Сташак праводз╕╝ мяне да рэйкавай дарог╕, ╕ там мы з ╕м разв╕талася. У свой барачны квартал я яго не павяла. Не хацела паказваць, як мы жывём. У той вечар я до╝га не магла заснуць. Ляжала на тахце, успам╕наючы нашу сённяшнюю гутарку. Усё, што гавары╝ Сташак, было прав╕льна. Дз╕╝на, але ён услых прамов╕╝ менав╕та тое, аб чым я сама ╝весь час разважала. Тольк╕ ╝ мяне бы не атрымалася выказаць свае думк╕ так прыгожа ╕ складна. Усётк╕ Сташак вучоны шкаляр, а я грубая неадукаваная дзе╝ка. Аднак мысл╕м мы з ╕м абсалютна аднолькава. Ойген Блажэнны, гэта ж трэба. Звар'яцець, каб зразумець рамейца. Яшчэ чаго. Не жадаю я ╕х разумець. Я ╕х проста ненав╕джу.

------------------------

* Тут А╝тарку зно╝ натхн╕л╕ В╕зантыйск╕я беспрадзельшчык╕. Падобныя законы ╝ ╕х сапра╝ды был╕. Неймаверна, ╕ гэтыя людз╕ забаранял╕ нам...добра, добра не будзем.))

** Народны Вяшчальн╕к - абсалютны аналаг VE ('Фолькс-Эмпфенгер'), прапагандысцкай плявузгалк╕, якая выкарысто╝ва╝лася ╝ адной заходняй кра╕не ╝ першай палове 20 ст.

Свята

Набл╕жалася з╕ма. Дн╕ карацел╕, ночы раб╕л╕ся ╝сё больш глух╕м╕ ╕ цёмным╕. На Абшарах Цемры за скал╕стым╕ выспам╕ нараджал╕ся лютыя с╕веры, веял╕ з-за мора, выхалоджваючы зямлю. У Месяц Зн╕чак - Ноэмврыас па-рамейску - Па╝ночнае Мора роб╕цца ледзяным ╕ чорным, як св╕нец. У цёмных гротах Захавальн╕ка Сно╝, каля самага краю зямл╕, зараджаюцца штормы ╕ буры, а дэманы глыб╕нь падымаюцца на паверхню, ╕ асядла╝шы вадзяных кон╕ка╝ з пенным╕ грывам╕, носяцца па-над морам не╝таймаванай кавакальдай, гонячы перад сабой равучыя валы. З выццём ╕ енкам абрынаюцца яны на пясчаны бераг ╕ разб╕ваюцца аб камян╕ хвалярэза╝, рассыпаючыся на м╕рыяды халодных пырска╝ - а з берага глядзяць на мора хмурныя, пустынныя выдмы...

Потым прыйшла з╕ма, ╕ пачал╕ся святы. Першае Аб'я╝ленне Вышняга. Дзень Уз'яднання адзнача╝ся тольк╕ ╝ Па╝ночнай Прав╕нцы╕. Аб'я╝ленн╕ Вышняга святкавал╕ся ва ╝сёй ╤мперы╕. У гэтыя дн╕ працаваць не належыла. Людз╕ мус╕л╕ наведваць урачыстыя ╕мшы ╝ храмах ╕ бав╕ць час ва ╝лонн╕ сям'╕. З нагоды свята на плошчах ╕ ╝ гарадск╕м садзе ладз╕л╕ся к╕рмашы ╕ гулянн╕. Там гучала музыка, ╕ можна было нават патаньчыць. Гэта дазвалялася. Пад забаронай был╕ тольк╕ семгальск╕я музычныя ╕нструменты. Трохструнныя скрыпк╕, як╕я ╝ народзе звал╕ся 'балотным╕'. Жалейк╕ з рогу ╕ бяросты. Колавыя л╕ры з маркотным╕ галасам╕, падобным╕ на плач. Маленьк╕я дуды, як╕я выраблял╕ з каз╕ных шкур ╕ ╝прыгожвал╕ кветкам╕ ╕ каляровым╕ стужкам╕. Усё гэта было па-за законам. Спакваля жыхаро╝ Прав╕нцы╕ прывучал╕ да рамейск╕х трысняговых флейт, лютня╝ ╕ цытра╝. Я так ╕ не здолела ╕х палюб╕ць. Музыка рамейца╝, не пазба╝леная пэ╝най прыгажосц╕ ╕ гармон╕╕, за╝сёды здавалася мне нейкай дз╕╝най, чужой...

