- І табе, і мне лепш будзе...
Але сын злаваўся.
- Мне не кепска! - і маці бачыла, што ён не хлусіць, і плакала ўжо ад палёгкі, ад падзякі яму. Такіх сыноў пашукаць!
Вёсачка іхняя зусім занядбала, нават дачнікі чамусьці не хацелі тут сяліцца, можа, таму, што зямля запушчаная, і цяжка яе падымаць. Асабліва сумна было зімамі. Не радаваў кампутар з інтэрнэтам, ні плазменны тэлевізар з спадарожнікавай “талеркаю”, не было каму званіць па дарагім мабільніку, не чыталася з планшэтніка - толькі кнігі памагалі, і не новыя, а абавязкова старыя, зашмальцаваныя, чытаныя-перачытаныя. Калі ўвечары адарвешся ад пажоўклых, засліненых на ражках старонак і глянеш у вакно - убачыш праз марозную шыбіну прысыпаную снегам паляніцу дроў, ды завіруху, якая пачынаецца на ноч, сваім ветрам закручвае снег у сумёты з грэбнямі зверху.
А вось улетку Жэнева хата, ператвораная ў дачу, ажывала, прыязджалі Жэневы дзеўкі, Валька з Анькаю, якіх Дарафей памятаў малымі. Цяпер гэта былі добрыя маладзіцы; абедзве замужам, у абедзвюх дочкі. Прыязджалі на машынах. Мужы ў двор не заходзілі, нічога не звязвала іх з гэтай старэнькай хаткай, з аселым у зямлю, струхлелым ганкам; іх не цікавіў ні агарод, ні пахілены плот; усё было ім тут чужое і ніякіх асацыяцый не выклікала. Яны не адыходзілі ад сваіх машын, мылі іх, праціралі, любаваліся імі, уключалі музыку - кожны сваю.
Праходзячы каля Жэневай хаты, Аляксей Дарафей бачыў, як у двары ў пяску зноў калупаюцца дзяўчынкі, і дзівіўся з такой хуткай, відавочнай змены пакаленняў, з такой простай цыклічнасці жыцця. Калі-небудзь яго акліквала Анька:
- Дзядзька Аляксей!
Ён падыходзіў, абапіраўся на нізкае шула плота. Балбатлівая Анька расказвала, што яе бацька Жэня захварэў у турме і памёр там, маці Тацяна даўно на пенсіі, няньчыць унучак; ногі ў яе моцна пухнуць, таму ў вёсцы не з’яўляецца ніколі.
Слухаючы яе, гледзячы на яе, такую вялікую, Дарафею прыгадваліся Жэневы словы: “Можа, для цябе мае гадуюцца”, і думаў, што Жэня недалёкі быў ад ісціны.
І ў ім пачынала варушыцца нейкая крыўда, нават прыкрасць. Чаму яно ўсё так?.. Чаго Жэня не бярогся? Яму трэба былі тыя вагоны, каб потым расплаціцца жыццём за скрынку памідораў! А мог бы жыць, гадаваць дачок, радавацца ўнучкам, працаваць разам з ім, Дарафеем... Пасля Жэні ў яго так і не з’явілася блізкага сябра.
- А я цябе вось таку-у-сенькую, - паказваў Дарафей рукою, - без трусоў памятаю.
- Не кажыце, мне сорамна!
І яшчэ дзялілася навінамі гаманкая, добрая Анька, расказвала, што “цётка Света” даўно выйшла замуж за чэха і жыве ў Празе, “цётка Аксана” таксама замужам у Мінску; не прыязджаюць, бо такія часы, што кожны жыве сваім жыццём...
Дарафей слухаў мілую шчабятуху, ківаў, перапытваў, і яшчэ больш здзіўляўся. Усе персанажы з яго далёкага юнацтва ўяўляліся яму цяпер такімі нерэальнымі! Нават самыя імёны: Тацяна, Аксана, і Света, ды і Жэня - гучалі для яго як глухое, з іншага свету, рэха.
VIII.
І вось праз 15 гадоў, у маі месяцы, у цэнтры Мінска на Круглай плошчы лёс вяртаў яго ў мінулае. Даваў яшчэ адзін шанец сказаць недасказанае, а можа, і зрабіць недаробленае...
- Колькі ж гэта мы не бачыліся! - паўтарала радасная, узбуджаная Ксю.
- Роўна пятнаццаць гадоў.
- І ты так лёгка, адразу пазнаў мяне?
- Ты не змянілася, ніколькі.
- Ага, не змянілася!.. Трыццаць два гады, двое дзяцей. Вось калі мне стукнула трыццаць - гэта быў шок! А потым перастала глядзецца ў люстэрка, мінімум касметыкі... І памагло! Калі не камплексуеш, арганізм сам сябе пачынае рэгуляваць.
Яе вочы вішнёвага колеру вільготна блішчэлі. Дарафей бачыў, што яна непрыхавана, шчыра рада, і гэта пакрысе пачало перадавацца яму.
- Тое, што я цябе пазнаў, нічога дзіўнага - ты зусім не змянілася. А вось як ты мяне?
- Я б цябе пазнала нават з барадой да пояса. Нават калі б мы сустрэліся ў іншым жыцці і ты быў бы ў іншым абліччы. Ты мне так часта сніўся! - і ў сне, з гадамі, сталеў разам са мною. Акурат такім ты мне і бачыўся ў апошніх снах.
