– Może trzeba mu było rozwalić ten łeb?

– Jak mogłeś palnąć, kiedy ci lont zgasł?

– Chciałem palnąć ze skałkówki.

– Do behmeta ze skałkówki nigdy nie wypalisz. Lepiej podpalaj ten lont, jak ci się krew będzie gotować… Już ci o tym kiedyś mówiłem.

– Ale mi się powiedziało z tą dupą…! – Adams parsknął bezgłośnym śmiechem.

– Pies go wie, gdzie on ma dupę, a gdzie głowę – powiedział filozoficznie Hjalmir. – Ze zwykłego oglądu się nie wyznasz. Możeś akurat to trafnie ujął…?

– Coś mu kazał pozrzucać te paznokcie i włosy?

– Przyobiecał nam na życie, ale włosy i paznokcie są martwe. Mógłby nas nimi nieźle pociąć. – Hjalmir podniósł dzbanek za ucho i obejrzał jego dno. – Pora płacić i do roboty. – Machnął na gospodarza.

– Panowie oficerowie macie metę?

– Powinno się coś znaleźć.

– Jakby się nie znalazło, to lupanar jest naprzeciwko. – Gospodarz wskazał ręką. – Jest gdzie przespać i co przedymać. Niedrogo, bo panny leciwe… – Zachichotał.

– Spalony jeszcze nie zapomniał – rzucił chirurg. – A ty sam, Drobar, trzymasz u siebie młodsze panny.

Adams śledził wzrokiem krzątającą się urodziwą niewiastę. Cieszyło go, że Jelena dostała swoją szansę.

– Znowu Spalone Szczury w legionie? – zatroskał się szynkarz. – Znowu będą się rodzić dzieci z różkami i kopytkami.

Żołnierze zostawili na blacie po ćwierćsycelówce.

Od skraju lasu do brzegu morza nie było daleko. Mierzone w poprzek Dolne Miasto nie było okazałą mieściną. Wkrótce znaleźli się przed bramą fortu.

Adams zadarł głowę, obserwując wysoki, kamienny portal w kształcie uzębionej górnej szczęki. Mury porośnięte były mchem, tu i ówdzie pomiędzy spojonymi głazami kłębiło się suche zielsko.

– Jeszcze trzy pokolenia temu pisali jego nazwę „Kran’m” – powiedział Hjalmir, też podziwiając jedyny kształt murów.

Adams spojrzał na niego pytająco.

– Znaczy, Trupiłeb. Ale tak mówili tylko prostacy. Teraz mówi się i pisze „Krum”.

Ich kroki łomotały na zwodzonym moście, opuszczonym nad fosą. Kły żuchwy szczerzyły się groźnie pod przechodzącymi.

– Nie zmarnowałeś czasu, siedząc w twierdzy.

– O, nie… Może i ciebie wpuszczą do archiwum. Macajbaby sami nie wiedzą, jakie skarby tam trzymają.

Przechodzący żołnierz spojrzał na niego krzywo. Hjalmir odpowiedział mu złym wzrokiem. Wśród żołnierzy garnizonu Szczury wzbudzały zawsze mieszaninę podziwu i niechęci. Czuli, że liniowi uważają się za lepszych i że prawdopodobnie jest to prawdą. Jednak każdy wiedział, że prędzej czy później sam zostanie Szczurem, a podmacywanie niewolnic się skończy. Jednocześnie o walkach na Linii krążyły w garnizonie najdziwniejsze legendy, na ogół bardzo odległe od rzeczywistości, choć zawsze przerażające. Szczególną niechęć wzbudzało to, że sprawy zabójstw osądzane były przez sotnika - Oberszczura.

Zameldowali się na wartowni. Strażnik wskazał im ławę, by zaczekali; sam wysłał umyślnego. Oni jednak woleli spacerować w pobliżu, obserwując urządzenia twierdzy. Hjalmir oceniał uzbrojenie wartowników; Adams z zainteresowaniem przyglądał się drewnianym kołowrotom, podnoszącym zwodzony most za pomocą stalowych, kutych łańcuchów.

Hjalmir uznał, że dziesięciu Szczurów mogłoby stawić czoło piętnastu do dwudziestu macajbabów. Zadowolony ze swoich spostrzeżeń, dostrzegł teraz zainteresowanie Adamsa inżynierią militarną.

