– Жыў-быў адзін хлопчык, зусім звычайны: вучыўся сярэдне, паводзіў сябе паслухмяна, любіў валачашчых сабакаў і час ад часу ірваў на каленках штаны. Бацька ягоны працаваў у будоўлі – да позьняе ночы ўзводзіў жыльлёвыя масівы, а часам і наогул у камандзіроўку зьяжджаў. А маці была мастачкай, займалася батыкам і керамікай, і на хлопчыка ў яе таксама часу бракавала – то выставы, то сэмінары, то творчая ліхаманка. Таму на мозг яму ніхто ня ціснуў, і ён разьвіваўся вольна ва ўсе шэсьць бакоў. У малодшай школе хацеў, як і многія, стаць пажарнікам і сьледчым, а крыху пазьней, клясе а пятай – архітэктарам або мастаком, накшталт маці з бацькам. Благія кампаніі шчасна абышлі яго бокам, дый ён і не сябраваў ні з кім асабліва, толькі з адным тоўстым аднакляснікам-выдатнікам. А дзівацтвы ягоныя ўпершыню выявіліся ў сёмай клясе, калі на занятках па грамадазнаўству зноў пачалі абмяркоўваць пляны на будучыню. Дзеці пасталелі: хто хацеў займацца прафэсійным спортам, хто – мэдыцынай, хто – бізнэсам. Тоўсты выдатнік абвясьціў, што стане лінгвістам і філёзафам. Потым чарга дайшла да нашага хлопчыка, і ён сказаў, што ягонае прызначэньне – кабарын. «Гагарын? – недачула настаўніца, – ты хочаш стаць касманаўтам?» «Кабарын», – паўтарыў хлопчык. «Барын!» – гукнуў нехта, і ўсе рагаталі. «Кабан! Ха-ха-ха! Кабан!» «Ціха, дзеці! – настаўніца падумала, што хлопчык пажартаваў. – Ня сьмешна. Сядай. Хто наступны?» Але з тых часоў заўсёды, калі гаворка заходзіла пра прафэсію, хлопчык казаў, што ён стане кабарынам. Некаторыя сьмяяліся, а некаторыя дапытваліся – і хлопчык пачынаў тлумачыць ім значэньне слова, але зразумець чамусьці ні ў каго не атрымлівалася. Нарэшце ўсе зацьвердзіліся, што хлопчык занадта загуляўся ў свой жарт, ужо надакучыўшы, і гэтую тэму абыходзілі бокам. За ім замацавалася мянушка Кабарын, а пра гісторыю мянушкі пакрысе забыліся. Прайшло пару гадоў, і школа скончылася. Увечары бацька падарыў хлопчыку сталёвую запальнічку і скрынку з прэзэрватывамі, а потым спытаў, куды той пойдзе вучыцца. Хлопчык адказваў, што паступае ў каледж, і назваў спэцыяльнасьць. Бацька не зразумеў з назвы ніводнага слова, але каб не губляць годнасьці, выгляду не падаў. Ці мала бывае спэцыяльнасьцяў? Галоўнае – сын ведае, чаго хоча. А маці ўдзельнічала ў чарговым вэрнісажы і наогул засталася ня ў курсе. І вось: прыкладна празь месяц, калі маці йшла перад існом у прыбіральню, яна ўбачыла за прыадчыненымі дзьвярыма ваннага пакою постаць сына, усю ў рабізьне, як гэта бывае на экране тэлевізару падчас дрэннага прыёму сыгналу. «Сынок!» – паклікала яна спалохана, і ён павярнуўся да яе, зрабіўшыся цалкам нармальным. Ён чысьціў зубы. «З табой усё добра?» – спытала яна. «Афуль вялф кабарын сінул», – ён неразборліва ўсьміхнуўся ёй скрозь пену пасты. Маці зрабіла выгляд, што зразумела яго, і ўсьміхнулася ў адказ. Наступным разам бацька, вярнуўшыся з будоўлі моцна падпіты, прыабняў хлопчыка за плечы і па-сяброўску пацікавіўся – ці маюцца у ягонай групе дзеўкі фігурыстыя? «Валдорн мунія пэнезполд кабарын. Сямболіпі геліскул», – паківаў хлопчык шчыра. Ягоныя плечы пікалі. Бацька зьбянтэжана паглядзеў на яго, але сьпісаў усё на гарэлку і пайшоў спаць. З таго дня хлопчыка ўжо ніхто ня мог зразумець. А потым ён зьнік. І сабакамі яго шукалі, і вадалазамі, і сяброў апытвалі, і дзевак фігурыстых. Нарэшце прыйшлі да аднаклясніка-выдатніка дапытвацца. «Ну а чэ ж вы хацелі? – адказваў выдатнік удумліва і з дыхавіцай. – Ён стаў-такі кабарынам». «Але што, што гэта такое?!» – усклікнуў бацька. «Дык у тым і справа, што незразумела, што гэта такое. Слова гэтага ў чалавечай мове няма. І паняцьця такога няма. А ён узяў, дый атаясаміўся ​​з гэтым. Выйшаў, як гавораць, за межы разуменьня. Ступіў!» «Але гэта ж проста слова! Слова! А дзе наш сыночак?» – загаласіла маці. «Даволі словаў! Дзе цела?» – падтрымалі яе сьледчы і пажарнік. «Ну чэ ж вы гэткае кажаце, га? – выдатнік засьмяяўся тоўстымі шчокамі. – Дарослыя ж людзі. Высьмяхаецеся, ці што? Дэрыду не чыталі, ці што? Няма, няма аніякіх целаў, каб вы ведаць хацелі, – і, вытрымаўшы значную паўзу, важка вымавіў: – Ёсьць толькі словы».

