Эп╕лог. Ён яшчэ вернецца

Овельск, гарадок, старэйшы за Менск, але маладзейшы за Полацак, зно╝ апыну╝ся ╝ цэнтры ╝ваг╕. Прычынай таму стал╕ 'люта╝ск╕я падзе╕' - так у сродках масавай ╕нфармацы╕ абазначыл╕ заваруху, што чын╕лася тут уз╕мку 20... года.

Аф╕цыйныя СМ╤ асвятлял╕ гэту г╕сторыю давол╕ сц╕сла. У СБ надрукавал╕ разгорнуты артыкул аб 'карупцыйным скандале', ╝ як╕м н╕быта бы╝ замяшаны мэр Овельска В╕ктар Хлябцо╝. Адразу пасля 'люта╝ск╕х падзей' спадар мэр бясследна зн╕к, прыхап╕╝шы вял╕зную суму дзяржа╝ных грошай ╕ тым самым справакава╝шы чарговы в╕ток крыз╕су ╝ кра╕не. Экс-мэра абвясц╕л╕ ╝ м╕жнародны росшук, падключы╝шы ╤нтэрпол ╕ федэральныя службы Расе╕, але штосьц╕ мне падказвае, што яго не зловяць. Як жа, шукай ветру ╝ пол╕. Усётк╕ ягоны продак ме╝ прозв╕шча Ляпец, а Ляпцо╝ голым╕ рукам╕ не возьмеш.

На БТ з'яв╕лася некальк╕ ня╝цямных рэпартажа╝ пра 'тэракт' ╕ 'фундаментал╕ста╝' ╝ Овельску. Што там был╕ за фундаментал╕сты, не ╝дакладнялася. Яшчэ праз тыдзень на Першым канале выйшла адмысловае ток-шо╝ у жывым эф╕ры, у як╕м бра╝ удзел супрацо╝н╕к службы бяспек╕. Суровы аф╕цэр у шэрым цыв╕льным п╕нжаку до╝га вяшча╝ пра экстрэм╕сцкую групо╝ку 'Л╕цьв╕нск╕ Джыхад', як╕ баз╕руецца ╝ Па╝днёвай Н╕геры╕ ╕ ф╕нансуецца тамтэйшым ал╕гархам славянскага паходжання. Баев╕к╕ групо╝к╕ н╕быта ╝зял╕ на сабе адказнасць за беспарадк╕ ╕ падры╝ моста ╝ Овельску. Затым вядо╝ца выцягну╝ да м╕крафона студэнта-н╕герыйца, як╕ вучы╝ся ╝ адным з м╕нск╕х вну. Выгляда╝ ён каларытна - у падраных джынсах, памяранцавай ц╕штоцы ╕ з дрэдам╕. Усе чакал╕, што студэнт будзе расказваць пра фундаментал╕ста╝, але той раптам за╝см╕ха╝ся проста камеру ╕ выгукну╝: 'Здравствуйте! Жыве Беларусь!' Усе аслупянел╕, а нейк╕ мужык з масо╝к╕, як╕ сядзе╝ на задн╕х радах, падхап╕╝ся, ╕ трасучы кулакам╕, залямантава╝: 'Смерць польск╕м акупантам!' Потым камеру выключыл╕, ╕ пайшо╝ рэкламны рол╕к. Кал╕ камера уключылася зно╝, то н╕ студэнта, н╕ КДБшн╕ка, н╕ змагара з акупантам╕ ╝ студы╕ ╝жо не было. Засталася адна масо╝ка ╕ знерваваны вядо╝ца, як╕, зап╕наючыся, пача╝ тлумачыць, што студэнт насамрэч сказа╝ 'Было зашыб╕сь!', але з-за акцэнту выйшла невыразна. Яму н╕хто не паверы╝, бо атрымалася як раз-тк╕ вельм╕ выразна, пачул╕ ╝се. Ф╕нал бы╝ прадказальны. Ток-шо╝ не╝забаве скасавал╕, вядо╝цу звольн╕л╕, ён уцёк у Беласток ╕ ╝ наступным зраб╕╝ непаганую кар'еру на тэлеканале "Белсат". На гэтым тэма 'люта╝ск╕х падзей' была закрыта, ╕ ╝ дзяржа╝ных СМ╤ пра Овельск больш не згадвал╕.

