запрашалі, каб дапамог на кухні, калі яны гатавалі частаванне. Камандавалі ім, як хацелі. Ды тое бясспрэчна Уладзю падабалася, бо твар яго не быў ніколі кіслы, ляцеў стрымгалоў, адно пачуе, што клічуць.

— Хвалюешся? — спытаў я яго, калі выйшлі са школы. Мы ішлі крыху наперадзе, за намі — Юрась і Ядвіся.

— Ты пра суботу? Ага, ёсць трошкі. Ну, хочацца, каб норм было, весела, з такімі прыемнымі сюрпрызамі, як у першы дзень.

— Будзе табе сюрпрыз — Настачка спячэ яшчэ які пірог! І асабіста табе ўручыць!

І тут Уладзя пачырванеў. Мне ажно няёмка зрабілася — няўжо я ўгадаў? Ну, прыкмеціў я пару разоў, як Наста звярталася да Уладзі за дапамогай (а больш ні да каго з хлопцаў), бачыў яго ззяючы твар, як нёсся хутчэй на кухню выконваць яе даручэнне. Стала прыкра з-за сваёй бесцырымоннасці, таму я паспяшаўся закрыць тэму:

— Выбачай, тут справа ёсць. Пяць баксаў шукаю.

Уладзя паправіў акуляры на носе, уздыхнуў:

— Я маці і так раскруціў капітальна. Яна то і яшчэ дасць, рада за мяне, вось, з сябрамі на лецішчы збіраемся. Адно перажывае, каб усё як след было.

— Лічы, што пяць баксаў менавіта на гэтыя мэты. У нас будзе прафесійны ахоўнік парадку. Алег Харужы. Не наймаем яго мы — яго наймае Віялета ў гэты ж дзень. Яна ўпіску арганізоўвае, першую ў годзе. А там не твае шашлыкі, там, сам ведаеш, якія прысмакі. І яшчэ. Я не стаў казаць Ромку пра Алега. Той і так патраціў бабла нямерана на гэты фільм. Я і цябе не стаў бы пытаць — ведаю расходы, ды ў мяне галяк поўны: маці дала на шашлык, а больш — не прасіць. У мяне, калі палічыць. тры баксы кішэнныя.

— Ну, дык на два я спытаю! — бадзёра адказаў Уладзя, азірнуўся, дадаў: — А ім казаць нічога не будзем? — ён меў на ўвазе Юрася і Ядвісю.

— Думаю, няварта. Дамо ж рады?

— А то...

Уладзя назаўтра прынёс грошы, я дастаў з заначкі свае. Адкладваў, хацеў запрасіць Ядвісю на які ве­чар. Па суботах у новай кавярні сталі праводзіць нядрэнныя дыскатэкі, казалі, прыязджае надта круты дзіджэй, сталічны. Давядзецца пачакаць — у маці хутка аванс, яна абяцала. Грошы аддаў маці і папрасіў, каб купіла пяць долараў. Сказаў — трэба, яна больш не распытвала. У чацвер такім жа кіўком, як мяне раней выклікаў сам Алег, паклікаў яго з класа. Працягнуў яму ў пальцах складзеную у некалькі столак банкноту:

— Пяць баксаў. Ад цябе патрабуецца, як я казаў ужо, прыглядваць за гарачымі галовамі, калі яны з'явяцца. Пачастунак — шашлык, напоі — за наш кошт. Калі пажадаеш піва...

— Я не п'ю алкаголь, — адрэзаў Алег, пасунуў руку, перахапіў пальцамі банкноту. — Калі і дзе?

— Збіраемся ля прыпынку «Славянскі», субота, у дванаццаць гадзін. Там аўтобусам пятнаццаць хвілін. Плануем у сем вечара быць дома, каб бацькоў надта не трывожыць.

— Замётана, буду.

І Алег быў. І былі ўсе пятнаццаць з класа, хто так ці іначай спрычыніўся да фільма. Калі ўсе сабраліся на прыпынку за хвілін дзесяць да назначанага часу, я падышоў да Ромкі, і ён па аднаму руху зразумеў, што я хачу, і мы неўпрыкмет моцна стукнуліся сціснутымі кулакамі, не кажучы больш ні слова.

То быў цудоўны дзень! Першая наша агульная вылазка на прыроду і без адзінага старэйшага! Збіраліся разысціся ў сем, дык ледзьве сабраліся ў дзевяць. Пачыналіся канікулы, воля п'яніла. Мяса з'елі б яшчэ столькі, колькі насмажылі. Смажыць, дарэчы, даручана было мне і Уладзю. Ён умеў, а мне давялося вучыцца. З дзяўчынак дапамагала нам Наста Базан, рабіла ўсё весела і шчыра, і я цішком радаваўся за Уладзю — іх узаемная сімпатыя цяпер была такой відавочнай і адначасова такой кранальна-непасрэднай, што яе не толькі я, а ўсе вакол імкнуліся не заўважаць, каб не напужаць, ці што. І ніхто услых не размаўляў пра іх — Уладзю і Настачку, бы табу наклалі на гэту тэму. Але, бачылася, узніклая сімпатыя неяк асабліва ўспрымалася ўсімі, бы маленькае дзіцятка спала сярод нас, і мы мусілі паводзіць сябе так, каб не абудзіць яго дурным словам ці брыдотным крыкам.

