Яны не прымус╕л╕ сябе чакаць. Спачатку я пачула рэзк╕ грукат у дзверы, потым заса╝ка з ляскам адляцела ╝бок, ╕ ╝ вочы мне ╝дары╝ прамень карб╕днага л╕хтара. Я стаяла басанож на халоднай падлозе, загарну╝шыся ╝ ко╝дру, кал╕ яны ╝вал╕л╕ся ╝ пакой. Стражн╕к╕. Я не надта здз╕в╕лася, угледзе╝шы Яна ╝ гэтай гайн╕. Ён зраб╕╝ выгляд, што не ведае мяне. Дзякуй хоць за тое, што ён не бра╝ удзелу ╝ ператрусе. Ян проста стая╝ ля дзвярэй з в╕нто╝кай наперавес, пакуль ╕ншыя абшуквал╕ кватэру, заз╕рал╕ пад ложк╕ ╕ вывальвал╕ на падлогу змесц╕ва шафа╝ ╕ куфара╝. З гутарк╕ стражн╕ка╝ я зразумела, што шукаюць нейкага крамольн╕ка, як╕ ╝х╕тры╝ся збегчы з-пад варты. Ён яшчэ ╕ ╝зброены, апроч ╕ншага.

- ╤ ╝сётк╕, як ён цераз сцяну пераскочы╝?

- Н╕як. Яго Алех вывез на ведамаснай машыне.

- Алех? Усё ясна.

Смяюцца. Хто так╕ гэты Алех, я не ведала, але тое, што з яго смяял╕ся нават стражн╕к╕, было паказальным.

- Яны крамольн╕ка╝ паехал╕ шукаць. Не даехал╕.

- Во! А я ведаю, дзе тыя крамольн╕к╕. У тваёй бабк╕ ╝ зрэбн╕ках!

- А ты што, заз╕ра╝?

Цяпер яны не проста смяюцца, а ржуць у голас.

- Ствол ╝ яго таксама ад Алеха?

- Ага. ╬ яго кабура была расшп╕лена. А той сядзе╝ побач. Ну, ╕ стрэл╕╝ яму проста ╝ рыла.

- Што, мазг╕ выб╕╝?

- Ды не. Тольк╕ фуражка зляцела. Ну ╕ штаны, напэ╝на, таго.

- Змакрэл╕!..

Я ╝потайк╕ з╕рнула на брата, як╕ мо╝чк╕ стая╝ ля дзвярэй, ╕ змярцвела ад жаху. Ён п╕льна глядзе╝ на размаляваны куфар. Ян не так ужо часта быва╝ ╝ гэтым доме, але ён, вядома, памята╝ пра 'лядо╝ню'. ╤ ён не мог не за╝важыць, што вял╕зны куфар ссуну╝ся са звыклага месца ╕ зараз ста╕ць на╝прост над дошкай, якая закрывае ╝ваход у падмосце. Але Ян н╕чога не сказа╝. Скончы╝шы з ператрусам, стражн╕к╕ сышл╕, пак╕ну╝шы мяне пасярод разгромленай кватэры. Сыходзячы, брат нават не з╕рну╝ на мяне. Не╝забаве за сцяной пачу╝ся жаночы лямант ╕ п'яныя выкрык╕. Пача╝ся вобшук у суседзя╝. Муж усётк╕ бы╝ дома. Зараз сп'яну палезе ╝ бойку са стражн╕кам╕. ╤ канечне, атрымае ╝ зубы. Шчыра кажучы, гэтая думка мяне ╝зрадавала.

Кал╕ ╝сё сц╕шылася, я адсунула куфар ╕ дапамагла ╝цекачу выбрацца з падмосця. Святла я не запальвала. Пражэктар на вул╕цы згас. Рамеец сядзе╝ на падлозе, прывал╕╝шыся сп╕най да сцяны, вочы яго был╕ прыплюшчаны, як у смяротна стомленага чалавека. Я ма╝чала. Чакала, пакуль ён сам загаворыць.

- Чорт, у вас там вада ╝н╕зе, - сказа╝ ён нарэшце. - Крын╕цы размываюць фундамент. Як вы жывяце на такой ям╕не?

- Кал╕сьц╕ жыл╕ ╝ нармальным доме. Ды выгнал╕, - адказала я.

