– Niepokoi mnie, że bez Arta nie czuję się wcale bardziej samotna – wyznała Wendy przez telefon. – Czuję się bardziej sobą.

– Tęsknisz za dziewczynkami?

– Nie tak bardzo, w każdym razie na pewno nie za ich hałaśliwością i energią. Sądzisz, że uczucia mi się stępiły czy coś w tym rodzaju?

– Sądzę, że jesteś wyczerpana.

Dwa razy w tygodniu Ruth chodziła z matką na Yallejo Street na kolację. Mieszkając z matką, musiała kończyć pracę wcześnie, a potem iść na zakupy. Nie chciała zostawiać LuLing samej, więc zabierała ją ze sobą do sklepu. Podczas zakupów matka komentowała cenę każdego produktu, zastanawiając się głośno, czy Ruth nie powinna zaczekać na spadek cen. Przyjeżdżając do domu – tak, Ruth powtarzała sobie, że mieszkanie przy Yallejo Street nadal jest jej domem – sadzała matkę przed telewizorem, a sama przeglądała pocztę adresowaną do niej i Arta. Widziała, jak niewiele listów przychodziło do nich obojga, a większość rachunków za naprawy wystawiano na jej nazwisko. Pod koniec wieczoru Ruth była skonana, przygnębiona i z ulgą wracała do domu matki i swojego łóżeczka.

Pewnego wieczoru, gdy kroiła w kuchni warzywa, pod – kradł się do niej Art i pogładził ją po pupie.

– Poproś GaoLing, żeby zaopiekowała się dzisiaj twoją mamą. Mogłabyś złożyć mi wizytę małżeńską.

Zarumieniła się. Chciała go wziąć w ramiona, ale bała się tego jak skoku ze stromego urwiska.

Pocałował ją w szyję.

– Albo zostaw to na chwilę i wymkniemy się do łazienki na jeden szybki.

Zaśmiała się nerwowo.

– Domyśla się, co robimy.

– Nie, nie domyśla się. – Art oddychał jej prosto do ucha.

– Moja matka wie wszystko, wszystko widzi. Art puścił ją, a Ruth poczuła się zawiedziona. W drugim miesiącu oddzielnego mieszkania powiedziała do Arta:

– Jeżeli naprawdę chcesz, żebyśmy zjedli razem kolację, może powinieneś dla odmiany przyjść do mojej matki. Cały czas muszę się tłuc tutaj, to dość męczące.

Tak więc Art i dziewczynki zaczęli przychodzić dwa razy w tygodniu do domu LuLing.

– Ruth – jęknęła pewnego dnia Dory, przyglądając się, jak Ruth robi sałatkę. – Kiedy wrócisz do domu? Tato jest okropnie nudny, a Fia ciągle powtarza: “Tato, nie ma nic do roboty, nie ma nic dobrego do jedzenia".

Ruth zrobiło się miło, że za nią tęsknią.

– Nie wiem, skarbie. Waipo mnie potrzebuje.

– My też cię potrzebujemy. Ruth poczuła ściśnięcie serca.

– Wiem, ale waipo jest chora. Muszę być z nią.

– To mogę przyjechać i zostać z wami tutaj? Ruth roześmiała się.

– Chciałabym, ale będziesz musiała zapytać tatę. Dwa tygodnie później przyjechały Fia i Dory z nadmuchiwanymi materacami. Nocowały w pokoju Ruth.

– Tylko dla dziewczynek – upierała się Dory, więc Art musiał wrócić do domu.

Wieczorem Ruth i dziewczynki oglądały telewizję i rysowały sobie nawzajem tatuaże na rękach. W następny weekend Art zapytał, czy będzie w programie nocleg dla chłopców.

– Chyba da się załatwić – odrzekła wstydliwie Ruth.

Art przyniósł szczoteczkę do zębów, ubranie na zmianę i przenośny odtwarzacz z płytą Michaela Feinsteina z muzyką Gershwina. Wieczorem wcisnął się z Ruth do wąskiego łóżka. Ale obecność LuLing za ścianą sprawiła, że Ruth nie była w miłosnym nastroju. Powiedziała o tym Artowi.