Сташак не бы╝ аматарам вул╕чных гуляння╝, ╕ я пацягнула яго на к╕рмашовую плошчу ледзь не с╕лком. Ну сапра╝ды, нельга ╝весь час плеснець над кн╕гам╕. Народу на плошчы было няшмат, але мяне гэта тольк╕ ╝зрадавала. Не люблю та╝кан╕ны. На зацярушанай снегам брукаванцы стаял╕ шап╕к╕ з востраканцовым╕ дахам╕ ╕ прыла╝кам╕, аздобленым╕ яловым╕ гал╕нкам╕ ╕ л╕хтарыкам╕ з рознакаляровым╕ шкельцам╕. Побач на вуголл╕ смажыл╕ мяса ╕ каштаны, у вял╕зным чане размешвал╕ падагрэтае в╕но. Пасярод плошчы вул╕чны музыка гра╝ на лютн╕, каля яго па╝колам стаял╕ людз╕, некальк╕ пар таньчыл╕.

Я бачы╝ во╝ка, л╕су ╕ зайца,

Яны скакал╕ вакол карча... *

Спачатку мы са Сташакам куп╕л╕ па прыгаршчы гарачых каштана╝, густа перасыпаных соллю, потым я павалакла яго да шап╕ка з таварам╕ для паненак. Я до╝га разглядвала прылавак ╕ нарэшце куп╕ла кавалак мыла з лавандай ╕ скрыначку воску для вусна╝. Больш я дазвол╕ць сабе не магла, бо грошай у мяне было зус╕м нямнога. Канечне, Сташак прапанава╝ расплац╕цца за мяне, але я наадрэз адмов╕лася. Ён ╕ так вечна сядз╕ць без грошай (бедны шкаляр), не хапала яшчэ, каб я выкленчвала ╝ яго "на шп╕льк╕". Потым мне захацелася падысц╕ да лютн╕ста ╕ магчыма, нават патаньчыць. Чаму б ╕ не? Мелодыя была жывенькая.

Вакол пня ╝ дубраве цёмнай

Таньчыл╕ заяц, л╕са ╕ во╝к...

- Стах! - пачула я ╝ сябе за сп╕най.

Я аз╕рнулася. Ян. На ╕м была цыв╕льная вопратка - падшываная куртка наросхрыст, суконныя нагав╕цы ╕ з╕мовыя чарав╕к╕, давол╕ стаптаныя. Пэ╝на, у казармах дал╕ выходны з нагоды свята. Без ун╕формы ён выгляда╝, як звычайны маладзён з прадмесця. ╤ мяркуючы па ╝с╕м, бы╝ добра паддаты.

- Вось, чорт... - сказала я ╕ адвярнулася.

- Стах, я каза╝ табе - не лезь да маёй сястры. Каза╝ табе, так? - крыча╝ Ян. Язык ╝ яго трох╕ заплята╝ся.

- Ян, супакойся, - ц╕ха сказа╝ Сташак.

- Л╕та, хадзем дадому!

Ян схап╕╝ мяне за руку ╕ рэзка развярну╝ тварам да сябе. Я выразна адчула карамельны пах "палёнк╕" - пойла са сп╕рытусу, злёгку разведзенага вадой ╕ зваранага з цынамонам, ╕мберцам ╕ паленым цукрам. Упадабаны напой стражн╕ка╝. К╕слай чарв╕╝кай яны грэбуюць, чарв╕╝ку жлукцяць тольк╕ прапойцы.

- Чорт, ды ты ╝ вусц╕лку. Бачыла б цябе мац╕. Яна бы з сораму згарэла, - гаварыла я, спрабуючы яго адштурхнуць.

Мне сапра╝ды было сорамна. Я гатова была скрозь зямлю правал╕цца. На нас ужо пачал╕ аз╕рацца.

- Л╕та, цябе павесяць праз яго! Ты хоць ведаеш, хто ён так╕? Хто ён? Ведаеш? - выкрыква╝ Ян, цягнучы мяне з плошчы.

Спрабуючы адб╕цца, я ╝рэшце пасл╕знулася на ко╝зк╕х камянях ╕ ╝пала, моцна выця╝шыся аб брукаванку. Потым Сташак каза╝, што яму падалося, быццам Ян мяне штурхну╝. Ён зраб╕╝ крок да Яна ╕ ╝зя╝ яго за ка╝нер.