Затое апаз╕цыйная прэса адрывалася напо╝н╕цу. На Харты╕ ╕ Партызане яшчэ до╝га смакавал╕ сюжэт, як╕ адз╕н дасц╕пны журналюга назва╝ 'Безмяжак у маленьк╕м гарадку'. То бы╝ яскравы прыклад таго, да якога маразму могуць дайсц╕ чынушы ╝ сва╕м ╕мкненн╕ выслужыцца. Мясцовыя ╝лады, напужа╝шыся народных хвалявання╝, страц╕л╕ рэштк╕ здаровага сэнсу. Яшчэ за тыдзень да акцы╕ пратэсту звар'яцелыя чынушы нагнал╕ по╝ны горад а╝тазака╝ з ц╕харыкам╕, а ╝начы напярэдадн╕ м╕тынгу зым╕тавал╕ тэракт, закла╝шы выбухо╝ку пад гарадск╕ мост. Гэты выбрык 'беспрадзельшчыка╝ ва ╝ладзе' ста╝ апошняй кропляй, ╕ народ узбунтава╝ся. Уначы гараджане зб╕л╕ ╕ выгнал╕ з горада ╝с╕х ц╕харыка╝, а таксама паграм╕л╕ ╕ паперакульвал╕ а╝тазак╕. Ран╕цой Овельск выгляда╝, як пасля Мамаева пабо╕шча, але к╕м бы╝ завадатар ╕ хто бра╝ удзел у той калатнечы, засталося невядомым, бо гараджане захо╝вал╕ грабавое ма╝чанне. Чынушы, усвядом╕╝шы ╝сю непапра╝насць с╕туацы╕, паспрабавал╕ гэтую справу замяць, але было позна. Наза╝тра ╝ Овельску ╝жо к╕шма к╕шэл╕ рэпарцёры, потым прыехала кам╕с╕я з М╕нска, ╕ паляцел╕ галовы...

Зрэшты, ва ╝с╕м гэтым ме╝ся ╕ стано╝чы момант. Ну, адносна стано╝чы. Куфар знайшо╝ся. Той самы, ахвярны. Ён выплы╝ з в╕ро╝ пад Чортавым мостам, ╕ яго прыб╕ла да берага хвалям╕. Там яго ╕ знайшл╕ ран╕цой. Важк╕ ╕ до╝г╕, як труна, аблеплены шчыльным слоем ракушак ╕ водарасця╝ ╕ абматаны пра╕ржавелым дашчэнту ланцугом. Мяркуючы па ╝с╕м, ён праляжа╝ на дне ╝жо добрае стагоддзе, захрасну╝шы пам╕ж камяням╕ ╕ затанулым╕ карчам╕. Яго вынесла на паверхню с╕лаю выбуху, кал╕ гарадск╕я ╝лады спрабавал╕ ╝зарваць мост. Прынамс╕, так гэта тлумачыл╕ апаз╕цыйныя журнал╕сты. Кал╕ куфар адчын╕л╕, то ╝нутры выяв╕л╕ся чалавечыя костк╕. Яны рассыпал╕ся ╕ перамяшал╕ся пам╕ж сабой, таму немажл╕ва было адразу вызначыць, кольк╕м людзям яны прыналежыл╕, аднак два ацалелыя чарапы ╝казвал╕ на тое, што ахвяр было па меншай меры дзве. Менав╕та ахвяр. Усё тут сведчыла пра жудаснае злачынства. Костк╕ был╕ варварск╕ рассечаны ╕ патрушчаны, ╕ на ╕х мел╕ся выразныя сляды нейкай метал╕чнай прылады - меркавана, п╕лы. Адз╕н з супрацо╝н╕ка╝ следчай групы, выкл╕канай на месца здарэння, змрочна пажартава╝, назва╝шы знаходку 'археалаг╕чнай расчлянёнкай'. А Альгерд Алегав╕ч, як╕ прыбег на бераг Овельк╕, ледзь даведа╝шыся пра знаходку, спакойна паведам╕╝, што ахвяр тут сапра╝ды дзве, ╕ ён не мае сумнева╝ адносна ╕хняй ╕дэнтычнасц╕ -- аднак не будзем спяшаццца, пачакаем вын╕ка╝ генетычнай экспертызы. Што тычыцца забойца╝, то ён можа назваць ╕х ╕мёны проста зараз. Славам╕р Кунцэв╕ч ╕ Ерамей Ляпец. Без перабольшання, то бы╝ дзень ягонага трыумфу. Дагэтуль даследванн╕ спадара На╝мысн╕ка мел╕ больш тэарытычны характар, а цяпер воляю лёсу яму прынесла рэчавыя доказы, той самы Corpus Delicti ╝ л╕таральным сэнсе слова. А гэта значыць, што ён не памыл╕╝ся ╝ сва╕х здагадках, рухаецца ╝ слушным к╕рунку ╕ наогул жыве не дарма.