– Czyste marnotrawstwo – powiedział. Adams odpowiedział mu zdziwionym spojrzeniem.

– No, łańcuchy.

– Wyglądają jak trzeba. Nie za ciężkie, nie za wątłe.

– Może i tak. Tylko że każdy to stali na kilkanaście obrzynów. Konopna lina by tu wystarczyła.

– Inna stal idzie na lufę obrzyna, inna na łańcuch, choćby kuty.

– Może i inna – naburmuszył się pouczony chirurg. – Ale zawsze można ją przetopić na lepszą.

Nie czekali długo, kiedy pojawił się Hejlabbaal, adiutant kwatermistrza. Miał siwe, kędzierzawe włosy, godnie niósł przed sobą wystający brzuszek. Widok ten zaskoczył wyschłego na wiór Adamsa. Ostatnio nawet Hjalmirowi brzuch przysechł do pleców.

Adams przypomniał sobie słowa Hjalmira: „Imiona przychodzą im szybko, awanse wolniej, wyszkolenie najwolniej”.

Hejlabbaal powiódł ich korytarzami twierdzy na kwatery, gdzie pozostawili broń, a potem udali się do kwatermistrza. Nie wspomniał o tym słowem, ale pośpiech świadczył, że czekano tu na nich niecierpliwie.

Izabbaal był barczystym, tęgim mężczyzną o olbrzymim, wywalonym brzuszysku. Spod krzaczastych brwi zerkały zimne, szare oczy. Potężnie sklepiony, łysy czerep był wilgotny od potu. Kwatermistrz leżał na twardym posłaniu. Jego nalana twarz była blada, pod oczyma gościły sine cienie, a rzadkie, siwe włosy kleiły się do spoconej skóry. Muskularne ramiona porośnięte były szpakowatymi włosami. Z masywnych dłoni nie wypuszczał kufla; adiutant zaś uzupełniał jego zawartość.

– Ha, wreszcie jesteś, katrup! - mruknął, podnosząc oczy. – Coś tyle czasu zmitrężył?

– Jestem chirurgiem przy Wentzlu, nie przy Krum. Wróciłem do oddziału. – Garnizon nie miał wojskowych chirurgów, wykorzystywali cywilnych balwierzy z Krum; Izabbaal im nie ufał.

– Mówiłem ci, żebyś przyszedł. Hjalmir nie odpowiedział.

– Zaraz powiesz mi, że właśnie przyszedłeś, hę…? – Izabbaal sapnął i ciężko poprawił się na siedzeniu. – No, dobrze. Niech będzie. – Chwilę milczał, dysząc chrapliwie.

Hjalmir podrapał się po nosie. Oczekiwał dalszej reakcji kwatermistrza.

Izabbaal trochę bezradnie zerknął na Adamsa. Może miał wadę wzroku?

– Który to jest ten młody?

– Spalony Krawiec, nasz felczer, wyzwoleniec legionowy.

– Wzywałem tylko ciebie.

– Może pozostanie przy wstępnych oględzinach.

– Dobrze, ale niech mnie nie dotknie, a potem niech się zmywa. Nie będzie mnie leczyć czarna bestia.

– Jak sobie życzysz, panie. – Adams skłonił się z udanym szacunkiem.

Adiutant pomógł odrzucić futro, którym przykryty był dowódca. Rozszedł się charakterystyczny zapach. Hjalmir i Adams wymienili spojrzenia. Hjalmir bez słowa zaczął oględziny. Jak kiedyś Eluwę, tak teraz kłuł wysokiego oficera w nogę, punkt po punkcie, coraz wyżej. Wreszcie gdzieś nad kolanem znalazł miejsce, w którym nerwy czuciowe Izabbaala jeszcze działały.

– Masz gorączkę, panie?

– Była. Już spadła. Hjalmir wyprostował się. Otarł czoło z potu.

– Chciałbym skonsultować się z felczerem – powiedział.

– No, to na co czekasz?

– Na osobności.

– Wykluczone. Przy mnie albo wcale. Nie będą mi tu Szczury spiskować pod bokiem.

„Co chce mi powiedzieć?”, pomyślał Adams. „Czy od razu mam wyruszyć do Wentzla?