- Слухай, лайно малое. Стражн╕к чорта╝. Так╕ смелы без ун╕формы? - прагавары╝ Сташак. Ён нават лаяцца як след не ╝ме╝.

Ян глядзе╝ на яго зн╕зу ╝верх. Сташак бы╝ вышэйшы за Яна ╕ старэйшы на чатыры гады.

- Што, крамольн╕к? Хочаш па-мужчынску? Ну давай па-мужчынску. Ц╕ ты мужадзева? - гавары╝ Ян, хмылячыся.

- Ачмурэл╕ вы абодва, ц╕ што? Сун╕м╕цеся! - крыкнула я з адчаем.

Але мяне ╝жо не чул╕. Учап╕╝шыся адз╕н аднаму ╝ вопратку ╕ абменьваючыся кухталям╕, яны зн╕кл╕ за шэрагам╕ шап╕ка╝, як╕я атачал╕ плошчу.

- Халера...

Я паднялася на ног╕, абтрэсла ад снегу спадн╕цу ╕ не зважаючы на боль ╝ выцятай шчыкалатцы, таксама к╕нулася за шап╕к╕. Пакуль я дабегла, ужо ╝сё скончылася. Ян сядзе╝ на брукаванцы, прых╕ну╝шыся да шап╕ка, ╕ прыц╕ска╝ да твару камяк снегу. З носу ╝ яго цурком л╕лася кро╝. Побач стая╝ Сташак, костачк╕ пальца╝ на яго правай руцэ был╕ абдзёртыя. Шчыра кажучы, першым ма╕м пачуццём было здз╕╝ленне. Не чакала такога ад Сташака...

- Л╕та, прабач, - прагавары╝ ён, з╕рну╝шы на мяне.

Я пакруц╕ла галавой.

- Н╕чога, Сташак. ╤мпрэза скончылася. Дзякуй за ╝дзел.

Я сх╕л╕лася над братам.

- Ян, дай дапамагу, - сказала я.

Той адмахну╝ся.

- Адчап╕ся. Я сам.

Ён падня╝ся, трымаючыся за шап╕к. Я бачыла, што ён ледзьве ста╕ць на нагах. Пэ╝на, кал╕ б ён бы╝ цвярозы, Сташак бы з ╕м не справ╕╝ся. Бакавым зрокам я за╝важыла патруль з трох стражн╕ка╝. Яны нак╕ро╝вал╕ся на╝прост да нас. Тольк╕ гэтага яшчэ не хапала...

- Хадзем дадому, Ян. Ну, хутчэй...

Я ╝зяла брата пад руку, ╕ мы пайшл╕ прэч. Сташак мо╝чк╕ глядзе╝ нам услед, а я думала тольк╕ аб тым, што ╝ яго цяпер будуць непрыемнасц╕, бо ён паб╕╝ стражн╕ка.

Кал╕ мы з Янам цягнул╕ся цераз плошчу, я мелькам з╕рнула на музыку з лютняй. Першае, на што я звярнула ╝вагу, было бяльмо на яго правым воку. Потым я агледзела яго з галавы да ног. Лютн╕ст бы╝ апрануты паводле рамейскай традыцы╕ - до╝г╕ чорны каптан з залатым гафтам ╕ боц╕к╕ з загнутым╕ насам╕. ╤ валасы ╝ яго был╕ чорныя, як крыло гругана. Але ён в╕давочна бы╝ не рамейцам. У рамейца╝ бранзаватае адценне скуры ╕ вочы чорныя, як аскепк╕ базальту. Абл╕чча ╝ лютн╕ста было вельм╕ бледнае, а яго адз╕нае вока было дз╕╝нага колеру - залац╕ста-зялёнае. А яшчэ мне здалося, быццам зрэнка ╝ яго выцягнутая, як у змя╕ альбо котк╕. "Л╕ха аднавокае", - м╕льганула ╝ мяне. Лютн╕ст ухмыльну╝ся ╕ к╕╝ну╝, быццам пачу╝шы мае думк╕. Я паспешна адвяла вочы, бо мне не падаба╝ся ягоны поз╕рк. Мне так ╕ не пашчасц╕ла патанчыць у той дзень.