– No to się tylko przytulmy – zaproponował. Ruth cieszyła się, że nie wypytywał jej o nic. Oparła twarz o jego pierś. Późno w nocy słuchała jego donośnego oddechu i dalekiego ryku syren. Po raz pierwszy od dawna czuła się bezpieczna.

Pod koniec wyznaczonych dwóch miesięcy do Ruth zadzwonił pan Tang.

– Jest pani pewna, że to cały tekst?

– Obawiam się, że tak. Sprzątałam dom mojej matki, szuflada po szufladzie, pokój po pokoju. Odkryłam nawet tysiąc dolarów pod podłogą. Gdyby było coś jeszcze, na pewno bym znalazła.

– Wobec tego skończyłem. – W głosie pana Tanga pobrzmiewał smutek. – Na kilku stronach wielokrotnie powtarzają się te same zdania, w których matka pani pisze o swoich obawach, że wiele rzeczy już zapomina. Pismo w tej części jest dość niewyraźne. Sądzę, że to najświeższe zapiski. Mogą być dla pani przygnębiające. Mówię o tym zawczasu, żeby panią przygotować.

Ruth podziękowała mu.

– Czy mogę złożyć pani wizytę, aby przekazać swoją pracę? – zapytał oficjalnie. – Nie ma pani nic przeciwko temu?

– Nie chcę sprawiać panu kłopotu.

– To będzie dla mnie zaszczyt. Szczerze mówiąc, bardzo chciałbym poznać pani matkę. Tyle dni i nocy czytałem jej słowa, że mam wrażenie, jak gdybym znał ją od dawna, i zaczynam za nią tęsknić.

– Nie pozna pan w niej tej samej kobiety, która to napisała – ostrzegła go Ruth.

– Być może… ale na swój sposób ją poznam.

– Może zechciałby pan przyjść dziś na kolację? Ruth żartowała z matką, że przyjdzie ją odwiedzić wielbiciel, więc powinna ubrać się bardzo elegancko.

– Nie! Nikt nie przychodzi. Ruth skinęła z uśmiechem głową.

– Kto?

– Dawny przyjaciel twojego dawnego przyjaciela z Chin – odparła wymijająco Ruth. LuLing głęboko się zamyśliła.

– Ach, tak. Pamiętam teraz.

Ruth pomogła się jej wykąpać i ubrać. Zawiązała jej na szyi szal, uczesała włosy, podkreśliła usta pomadką.

– Jesteś piękna – powiedziała zgodnie z prawdą.

LuLing przyjrzała się swemu odbiciu w lustrze.

– Jak okrągły Budda. Źle, że GaoLing nie taka ładna jak ja.

Ruth wybuchnęła śmiechem. Matka nigdy nie była próżna i nie komentowała własnej urody, lecz widocznie przy demencji gorzej działały hamulce skromności. De – mencja przypominała serum prawdy.

Punktualnie o siódmej zjawił się pan Tang z zapiskami LuLing i swoim przekładem. Był szczupłym mężczyzną o siwych włosach i miłej twarzy, poznaczonej głębokimi zmarszczkami od częstego uśmiechania się. Przyniósł torbę pomarańczy dla LuLing.

– To bardzo uprzejmie – powiedziała odruchowo, sprawdzając, czy owoce są twarde. Zganiła Ruth po chińsku: – Weź jego płaszcz. Poproś, żeby usiadł. Podaj coś do picia.

– Proszę sobie nie robić kłopotu – rzekł pan Tang.

– Och, mówi pan w pekińskim dialekcie, bardzo wytwornie – powiedziała LuLing.

Zachowywała się jak nieśmiała dziewczyna, co rozbawiło Ruth. Pan Tang był z kolei czarujący: odsuwał krzesło dla LuLing, by usiadła, nalewał jej pierwszej herbaty, napełniał filiżankę, gdy była w połowie opróżniona. Matka i pan Tang rozmawiali po chińsku i przysłuchując się im, Ruth odniosła wrażenie, że LuLing mówi logiczniej, jak gdyby jej myśli były bardziej uporządkowane.

– Z której części Chin pan pochodzi? – pytała LuLing.

– Z Tianjinu. Później pojechałem studiować na Uniwersytecie Yenching.