–  Nie chcę cię straszyć, panie, fałszywymi domysłami.

– Fałszywymi?! Przecież czuję, że gniję! – Izabbaal aż szarpnął się na posłaniu. Nastawił kufel po nową porcję z dzbana.

– Nie mam pewności, a chciałbym rozważyć wszystkie możliwości.

– Będziesz rozważał sam. – Izabbaal energicznie podciągnął się na łokciach, jednocześnie krzywiąc twarz z bólu. – Młody ma stąd wyjść. Bez rozmowy z tobą. Spotkasz się z nim za dwa dni, nie wcześniej.

– Spalony ma lekką rękę… Wziąłem go, bo najlepiej szyje rany. Czysto i równo.

– Tu nie wystarczy samo szycie – burknął kwatermistrz. – Zresztą czarna bestia nie będzie mnie szyła. Dość ich się tu kręci, kiedy Pan przybywa. Jeszcze by mnie dotykali… – Skinął na adiutanta.

Adams nie zdążył zareagować, kiedy dwaj legioniści wezwani przez adiutanta grzecznie, ale stanowczo wyprowadzili go z kwatery Izabbaala. Nie zamienił już ani słowa z Hjalmirem.

Na kwaterę Adamsa odprowadził cały korpus, bo do dwóch simpli dołączył ich dowódca.

– Skąd masz takie pazury? – Korpuśny, wskazując na nienaturalnie masywne paznokcie Adamsa, wyszczerzył w uśmiechu żółtawe, mocne zębiska, każdy z ciemniejszą plamą na koronie: zbyt często przyszło właścicielowi odżywiać się marną strawą i zdążył zetrzeć szkliwo do dentyny. Jego ospowatą, pomarszczoną twarz porastały rzadkie, czarne kudły.

– Robią się takie od chodzenia na Stronę Trupa.

– Cie… Zaraza. – Macajbaba stracił ochotę do rozmowy.

Adamsa zakwaterowano w pojedynce. Wyznaczono mu nawet ordynansa na czas pobytu. Wprawdzie nie całkiem wolny, ale katrup, a na dodatek Spalony, więc prawie oficer. Nie był tu więźniem, ale miał unikać pomieszczeń kwatermistrza. Drzwi zasłonięte kotarą wychodziły na zewnętrzny korytarz, idący spodem prawego oczodołu Trupiłba.

Żołnierze kwaterowali tylko do poziomu oczodołów. Pomieszczenia wyżej, pozbawione okien, były zajmowane wyłącznie przez behmetim. Wszystkim żołnierzom wstęp do pomieszczeń behmetim był wzbroniony. Mieli oni nawet oddzielne schody i bramę fortu od strony oceanu, umieszczoną tak, jak wychodzi pień mózgu i rdzeń kręgowy z czaszki. Korzystali z tego przejścia zwykle podczas wizyty Pana z Morza.

Niektórzy mówili, że przez zabudowania twierdzy również przebiega Linia, odcinając część cypla od Krum, a pomieszczenia behmetim od pozostałych.

Zmorzony marszem na świeżym powietrzu, piwem i wydarzeniami tego dnia, Adams uciął sobie drzemkę do rana. Zdziwiony, że spał tak długo, zebrał się z posłania, obmył szybko w misce wody przyniesionej przez ordynansa i sprawdził ekwipunek.

Dzień już w pełni, do posiłku jeszcze sporo czasu, a nikt nie rozkazał siedzieć w ciasnej klitce – Adams wyszedł na korytarz zewnętrzny. Wychylony z fortowego oczodołu, chwilę gapił się na ruch przy bramie wejściowej. Hurgot kółek wozów i gwar rozmów przyciągały uwagę. Na służbie odwykł od zwykłego, miejskiego życia. Może Renata albo Adala przywiozą kontrybucję…?

Zbliżała się pora posiłku, ruch był mniejszy. Było leniwe, ciepłe przedpołudnie, choć tarcza słoneczna nie była widoczna, bo dzień – jak zwykle tutaj – był mglisty. Od tej strony szum oceanu docierał słabo, a kiedy żaden spóźniony wózek nie tłukł się przez most zwodzony, zapadała niemal cisza.