- А ты мне снілася заўсёды аднаго ўзросту, шаснаццаць з хвосцікам.
- Калі мне было шаснаццаць, а табе дваццаць, вось дзе была касмічная розніца! А цяпер, калі мне 32, а табе 35 - гэта нішто. Аднагодкі.
Яна азірнулася.
- Давай куды-небудзь зойдзем? Хочаш у “Бярозку”? Кавы пап’ем...
У “Бярозцы” ў фае яны адбіліся ў вялікім люстры, і Дарафею неча-
кана спадабаўся яго двайнік: у чорных джынсах, белай майцы, загарэлы, дужы, наліты мужчынскімі здаровымі вясковымі сокамі, выглядаў ён малайцавата. Побач Ксю моцна трымала яго за руку, нібы баючыся, што ён уцячэ.
- Я так і ведала, што мы калі-небудзь сустрэнемся. Гэтага не магло не адбыцца, бо мне вельмі хацелася, а калі моцна хочаш - абавязкова спраўдзіцца.
Столік, попелка, пах кавы - і недарэчная музыка, веснавой сонечнай раніцай, калі побач - парк, рака, птушкі... Ксю закурыла.
- Ну, расказвай. Хто ты, дзе ты, кім ты?
- Усё там жа, - неахвотна адказаў ён. - У вёсцы жыву, на станцыі працую.
- Не можа быць! Праўда?!
Ён пасміхнуўся.
- Няма нічога больш пастаяннага за часовае.
Ён пачаў расказваць, што працуе брыгадзірам, прывязаны да хворай маці.
- Дык ты... у вёсцы, - не слухала яна. - У той самай - нашай, далёкай... Як мне сніцца ўсё гэта, як не хапае!..
- Нічога ўжо не засталося ад нашай вёскі, - сказаў ён. - Зарасло, і бэз ніхто не ломіць - акурат як у вас у Мінску.
- Усё роўна хочацца туды, да бяспамяцтва.
- Дык прыедзь. Гэта ж не цяжка. Ці занятая вельмі? Спраў многа?
- Ды не сказаць... Усё ў мяне о’кей. Муж, дзеткі... Большай дзесяць, меншай пяць. Працую псіхолагам. І выкладаю псіхалогію.
- “Лексус”, - не без з’едлівасці заўважыў ён.
- І “Лексус”.
- Муж таксама псіхолаг?
- Амаль што, - усміхнулася яна. - А колькі тваім дзецям?
- Я не жанаты.... У сэнсе, халасты... Адзін... кажу ж.
На яе твары адначасова з’явіліся недавер, здзіўленне і радасць.
- Ты жартуеш? Ніколі не паверу! Такі мужчына...
Яна задумалася, потым, апусціўшы вочы, ціха спытала:
- Гэта... з-за мяне?
- Ну што ты! Так склалася, так стала пытанне: жонка ці маці. Ды нідзе і не бываю, дзе мог бы пазнаёміцца з жанчынаю, а калі б і бываў, і пазнаёміўся - хто цяпер захоча жыць у глухой вёсцы, з хворым чалавекам?
- А чаму ты мне не пісаў, не адказваў на лісты, не шукаў мяне? - паўшчувала яна мяккім, як колер вачэй, голасам.
- Навінаў не было.
- Хіба ж мне навіны трэба? Мне ты трэба быў. Я шукала цябе па розных сацыяльных сетках... Ці ты не займаешся гэтым?
- Чаму - у мяне ўсё ёсць. Тэлевізар з “талеркаю”, кампутар, усе навароты... Машына, дарэчы, - пахваліўся ён. - Не “Лексус”, канечне, але таксама іншамарка. Маці ў паліклініку звазіць, па прадукты ў горад з’ездзіць...
Ён загаварыў пра адлегласці, якія цяпер не маюць вялікага значэння, пра сацыяльны статус, узрост і месца пражывання - як ўсё гэта знівеліравана, наколькі ўраўнялася.
- Так што неабавязкова дзікуны жывуць у вёсцы, - сказаў ён. - Зазіраю я і ў кампутар, і ў сацсеткі, але не люблю. Агрэсіі многа. Лепш ужо старая добрая кніга, якую ведаеш на памяць...
- Колькі ў цябе часу? - перабіла яна.
- Гадзіны дзве, можа, больш.
- Слухай, тут тлумна, музыка. Хадзем да мяне? Я цябе запрашаю ў госці. Гэта зусім блізка. Кавы пап’ем...
Тыя ж вочы, тыя ж словы, сказаныя адным і тым жа голасам, на міг перанеслі яго на пятнаццаць гадоў назад, у тое самае лета.
- Ксю... Даўно хацеў у цябе спытаць. Запрашэнне “на каву” - я тады быў упэўнены, што яно толькі адно азначае.
- Яно толькі адно і азначала. Малая была, дурная. Рыхтавалася, хацела, каб лепш, прыгажэй, рамантычна... Набівала сабе цану, вылучыцца хоць нечым хацела... А як перажывала потым!
Яна зноў пацягнулася да пачка з цыгарэтамі, але не закурыла.
- Дык паедзем? Дома нікога няма. Пустая кватэра.
- А дзеці?
- Большая ў школе, меншая ў садзе.
