Голас яго сарва╝ся. Ён замо╝к, сх╕л╕╝шы галаву.

"Хоп╕ць ныць," - падума╝ Стах. А ╝слых сказа╝:

- Не ты адз╕н усё страц╕╝.

╤ пасля кароткай па╝зы дада╝:

- Дык што там наконт прафесара?

- Паглядз╕м.

Рэшта дарог╕ прайшла ╝ ма╝чанн╕. Стах безуважл╕ва глядзе╝ ╝ акно, зануры╝шыся ╝ думк╕. Дз╕╝на ╝сётк╕, што "Сказ пра Горад З╕хатл╕вы" не трап╕╝ пад цэнзуру. Рэчы там не вельм╕ прыгожыя.

'Намад ╕шо╝ з базальтавай пустын╕, ╕ з ╕м дэманы разбурэння. Дзе ступала яго нага, там зямля ператваралася ╝ камень, а гарады ╝ папял╕шчы, вада ╝ калодзежах раб╕лася нячыстай, ╕ Падземныя грызл╕ мёртвых, к╕нутых пад сонцам без пахавання, на зямл╕, што ператварылася ╝ базальт..."

Ён ╕шо╝, ╕ прад ╕м падал╕ гарады ╕ дзяржавы, войск╕ к╕дал╕ся на╝цёк╕, цары гублял╕ свае кароны ╕ распасц╕рал╕ся ╝ пыле, н╕цма прад Зверам, ╕мя якому - Намад. Але каля мураваных сцен Горада З╕хатл╕вага Намад спын╕╝ся.

"Горад З╕хатл╕вы бы╝ цвярдыняй на кра╕ пустын╕, цытадэллю на мяжы По╝начы ╕ По╝дня, ╕ яго вартавыя был╕ ╝м╕лаваным╕ дзецьм╕ Творцы.

╤ Вандро╝н╕к стая╝ каля сцен цытадэл╕, сам цёмны, як грэх, ╕ з цемрай ╝ вачах, стая╝ ╕ не рушы╝ далей. Але пала цвярдыня".

Так, яны прайграл╕ тады. Прынял╕ бой - ╕ прайграл╕. Намад увайшо╝ у Горад З╕хатл╕вы. Ён адабра╝ ╕х мрою, зачын╕╝ ╕х сэрцы, ╕ зраб╕╝ ╕хн╕я душы чорным╕. Яны сам╕ зраб╕л╕ся Намадам. Але ╝ кожным з ╕х Горад З╕хатл╕вы. Проста яны н╕быта ╝ сне. Спяць ужо до╝г╕, до╝г╕ час ╕ н╕як не могуць абудз╕цца.

- Няхай яны прачнуцца, - прашапта╝ Стах адным╕ вуснам╕. - Госпад Вышн╕...Творца...М╕тра ╬се╝ладар...хто-небудзь... Няхай яны прачнуцца!..

Забойца

У салоне омн╕буса пахла цв╕ллю. Моташны, учэп╕сты пах, як╕ л╕пне да адзежы ╕ валасо╝ ╕ быццам лезе пад скуру - ╕ ╝ лазн╕ не адмыеш. Не ведаю, што за разумн╕к дадума╝ся абшываць падлог╕ ╕ сядзенн╕ омн╕буса╝ дывановым пакрыццём. Напачатку гэта выглядае прыгожа, парадна нават, але з цягам часу аб╕╝ка роб╕цца шэрай ад пылу ╕ сл╕зкай ад бруду, а ╝ непагадзь дывановы насц╕л пад нагам╕ ператвараецца ╝ ко╝зкае мес╕ва. ╤ цв╕ллю тут смярдз╕ць, ды старым╕ анучам╕, як са скрын╕ старызн╕ка... Омн╕бус еха╝, гайдаючыся на рысорах, уздо╝ж асветленых праспекта╝ ╕ плошча╝, як╕я патанал╕ ╝ зелян╕не ╕ кветках. Вул╕цы был╕ запо╝нены людзьм╕, уздо╝ж набярэжнай В╕льяры шпацыравал╕ парачк╕. Мног╕я трымал╕ ╝ руках да╝гаватыя пакеты з непразрыстай плёнк╕, у як╕х был╕ схаваныя пляшк╕ з вып╕╝кай. Расп╕ваць сп╕рытус на вул╕цы было сурова забаронена, але тутэйшыя да╝но навучыл╕ся абыходз╕ць гэтую забарону.