– Och, mój pierwszy mąż uczył się tam, bardzo mądry chłopiec. Pan Kai Jing. Znał go pan?

– Słyszałem o nim – odparł pan Tang. – Studiował geologię, prawda?

– Zgadza się! Pracował nad wieloma ważnymi sprawami. Słyszał pan o Człowieku z Pekinu?

– Oczywiście, Człowiek z Pekinu jest słynny na cały świat.

Na twarzy LuLing odmalowała się melancholia.

– Zginął, pilnując tych starych kości.

– Był wielkim bohaterem. Inni podziwiali jego odwagę, ale pani na pewno cierpiała.

Ruth słuchała zafascynowana. Rozmawiali, jakby pan Tang znał matkę od lat. Bez kłopotów naprowadził ją na dawne wspomnienia, których choroba jeszcze nie naruszyła. Nagle usłyszała, jak matka mówi:

– Moja córka Luyi też z nami pracowała. Chodziła do tej samej szkoły, gdzie mieszkałam po śmierci Drogiej Cioci.

Ruth odwróciła się, zaskoczona, a potem wzruszona, że matka włączyła ją do przeszłości.

– Tak, z przykrością dowiedziałem się o losie pani matki. To była wspaniała kobieta. Wielkiej mądrości.

LuLing przechyliła głowę i zdawała się walczyć ze smutkiem.

– Była córką nastawiacza kości. Pan Tang skinął głową.:

– Bardzo znanego lekarza.

Pod koniec wieczoru pan Tang w kwiecistych słowach dziękował LuLing za urocze godziny wspominania starych czasów.

– Czy będę miał zaszczyt odwiedzić jeszcze panią? LuLing zachichotała. Uniosła brwi, spoglądając na Ruth.

– Jest pan zawsze mile widzianym gościem – powiedziała Ruth.

– Jutro! – wyrzuciła z siebie LuLing. – Proszę przyjść jutro.

Ruth całą noc czytała przekład pana Tanga. Opowieść zaczynała się od części pod tytułem “Prawda". Zaczęła liczyć wszystkie prawdziwe rzeczy, jakich się dowiedziała, ale wkrótce straciła rachubę, ponieważ każdy fakt rodził kolejne pytania. Matka rzeczywiście była o pięć lat starsza, niż Ruth zawsze myślała. Oznaczało to, że podała doktorowi Hueyowi prawdziwy wiek! Miała też rację, twierdząc, że nie jest prawdziwą siostrą GaoLing. Jednak matka i GaoLing były siostrami, i to w większym stopniu, niż Ruth kiedykolwiek sądziła. Miały wiele powodów, by wyprzeć się pokrewieństwa, lecz zawsze pozostawały wobec siebie lojalne, a połączyły je nierozerwalne więzy wzajemnych uraz, długów i miłości. Ruth czytała o tym z prawdziwą radością.

Fragmenty opowieści matki zasmuciły ją. Dlaczego LuLing sądziła, że nigdy nie będzie mogła powiedzieć Ruth, że Droga Ciocia była jej matką? Obawiała się, że jej własna córka będzie się wstydzić, iż LuLing pochodzi z nieprawego łoża? Ruth mogłaby ją uspokoić, że nie ma w tym żadnego wstydu, a dziś jest nawet w modzie przyjść na świat jako nieślubne dziecko. Ale przypomniała sobie że jako mała dziewczynka panicznie bała się Drogiej Cioci. Była oburzona jej wieczną obecnością w ich życiu, obwiniała ją o dziwactwa matki i jej fatalizm. Drogiej Cioci nie rozumiała ani córka, ani wnuczka. A jednak bywały chwile, w których Ruth miała wrażenie, że Droga Ciocia ją obserwuje i wie, kiedy Ruth cierpi.

Myślała o tym wszystkim, leżąc w swoim łóżku z dzieciństwa. Zrozumiała, dlaczego matka zawsze chciała odnaleźć kości Drogiej Cioci i pogrzebać je we właściwym miejscu. Też zapragnęła iść na Koniec Świata i wszystko naprawić. Chciała powiedzieć matce: “Przepraszam i tobie też wybaczam".

Następnego dnia Ruth zatelefonowała do Arta, aby mu powiedzieć, co przeczytała.