Ён пама╝ча╝.

- А зваць цябе як? - спыта╝ ён, з╕рну╝шы на мяне.

- Л╕та, - сказала я.

- Л╕та, - ён прымружы╝ся, быццам нешта прыгадваючы. - Ага. Смешныя ж у вас ╕мёны.

- А вашыя гучаць, як лаянка, - прамов╕ла я абыякава.

Ён не╝разумела ╝тароп╕╝ся на мяне. Потым хмыкну╝.

- Добра, Л╕та. Пайду я. Ты ╕ так падста╝ляешся.

Ён падня╝ся на ног╕, нак╕ну╝ куртку ╕ рушы╝ да выхаду. Я яго не затрымл╕вала. Чым хутчэй ён сыдзе, тым лепш.

- Госпадзе, стольк╕ людзей... - прамов╕ла я вельм╕ ц╕ха.

Ён аз╕рну╝ся.

- Што?

- Стольк╕ людзей, - па╝тарыла я. - Пад кул╕, пад нож. ╤ гэта яшчэ не скончылася.

Ён стая╝ на парозе, трымаючыся за дзвярную ручку, глядзе╝ на мяне.

- Л╕та, кал╕ для цябе гэта важна... - сказа╝ ён павольна. - Там, на праспекце, кал╕ ╝сё пачалося... У нато╝пе был╕ агенты Канцыляры╕. У цыв╕льным. Гэта яны пагнал╕ людзей на Тры╝мфальную. Хтосьц╕ хаце╝, каб распачалася бойня. Тыя, на плошчы, гэтага не ведал╕. Н╕ тыя, хто страля╝, н╕ тыя, каго расстрэльвал╕. Гэта цябе суцешыць?

- Не, - сказала я коратка. - Але дзякуй тебе...

- Вэл, - прагавары╝ ён. - Вэл Йорхас. Няма за што.

Потым ён сышо╝. Я не думала, што кал╕-небудзь убачу яго зно╝.

Наступныя некальк╕ дзён я чакала, што за мной прыйдуць. Я ╝здрыгвала кожны раз, кал╕ па вул╕цы праязджа╝ закрачаны фургон альбо ведамасная машына, пафарбаваная ╝ чорнае са срэбрам. Колеры Тайнай Канцыляры╕. Я чакала, што да мяне падыдзе Шпег ╕ ╝зя╝шы мяне пад локаць, скажа: "Нам трэба задаць вам некальк╕ пытання╝". Я чакала. Але н╕чога не адбывалася. За мной не прыходз╕л╕. Ян мяне не выда╝. Мне здавалася, што гэтае здарэнне трох╕ збл╕з╕ла нас з братам. У нас з'яв╕лася агульная таямн╕ца. У мяне не было магчымасц╕ пагутарыць з ╕м. Ян больш не прыходз╕╝. Ён не прыйшо╝ нават у дзень Другога Аб'я╝лення, як╕ святкуецца ╝сярэдз╕не вясны. В╕давочна, ён пазбяга╝ сустрэч са мной. Мы з ╕м пабачыл╕ся тольк╕ напачатку лета. Потым была Гарматная плошча ╕ нашы ╝цёк╕.

Зацiшша. Мроi

Перад св╕таннем неба над морам пасвятлела, змян╕╝шы колер чорнага аксам╕ту на адценне густа-с╕няга чарн╕ла, разведзенага вадой. Над хвалям╕ ╝ досв╕тнай марознай смузе заззяла К'ай╕-Нуб - прадвесн╕ца Сонца, а на кра╕ стэпу на ╝сходн╕м узбярэжжы Парф╕равага мора згасл╕ вогн╕шчы ксайлахск╕х вандро╝н╕ка╝, змо╝кл╕ мерныя ╝дары гонга╝ ды рэзк╕я гук╕ варварск╕х горна╝, зробленых з прасв╕драваных костак стэпавых яка╝. Сц╕хл╕ гартанныя выкрык╕ шамана╝-ведзьмако╝, што нястомна, з ночы ╝ ноч, наводзяць чары на Вял╕к╕ Горад. Але ╕х праклёны праносяцца скрозь цемру над воднай безданню ╕ разб╕ваюцца аб мураваныя сцены Царгорада, быццам стрэлы са шкляным╕ наканечн╕кам╕. Кольк╕ праклёна╝ абрынута на цябе, Горад З╕хатл╕вы, але ста╕ш ты нязломна, непах╕сна, быццам скала...

