лоўныя кішэні розных значкоў і праз кожную вярсту сеяў іх па трасе свайго прабегу, і дзеці кідаліся на тыя значкі, як галодныя кураняты на проса, валтузячы адно адное так, што енк і лямант меншых і слабейшых уздымаўся вышэй ад Юткавай вежы. Ці магла спакойна бачыць і чуць такое Хрысціна Сымонаўна, настаўніца, якой хоць і далі толькі завочную адукацыю ў педагагічным інстытуце, але ад пачуцця гонару, высакароднасці і чалавечай вартасці не адвучылі, яна наследавала пачуццё гэтае ад сваіх продкаў, дзядоў і прадзедаў. Таму ў пятніцу, 19 лістапада, Хрысціна Сымонаўна правяла два ўрокі, спеваў і роднай мовы, а з трэцяга, з урока фізкультуры, у якім па прыездзе Фрэнка Моргана не стала ніякай патрэбы, пашыбавала ў праўленне калгаса.

- Андрон, - сказала яна па-свойску, бо вучыла Сыцюка некалі спевам, - я патрабую, каб ты аб'явіў мільярдэра Фрэнка Моргана персонай нон грата і выслаў яго за межы Карун...

Выслухаўшы сваю былую настаўніцу і ўцяміўшы, якая казырная карта яму прываліла, Андрон загадаў выклікаць да сябе Ромку Казубоўскага. Праз сельсавецкую сакратарку Ромка адказаў, што ён з'яўляецца прадстаўніком фірмы рэспубліканскага падпарадкавання, а таму загады такой дробнай сошкі, як нейкі старшыня калгаса, для яго пшык, і не болей. Тады Андрон пазваніў па тэлефоне ўчастковаму міліцыянеру Кузьме Сліжу, растлумачыў яму сітуацыю, на што Сліж сказаў, што гэта міжнародная акцыя і наогул справа Інтэрпола. Андрон бездапаможна глянуў на Хрысціну Сымонаўну, тая ўздыхнула цяжка, схадзіла да Сліжа, які таксама вучыўся ў яе спевам і роднай мове, заляпіла ўчастковаму аплявуху, пасля чаго той прывёў Ромку Казубоўскага ў праўленне калгаса пад конвоем. Сліж пакінуў Ромку ў старшынёвым кабінеце, адазваў Андрона на падворак і, зыркаючы па баках, зашаптаў яму на вуха:

- Ты што ж, дальбог, пра такія рэчы па тэлефоне?.. Спадарожнікі-шпіёны паўсюль над намі, лазерныя каналы сувязі, наогул чорт ведае што, а ў цябе ўсё, як у цара Гароха: зняў трубку - і алё, даўно цябе нешта не чутно было. Галаву ж трэба мець на карку, а не гарбуз. А Морква праз цябе яшчэ і аплявуху мне ўрэзала.

- Ладна, - павінаваціўся Андрон. - Ператрываеш. Будзь тут, можаш спатрэбіцца.

- Давядзі да ведама містэра Фрэнка Моргана, - вярнуўшыся ў праўленне, сталёвым голасам сказаў Андрон Ромку Казубоўскаму, што сёння ў 12.00 па маскоўскім часе яго выклікаюць мясцовыя ўлады. Для перамоў і афіцыйнай заявы.

- Гм, - хмыкнуў Ромка. - Чхаць ён хацеў на тваю ўладу. У яго ў 12.00 прамая сувязь з прэзідэнтам Злучаных Штатаў.

- Прэзідэнт пачакае, - цвёрда заявіў Андрон. - У крайнім выпадку, калі размова важная, містэр Морган можа перагаварыць з прэзідэнтам з майго кабінета.

Ромка зірнуў, скасіўшы вочы, на дапатопны Андронаў тэлефон з рычажком-відэльцам і разрагатаўся.

- Таварыш участковы! - гукнуў за акно Андрон. - Пакажыце, калі ласка, пісталет, з якога мы расстраляем грамадзяніна Казубоўскага без суда і следства як амерыканскага шпіёна.

Сліж падышоў да акна і ўзяўся абедзвюма рукамі за кабуру, у якой аніколі не было ніякай зброі, а ляжалі толькі цыгаркі, запалкі, схаваная ад жонкі заначка паўтара рубля і насатка, каб запалкі і заначка не бразгалі.

- Цю-цю-цю, - захарахорыўся шэф Карунскай вежы, але і ў Сліжа, і ў Сыцюка былі такія твары і гэткім цьмяным бляскам адлівалі вочы, што ў Ромкі раптам ёкнула ў нырках. "Заб'юць, - мільганула думка. - А што?.. Кокнуць удвух і не скажуць, дзе пахавалі".

- Ну, вы... - выціснуў Ромка, стараючыся ўсё ж трымаць марку фірмы, - прыдуркі, я скажу Фрэнку, што ў вас да яго неадкладная размова. А захоча ён прыйсці ці не - гэта ўжо ягоная справа.

- Захоча, - з намёкам кіўнуў галавою Андрон. - Сліж пойдзе з табою.

- Не, гэтага не трэба, - шчоўкнуў пальцамі па кабуры Сліж. - Яно можа за арышт сысці. Прадажная прэса тады такі вэрхал падыме, такога слана пастараецца з мухі раздзьмуць, што... - тут Сліж крыху задумаўся, - што вынікі могуць быць планетарнымі. Ромка сам яго да цябе прывядзе. Прывядзеш? - ласкава запытаўся Сліж у Ромкі.