Омн╕бус спын╕╝ся пад чыгуначным мостам. Выйша╝шы з салона, я перасекла чыгуначнае палатно ╕ нак╕равалася да жылога квартала, абнесенага плотам. Вул╕цы был╕ пустынныя, не в╕даць было нават прапойца╝ - мус╕ць, няда╝на тут прайшо╝ патруль. У вокнах барака╝ гарэл╕ агн╕, за апушчаным╕ ф╕ранкам╕ рухал╕ся цен╕. Сем'╕ зб╕рал╕ся за вячэрай.

Каля ╝ваходу ╝ барак я сустрэла Яна. Не чакала, што ён прыйдзе. Апошн╕ раз я бачыла яго ╝з╕мку, падчас аблавы. З таго часу ад яго не было н╕як╕х звестак. Я не адразу пазнала Яна ╝ цыв╕льнай вопратцы - парус╕навая куртка, нагав╕цы, чарав╕к╕ на высокай шнуро╝цы. Ён сядзе╝ на ла╝цы, выцягну╝шы ног╕, суну╝шы рук╕ ╝ к╕шэн╕ куртк╕ ╕ звес╕╝шы галаву на грудз╕. Здавалася, што ён сп╕ць, але ледзь тольк╕ я набл╕з╕лася, як ён уск╕ну╝ галаву - сну н╕ ╝ адным воку - ╕ за╝см╕ха╝ся.

- Прыв╕танне, сястрычка, - сказа╝ ён.

- Ну, чаго прыйшо╝? - адказала я няветла.

Ён перасмыкну╝ плячыма.

- А што, не маю права? Тут мой дом, м╕ж ╕ншым.

"У казарме твой дом", падумала я.

- Добра, Ян. Заходзь, кал╕ ╝жо з'яв╕╝ся, - прамов╕ла я ╝слых.

Разам мы прайшл╕ ╝ барак. У кватэры было душна. У цёмным пако╕ бубн╕╝ Народны Вяшчальн╕к. Плявузгалка, як называюць яго тутэйшыя. Я правяла брата ╝ малюсенькую кухню. Уключыла святло. Запал╕ла агонь у пл╕це, пастав╕ла чайн╕к. Ян сядзе╝ за сталом, па-ранейшаму трымаючы рук╕ ╝ к╕шэнях. У святле электрычнай лямпы яго абл╕чча здавалася жа╝тлява-шэрым. Нябожчык... Ён сапра╝ды бы╝ вельм╕ бледным. ╤ паводз╕╝ ён сябе неяк дз╕╝на. Сядз╕ць як на ╕голках, нацягнута ╝см╕хаецца. Так╕м я яго яшчэ не бачыла. Спачатку мне падалося, што ён трох╕ п'яны, але я хутка зразумела, што памыляюся. Сп╕рытусам ад яго не пахла. Цвярозы, як шкельца. ╤ ╝сётк╕ з ╕м штосьц╕ было не так.

Напэ╝на, нешта здарылася ╝ казармах, разважала я. Мабыць, гэта неяк звязана з маб╕л╕зацыяй. У Па╝ночнай Прав╕нцы╕ да╝но ╝жо гулял╕ чутк╕ аб вайне з Дуумв╕ратам, якая ня╝х╕льна набл╕жаецца. Невядома, адкуль пайшо╝ гэты розгалас. Кал╕ верыць Народнаму Вяшчальн╕ку, то на па╝ночна-заходняй мяжы ╝сё было спакойна. Адносна спакойна. Х╕ба тольк╕ сутычк╕ з па╝станцам╕ - ледзь не штодня Вяшчальн╕к бадзёра рапартава╝ аб расправе над чарговай хе╝рай альбо затрыманн╕ завадатара╝. Але н╕ слова аб вайне. Аднак усё ро╝на аднекуль прасочвал╕ся трывожныя вестк╕. Эверон ╕ Антра╝м сцягваюць войск╕ да мяжы. У Па╝ночную Прав╕нцыю ╕дуць эшалоны з баявым╕ машынам╕. Гандлёвы Альянс разарва╝ чарговы кантракт з Саветам Наглядчыка╝. На по╝дн╕ спынена некальк╕ самерытавых млыно╝. Ва ╝сходн╕х фемах уводзяць картк╕ на збожжа ╕ рапсавы алей - там пачал╕ся перабо╕ з харчам╕, ╕ ╝ народзе расце незадаволенасць. Кал╕ вайна ╝сётк╕ пачнецца... Ня╝жо ╝нутраныя войск╕ таксама к╕нуць на л╕н╕ю фронту? Яны ╕ ваяваць-то не ╝меюць. Гарматнае мяса, лепей ╕ не скажаш... На пл╕це засв╕ста╝ чайн╕к. Я паклала заварку ╝ ╕мбрык ╕ к╕нула туды жменю засушаных лясных сун╕ц. Запарыла гарбату, выцягнула з буфета гл╕няныя кубк╕ ╕ сло╕к мёду.