4B. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра недаеданьне

Па аўторках пасьля школы мы з брацікамі звычайна зьбіраліся і рабілі тое, чаго яшчэ ні разу раней не рабілі. Напрыклад, аднойчы мы выправіліся ў рэстаран. Адмыслова дзеля гэтага мы пераапрануліся ў белыя кашулі, чорныя строі, лакавыя туфлі, прычасаліся і ўвайшлі. Мы стараліся паводзіць сябе бездакорна: па чарзе важка казалі пра палітыку, стрымлівалі міміку, не дакраналіся да твару і сядзелі прама, прыціскаючы локці да бакоў. Калі прынесьлі ежу, мы па-шляхецкі адтапырылі мезенцы і з выглядам знаўцаў боўталі віно ў келіхах, разглядаючы яго на прасьвет. Ежа была ня надта смачная, але мы мэтадычна зьелі ўсё да дробачкі, наклаўшы кожную нажом на відэлец і пражаваўшы з зачыненымі вуснамі 33 разы. Мы спрабавалі адгадаць па афіцыянтам, ці добрае пра нас складаецца ўражаньне, але афіцыянты чамусьці адводзілі ад нас погляды, і на іхных тварах не было й ценю належнае пачцівасьці. Прываліўшыся плячыма да сьцяны, яны глядзелі кудысь у акно. Нават чаявыя яны прынялі холадна й напышліва, а ахоўнік праводзіў нас адкрыта пагардлівым позіркам.

«Што мы зрабілі ня так?» – спыталі мы ў таты з мамай, вярнуўшыся. Тата заўважыў, што толькі дурні ходзяць у рэстаран, бо там табе могуць плюнуць у талерку, але мама патлумачыла: ані ў якім разе нельга даядаць ежу да канца, гэта верх непрыстойнасьці. Ідзіце і паспрабуйце яшчэ раз, у вас усё атрымаецца.