Альгерда Алегав╕ча засмучала х╕ба тольк╕ тое, што до╝гачаканы м╕тынг так ╕ не адбы╝ся. Усё абмежавалася п╕кетам. У нядзелю спадар На╝мысн╕к выйша╝ да будынка адм╕н╕страцы╕ ╕ разгарну╝ над галавой г╕старычны сцяг БНР. Пастая╝ так хв╕л╕н пятнаццаць. Н╕хто яго не чапа╝. Н╕ м╕л╕цыянта╝, н╕ ц╕харыка╝ пабл╕зу не было. Апаз╕цыйныя журнал╕сты, як╕я здымал╕ п╕кет, нават крыху засумавал╕. Потым да адз╕ночнага п╕кету далучы╝ся Пётра Анатольев╕ч, Тол╕ка╝ бацька. Ён ста╝ поруч са спадаром На╝мысн╕кам ╕ выцягну╝ з-за пазух╕ самаробны плакат - кавалак ватману, на як╕м зялёным маркерам было накрэмзана ад рук╕: 'РЭФЕРЭНДУМ'. Журнал╕стам Пётра Анатольев╕ч патлумачы╝, што так╕я пытанн╕, як масавае звальненне праца╝н╕ко╝ лесап╕льн╕ з кандачка не рашаюццца, тут патрэбен рэферэндум. М╕нула яшчэ чвэрць гадз╕ны. Так ╕ не дачака╝шы хапуна ╕ рэпрэс╕й, Альгерд Алегав╕ч не без здз╕╝лення пракаментава╝, што, в╕давочна, адбыл╕ся нейк╕я радыкальныя змены на вышэйшым узро╝н╕, ╕ цяпер ╝ г╕сторы╕ Овельска, ╕ мажл╕ва, усёй кра╕ны, пачынаецца прынцыпова новы этап. А Пётра Анатольев╕ч глыбокадумна дада╝: 'Вось так за╝сёды бывае. Табе здаецца, што ты ╝весь час прайграеш, а потым гоп - ╕ аказваецца, што ты перамог!' Дзень выда╝ся з╕мны, ╕ памёрзну╝шы яшчэ хв╕л╕н пяць, два пратэсто╝цы разам з нато╝пам журнал╕ста╝ нак╕равал╕ся ╝ кавярню 'Ля гастранома', дзе цудо╝на прабав╕л╕ час.

Альгерд Алегав╕ч ме╝ рацыю. Пасля 'люта╝ск╕х падзей' у жыцц╕ Овельска сапра╝ды адбыл╕ся радыкальныя змены. Злашчасную лесап╕льню не╝забаве адчын╕л╕, ╕ ╝се звольненыя вярнул╕ся на працо╝ныя месцы. Потым нам прызначыл╕ новага граданачальн╕ка замест збеглага Хлябцова. Малады ╕ энерг╕чны В╕та╝т Гедым╕нав╕ч Грамычка адразу ж узя╝ ╕н╕цыятыву ╝ свае рук╕. Перш-наперш ён выцягну╝ з ям╕ны наш драб╕льны завод, як╕ ╝жо ледзь л╕пе╝. Спадар Грамычка заключы╝ выгодны кантракт з заходн╕м╕ ╕нвестарам╕, у цэх╕ завезл╕ новае абсталяванне, ╕ амаль збанкрутаваны завод запрацава╝ на ╝се заста╝к╕. Овельск, адпаведна, таксама 'запрацв╕та╝' паскораным╕ тэмпам╕, быццам ╕ не было н╕як╕х крыз╕са╝.

Апроч таго, новы гарадск╕ галава аказа╝ся неабыякавым да г╕старычнай м╕ну╝шчыны. Менав╕та ён прапанава╝ усталяваць на гало╝най плошчы помн╕к Авяльяну-Рыбаку, легендарнаму герою-змеяборцу ╕ заснавальн╕ку горада. Канечне, не замест помн╕ка Лен╕ну, а побач з ╕м. Адно другому не зам╕нае. Праект ужо зацверджданы, ╕ адкрыццё адбудзецца сёлета ╝ жн╕╝н╕. Адначасова ╝ Овельску пройдуць святочныя к╕рмашы ╕ гулянн╕ з рыцарам╕, дударам╕ ╕ 'горадам майстро╝'. Чакаецца беспрэцэдэнтны наплы╝ турыста╝, у тым л╕ку з дальняга замежжа. Нашу са╝дэпа╝скую гасц╕н╕цу ╝жо адцюн╕нгавал╕ пад трохзоркавы гатэль, а таксама пачал╕ будаваць першы ╝ горадзе хостэл... У дадатак В╕та╝т Гедым╕нав╕ч прыня╝ся раб╕ць захады па вяртанн╕ гораду г╕старычнай назвы Авяльянск, бо тапон╕м 'Овельск' - чыстая прафанацыя ╕ вын╕к дурацкай памылк╕ дробнага чынушы часо╝ Расейскай ╤мперы╕. Гараджане ставяцца да гэтага скептычна ('Лепш бы людзям пенс╕╕ падня╝!'), але асаб╕ста я не супраць. Няхай будзе Авяльянск.