Адно мяне асабіста брала прыкрасць — увесь вечар Юрась не адыходзіў ад Ядвісі, быў з ёй побач.

Мы развітваліся з выдатным настроем, я ішоў дахаты, потым мыўся доўга пад душам (вось жа, пракурадыміўся ўвесь), піў гарбату, глядзеў фільм, чытаў, круціўся. і думаў пра Ядвісю. Не, нічога не фантазіраваў, не прыдумляў, проста думаў пра яе. Думаў — і ўсё. Вось калі галодны, дык увесь час думаеш пра тое, як хочацца есці. І я так думаў пра Ядвісю.

Раніцай мне патэлефанаваў Ромка.

— Ты выбачай. Больш нікому казаць не буду, але ты павінен ведаць, папярэдзь. сам ведаеш каго. Мяне ўчора чакалі каля пад'езда. Твар сіні. Маці хацела міліцыю выклікаць, а толку. Здаецца, нічога не зламана. Крыўдна так, сука! Крыўдна, ажно да слёз, што здачы нельга даць.

Не люблю я сацыяльныя сеткі, не люблю эсэмэскі! Таму патэлефанаваў Ядвісі, сказаў: тэрміновая размова. Яна запрасіла дадому, бо гатавала абед.

Я расказаў усё пачутае ад Ромкі. Ядвіся маўчала, прыкусіўшы вусны, памешвала і памешвала лыжкай сваё варыва. Потым выключыла газ, пабегла ў пакой, пераапранулася, палезла ў глыбіню шафікаў, корпалася, збірала нейкае сушанае зелле.

— Хадзем!

Ромкавы вочы амаль заплылі, ліловая пухліна на шчацэ выродліва скрыўляла твар. Ён хацеў выглядаць бадзёра, але трохі саромеўся Ядвісі. Тая па-гаспадарску прайшла на кухню, нейкі час бавілася там з Ромкавай маці, тады прыйшла да нас са слоікам з вадкасцю светла-рудога колеру.

— Гэта адвар. Зараз маці прынясе ватныя кружэлкі, будзем змочваць і прыкладаць. Як астыне, маці падагрэе. Трымай на твары, пакуль не ахалодае, будзе надта горача напачатку — трывай.

І потым мачыла тыя кружэлкі ў адвары, прыкладвала на Ромкавы вочы, шчаку, нешта ціха нашэптвала пра сябе.

Ромка набраў мяне ўвечары.

— Слухай, цуд нейкі! На твары пухлін няма, адно сінякі трохі свецяць! І боль сышоў. Я Ядвісі тэлю, яна не падымае нешта.

— Дык выдатна, — пастараўся адказаць я весела. — А Ядвісю Юрась запрасіў у кафэшку. там тлумна, яна, мабыць, не чуе. Ці, можа, танчаць.

Я раптам пазайздросціў Ромку — мне хацелася зараз ляжаць збітым невядомымі і адчуваць які сапраўдны фізічны боль, а не трываць унутры скавытанне пачуцця сваёй непатрэбнасці.

8

На вялікім экране пабеглі цітры. Так, Марго з Міхалам і цітры зрабілі — нашы невялікія здымкі падчас фільма і ў звычайным, так мовіць, ракурсе, без грыму і пераапранання, побач — імёны, прозвішчы. Гэтак самавіта глядзелася. Мы сядзелі, працятыя ўсе адным магутным электраполем, — і дыхалі ці не ва ўнісон, і цяпер вось у поўнай наэлектрызаванай цішыні елі вачыма завуча, Наталлю Іванаўну. Ромка стрымаў слова — запрасіў яе і Зінаіду Мартынаўну на першы прагляд. І для ўсіх, акрамя яго самога, Мар­го і Міхала, гэта быў менавіта першы прагляд — як ні ўгаворвалі мы Ромку паказаць фільм раней, ён не згадзіўся:

— Усё вельмі проста. Альбо ты прызвычайваешся трымаць слова і трымаеш яго заўсёдна, альбо ты трапло і распішыся ў гэтым. Не прасіце...

І трэба было бачыць, як яны, трое, хваляваліся. Ромку дык проста трэсла, рукі дрыжалі, нібы ў алкаголіка, калі схапіў мышку — не мог патрапіць на патрэбны значок.