«Што за абсурд і бязглузьдзіца?» – падумалі мы, але паслухаліся мамінае парады і вярнуліся ў рэстаран. Зараз, дачакаўшыся падачы супу, мы нават не дакрануліся да яго, і толькі дакорна маўчалі, зрэдку прамакаючы лбы хустачкамі. Вынік быў імгненны: афіцыянты занепакоіліся, забегалі вочкамі, заскублі бародкі. Зьмяніце! – крыкнуў Колік празь дзесяць хвілін. Прыбралі суп і прынесьлі наступныя стравы. Цяпер афіцыянты сьмешна драбязілі і лісьліва падхіхіквалі. Мы моршчыліся і адсоўвалі прыборы далей. Мы закурылі і стрэсвалі попел са зьдзіўленай пагардай, быццам попельніца была заплёваная. Прыбярыце! Нясіце кампот! – загадаў Валік празь дзесяць хвілін. Падлашчваючыся і зазіраючы ў вочы, афіцыянты вынесьлі кампот. Стоячы за нашымі сьпінамі, яны зьняважана горбіліся і манежыліся, як малпы. Мы кінулі на стол сурвэткі, кінулі банкноты і падняліся. Яны пабеглі да нас, падаючы паліто, капелюшы і пальчаткі. У змрочным маўчаньні мы выйшлі. Я выходзіў апошні і бачыў краем вока, як ахоўнік працягнуў нам усьлед малітоўна складзеныя рукі. Уся ягоная пастава выяўляла роспач. Трагедыя адрынутага апостала.

Вось так з кожным аўторкам няробленых спраў заставалася ўсё менш. Мы глядзелі ў будучыню з некаторай асьцярогай – што будзе, калі мы зробім абсалютна ўсё?

4C. Гісторыі бясхмарнага дзяцінства. Пра пляваньне

На шчасьце, аўторкі хутка канчаліся, упэўненасьць і аптымізм вярталіся да нас, і мы з палёгкай казалі адзін аднаму: не, справы ніколі ня скончацца! Таму што адна справа цягне за сабой дзесяць іншых. «Жыцьцё невычэрпнае, прынамсі невычэрпнае чалавекам», – так мы думалі па серадах, і з гэтае думкі нам рабілася лёгка і радасна. Мы спаборнічалі: хто хутчэй прыдумляў новую справу, таго на ўвесь дзень менавалі трыюмфатарам. Аднойчы Валік прыдумаў пайсьці паглядзець, як гатуюць ў рэстарацыі. Дакладней, спраўдзіць татавы словы, ці на самой справе кухары й афіцыянты плююць у ежу, і калі так, дык у які менавіта момант? Бо калі плюнуць, прыкладам, у гарачае да гатовасьці, дык палкі пар мусіць абясшкодзіць заразную сьліну? Мы пераапрануліся ў кухараткаў і пракраліся на кухню праз чорны ход, беззабаронна абмінуўшы ахову. Мы адразу зразумелі, што прыйшлі не дарма – на кухні было надзіва весела! Кухары з рогатам спаборнічалі, хто трапней заплюне ў харчо: адыходзілі на дзесяць крокаў, на дванаццаць, мылялі вуснамі і шчокамі, стымулюючы сьліну. У піццу плявалі пад кожную каўбаску, у сушы плявалі пад кожную рыбку. Афіцыянты не адставалі, на бягу падплёўвалі ў мусы, соўсы і чызкэйкі, а нажы і відэльцы перад падачай аблізвалі сваімі распухлымі ад празьмернасьцяў языкамі. Мы запыталіся ў самога тоўстага кухара, па выглядзе шэфа, ці перадаецца сьнід празь сьліні? Вядома! – важна пацьвердзіў ён, і ўсе іншыя кухары згодна заківалі. І ня толькі сьнід, і ўсё астатняе таксама! Давайце, дзеткі, ну! Плюйце ў салаты! Мы спачатку крыху саромеліся, але потым увайшлі ў смак і з гіканьнем заскакалі па кухні, заплёўваючы ня толькі салаты, але й чыстыя талеркі. Вось малайцы! – нахвальвалі нас кухары, – вось прыгажуны! Яны хутка-хутка шаткавалі моркву і кідалі нам аранжавыя кружочкі, а мы лавілі ратамі і хрумсталі. Потым у ахоўнікаў надышла перазьменка, і яны далучыліся да нас, але ім больш падабаўся студзень. Ну дык што, тлумачылі нам ахоўнікі, ну дык што, што ў яго наплявалі? Па-першае, сьліна нячутная на смак, па-другое, мы самі сухотныя і бацылу не баімся, па-трэцяе, ганарыстасьць нам чужая. Ахоўнікі падарылі нам вялікі сьвісток, крыху абкусаны па краі, з аксаміцістым белым шарыкам усярэдзіне, а кухары падарылі зручную прыхватку зь сінімі васьміножкамі.