Пасажырская палуба была пустая. Каля абледзянелых парэнча╝ стаял╕ только два чалавек╕ - акрамя ╕х, жадаючых палюбавацца з╕мн╕м морам не знайшлося. Адз╕н з вандро╝ца╝, малады чалавек гадо╝ дваццац╕ пяц╕, бы╝ апрануты ╝ ношаны авечы кажух ╕ семгальскую шапачку з фарбаванага лямцу. Яго светла-шэрыя вочы ╕ круглявае абл╕чча з шыракаватым╕ скулам╕ сведчыл╕ аб па╝ночным паходжанн╕. Друг╕, гадо╝ на дваццаць старэйшы, выгляда╝ больш самав╕та - ╝ цыв╕льным шынял╕ з чорнай во╝ны ╕ цыв╕льнай жа фуражцы з лакаваным брылём, у як╕х любяць фарс╕ць таксама шкаляры ╕ кантрабандысты. Яго трохкутны твар ╝ аблямаванн╕ цёмных валасо╝ бы╝ шэры, як вапна (пэ╝на, наступствы до╝гага падарожжа па моры), а вочы ён ме╝ чорныя, як аскепк╕ базальту.

Кал╕ паром м╕на╝ белакаменную гавань Бал-Сах╕р, з марск╕х глыб╕нь падня╝ся ворм╕кс-вадзяны змей. Ён набл╕з╕╝ся ╝шчыльную да борта, так што вандро╝цы магл╕ разгледзець яго до╝гае лускаватае цела, аблепленае дновым╕ ракав╕нам╕, ╕ рагатую галаву, з якой зв╕сал╕ жмуты тонк╕х ╕ гнутк╕х шчупальца╝, падобных да грывы. Варонкападобная глотка ╕стоты была разя╝лена, ╕ бачны бы╝ патройны шэраг выгнутых, вострых, як штылеты, зубо╝. На працягу некальк╕х м╕ль ворм╕кс пераследва╝ судна, пакуль матросы начной вахты, узбро╕╝шыся бусакам╕, не к╕нул╕ся да краю палубы, ╕ ╝дарам╕ сталёвых наканечн╕ка╝ адагнал╕ пачвару ад парома. Вадзяны змей спын╕╝ся, але яго працяглае выццё яшчэ до╝га неслася над водам╕, ╕ здавалася, быццам гэта крычыць само мора - тужл╕ва, страшна.

Кал╕ першы прамень Сонца заззя╝ над Парф╕равым морам, наперадзе паказал╕ся стромк╕я скал╕стыя бераг╕ ╕ сцены Царгорада, уздыбленыя высока над хвалям╕. Вел╕зарны горад набл╕жа╝ся. Ужо можна было разглядзець падвойнае кальцо сцен, як╕я зе╝рал╕ байн╕цам╕ ╕ шчац╕н╕л╕ся вартавым╕ вежам╕, лятучыя в╕ядук╕, палацы ╕ тры╝мфальныя арк╕ Верхняга Горада - а таксама цагляныя, учарнелыя ад куродыму будын╕ны працо╝ных прадмесця╝ ╕ лаб╕рынты фабрычных квартала╝, ахутаныя шызым смогам. Двое вандро╝ца╝ разам падал╕ся наперад ╕ знерухомел╕, учап╕╝шыся ╝ ко╝зк╕я ад наледз╕ парэнчы. Узня╝шы вочы, яны зачаравана глядзел╕ на вел╕чныя, н╕бы вычасаныя з манал╕ту муры Царгорада, што нав╕сал╕ над водам╕ ╕ быццам вянчал╕ сабой стромк╕я ╝цёсы. Абодва был╕ ╝схваляваныя, але кожны з уласнай прычыны. Адз╕н з ╕х бачы╝ стал╕цу ╤мперы╕ ╝першыню ╝ жыцц╕. Друг╕, ураджэнец Царгорада, до╝г╕ час змушаны бы╝ жыць далёка ад радз╕мы.