- Прывяду, калі пойдзе, - паспешліва згадзіўся Ромка і, выскачыўшы з праўлення, спачатку трушком, а пасля спрынтэрскім бегам запыліў па вуліцы, раз-пораз азіраючыся назад, дзе, гледзячы яму ўслед, нерухома стаяў Сліж і цвёрдай рукою трымаўся за пустую кабуру.

Фрэнк Морган пастукаўся ў дзверы Андронавага кабінета з шостым сігналам дакладнага часу. "У Маскве поўдзень, - сказаў па радыё дыктар. - У Тбілісі і Астрахані трынаццаць, Алма-Аце пятнаццаць, Іркуцку семнаццаць, Благавешчанску васемнаццаць, Петрапаўлаўску-Камчацкім - дваццаць адна гадзіна".

"Шн-ро-ка стра-на мо-я род-на-я", - увайшоўшы, праспяваў Фрэнк Морган і працягнуў Андрону руку:

- Ду ю спік інгліш?

- Но, - адказаў Андрон, асіліўшы ў сабе нянавісць да імперыялізму, і паціснуў руку Фрэнку Моргану.

- Шпрэхэн зі дойч? - перапытаў тады Фрэнк.

- Найн, - трохі пачырванеўшы, адмовіўся размаўляць па-нямецку Андрон і з дакорам зірнуў на сваю былую настаўніцу, якая ціха сядзела ў кутку кабінета, склаўшы рукі ча каленях.

- Іа, - шапнула Хрысціна Сымонаўна, не вытрываўшы дакору ў вачах свайго былога вучня, і вінавата апусціла вочы.

- Гут! - энергічна павярнуўся Фрэнк да Хрысціны Сымонаўны. - Вас волен зі?.. Энтшульдзіген зі: воцу браухен зі міх?

- Вір... - устрапянулася была Хрысціна Сымонаўна, але, набраўшы ў грудзі паветра, тут жа безнадзейна яго выпусціла і прамаўчала. Сітуацыя станавілася небяспечнай, бо перавага яўна пераходзіла на бок Фрэнка Моргана, а значыць, на бок імперыялізму.

- Яна твая радня! - раптам злосна выпаліў у вочы Фрэнку Андрон. - Мог бы намагнуцца і па-нашаму са сваякамі пагаварыць, містэр!

Што тут сталася з Фрэнкам Морганам! Ён падскочыў, не, ён узляцеў з крэсла, на якім быў рассеўся без аніякага запрашэння гаспадара, ён кінуўся да Хрысціны Сымонаўны і на рэліктавай беларускай мове з вымаўленнем дыктараў радыё "Свабода" і тых беларусаў, што жывуць на Беласточчыне ў Польшчы, закрычаў:

- Няўжо вы з роду Моргаўкі?! Але хіба не быў я ў Стрыпунах? Хіба мне не сказалі там, што нікога з Моргаўкаў пасля вайны ў жывых не засталося?.. Не, я не веру! Не, я баюся паверыць! Скажыце мне праўду, заклінаю вас усімі святымі!.. Няўжо вы з роду таго самага Кірылы Моргаўкі са Стрыпун, які з'ехаў быў у Амерыку, каб стаць там найпершым і найлепшым амерыканцам з усіх амерыканцаў, якія некалі жылі, жывуць і будуць жыць у Новым свеце? Скажыце мне, што гэта такг, і вы зробіце мяне, Фрэнка Моргана, самым шчаслівым на зямлі чалавекам! Бацькі мае памерлі, жонка кінула мяне і выйшла замуж за прынца ў Саудаўскую Аравію, а дзяцей яна мне не нарадзіла. Мне

беспрытульна ў свеце, я адзінокі ў ім, нібы Юткава вежа, на якую я гатовы залезці і кінуцца ўніз - сторч галавою ад сваёй адзіноты. Вы зратуеце мяне, калі ў вашых жылах цячэ хоць кропля крыві Кірылы Моргаўкі. Ну дык зратуйце мяне альбо даканайце! На ўсё ваша воля, бо вы пасланніца лёсу...

Сказаць па праўдзе, Хрысціна Сымонаўна здорава перапудзілася, слухаючы гэты вулканічны маналог, гледзячы, як Фрэнк Морган заломвае рукі і, хліпаючы носам, выцірае вочы, на якія наплылі сентыментальныя амерыканскія слёзы. Так, яна, вядома, моцна спалохалася, але жаль, звычайны жаночы жаль напоўніў сэрца Хрысціны Сымонаўны, выціснуўшы адтуль былы гнеў і цяперашні страх, і, устаўшы, яна, як дзіця малое, пагладзіла Фрэнка Моргана па галаве - ад макаўкі да патыліцы.

- Так, - сказала яна, - у маіх жылах цячэ кроў Кірылы Моргаўкі са Стрыпун, бо ён быў не кім іншым, як прадзедам маёй маці.

- Божа! - павярнуўшыся да сцяны, на якой вісеў партрэт Мічурына, ускрыкнуў Фрэнк Морган. - Дзякуй табе, што ты пачуў мае малітвы.

- Гэта не Бог, а Мічурын, - спагадліва сказаў Андрон, якому на хвіліну таксама стала чамусьці шкада амерыканскага мільярдэра. - Вядомы рускі вучоны, які займаўся сельскай гаспадаркай. Сорамна не ведаць. А Бога ў нас няма.

- Ну і чорт з ім, што няма, - радасна згадзіўся Фрэнк Морган і абняў Андрона за плечы. - Слухай, Андрон, давай будзем на ты, га? Мы ж з табой амаль што аднагодкі, маладыя яшчэ мужыкі, камар цябе ўбрыкні!