- А я гавары╝ табе - не звязвайся з гэтым крамольн╕кам, - сказа╝ раптам Ян.

Я здрыганулася так, што ледзь не выпусц╕ла з рук кубак.

- Стах? Ян, ты не ведаеш, дзе ён? - спытала я ╕ адразу ж прыкус╕ла язык. Не варта было мне пра яго пытацца...

Ян тузану╝ плячом.

- Ну, дзе. У Братчыка╝, ясная рэч.

- У каго? - перапытала я з не╝разуменнем.

- Ты што, нав╕ны не слухаеш? - ён матну╝ галавой у бок пакоя, дзе на сцяне мармыта╝ Вяшчальн╕к. - Братчык╕. Ну, па╝станцы. Так яны сябе называюць.

Ён хутка аз╕рну╝ся, як быццам хтосьц╕ мог нас падслухваць, ╕ загавары╝ напа╝голасу:

- Лясныя бандыты. Павылаз╕л╕ пасля беспарадка╝ на плошчы. Па балотах швэндаюцца. А в╕нто╝к╕ ╝ ╕х ад кантрабандыста╝. Ну, ╕ ╝ каго адбяруць. У Разлогу, кажуць, цэлы хутар выразал╕, стрэльбы шукал╕. А╝густа прапано╝вала рэгулярную арм╕ю даслаць. Ва ╝сходн╕х фемах таксама бунтуюць, людзям есц╕ няма чаго. Там у ╕х да╝но ваеннае станов╕шча, войск╕ стаяць. А тут Намесн╕к упёрся - не трэба, кажа, мне вашай рэгулярнай арм╕╕, сам разбяруся. А зрэшты, Намесн╕ку хутка ╝сё ро╝на - га-мон!

Апошнюю фразу Ян прамов╕╝ з нейк╕м адмысловым выразам - як быццам ён штосьц╕ такое ведае, ды н╕завошта не скажа. ╤ выгляд так╕ х╕тры-х╕тры. Госпадзе, як у дзяц╕нстве. 'А я ведаю, хто з куцц╕ ╝се гарэх╕ вые╝, ды не скажу!..' Я адчула, што ╝ мяне шчэм╕ць сэрца. Як жа да╝но гэта было. Бясконца да╝но. Быццам некальк╕ жыцця╝ таму...

- Ян, чаю вып'еш? - я падсунула яму кубак.

- Ты мяне зус╕м не слухаеш! - сказа╝ ён неяк пакры╝джана. - Братчык ён, разумееш? Сташак твой. Цябе таксама магл╕ туды, на Гарматную...праз яго. А цябе не дапытвал╕ нават. Цябе гэта не здз╕в╕ла? Што, зус╕м не здз╕в╕ла?

Ён ме╝ рацыю. "Крамольн╕к" Во╝чак часцяком наведва╝ся ╝ нашу карчму. Пасля расстрэлу плошчы Каначыка некальк╕ разо╝ цягал╕ на допыт. ╤ падавальшчыц таксама, ╕ кухара - карацей кажучы, ус╕х, хто працава╝ у карчме. Акрамя мяне. Да мяне ╝ ╕х пытання╝ не было. Гэта сапра╝ды здавалася мне дз╕╝ным.

- Л╕та, я за цябе папрас╕╝ тады. Яе. Ну, маю...малую, - ён раптам ц╕хенька засмяя╝ся.

- Каго?

- Ды дзе╝ку маю. У яе брат агент Канцыляры╕. Займае высокую пасаду. Ну я ёй ╕ шапну╝ - ты, значыць, брату скажы, каб Л╕ту не чапал╕ ╕ ╝сё такое. А яна такая - добра, зроб╕м. Ну, ╕ вось...