Негізінде, егер бұл рас болса, онда əрбір тірі заттың бірегей орындайтын қызметі бар. Аристотель үшін адамның функциясы – бұл ақыл-ой, өйткені бұл адамдар біржақты түрде жасайтын жалғыз нəрсе. Ал өз функцияңызды жақсы немесе тамаша орындау өз таңдау еркіңізде. Аристотельдің ойынша, тамаша рационалды əрекеттен тұратын өмір – бақытты өмір. Аристотель жоғары саналы əрекетке қабілетсіз адамдар үшін екінші ең жақсы өмір моральдық ізгілік өмір деп тұжырымдады. Аристотель жауап беруге тырысатын негізгі сұрақ: «Адам өмірінің түпкі мақсаты не?» Көптеген адамдар рахатқа, денсаулыққа жəне жақсы беделге ұмтылады. Олардың құндылығы бар екені рас, бірақ олардың ешқайсысы адамзат ұмтылған ұлы игіліктің орнын баса алмайды. Барлық игіліктер бақытқа жету құралы болып көрінуі мүмкін, бірақ Аристотель бақыт əрқашан өз алдына мақсат деп айтқан.

Бақытқа қалай жетуге болатыны туралы теорияларға «күтпеген оң оқиғаларға тап болу», «өзгенің маңыздылығын көру», жəне «басқалардың қабылдауы мен мақтауын көру» жатады. Кейбіреулер бақыт тек сыртқы, бір сəттік лəззаттан ғана емес деп есептейді. Позитивті психология, əл-ауқат, эвдаймония жəне бақыт саласындағы зерттеулершілер Динер, Рифф, Кейс жəне Селигманның теориялары «өмірдің биологиялық, жеке, қарым-қатынастық, институционалдық, мəдени жəне жаһандық аспектілерін» қоса алғанда, деңгейлер мен тақырыптардың кең ауқымын қамтиды. Психиатр Джордж Вайлант жəне Гарвард университетіндегі ересектердің дамуын зерттеудің директоры Роберт Уолдингер бақытты жəне дені сау адамдар адамдар арасындағы қарым-қатынастың күштірек екенін айтты. Зерттеулер жеткілікті ұйқының əл-ауқатқа ықпал ететінін көрсетті. Жақсы психикалық денсаулық пен жақсы қарым-қатынас табысқа қарағанда бақытты болуға көмектеседі. 2018 жылы Лори Р. Сантостың «Психология жəне жақсы өмір» атты курсы Йель университетінің тарихындағы ең танымал курс болды жəне Йельдік емес студенттерге онлайн режимінде тегін қолжетімді болды. Кейбір комментаторлар лəззат іздеу жəне жағымсыз тəжірибелерден аулақ болу гедоникалық дəстүрі мен толық жəне терең қанағаттанарлық өмір сүрудің эвдаймоникалық дəстүрі арасындағы айырмашылықты атап өтті. Каннеман:

«Адамдардың өздері үшін не қалайтынын, өз мақсаттарына қалай ұмтылатынын қараған кезде, олар бақыт іздеуден гөрі қанағаттануды іздеуге көбірек итермелейтін сияқты» деді. Осыған ұқсас нəрсені психиатр Виктор Франкл байқады, ол Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде өзінің жəне нацистік концлагерьлердегі басқа тұтқындардың тəжірибесін бақылауға мүмкіндік алды. Ол кісі үмітін үзгендердің тез өлетінін, ал сенімдері берік жəне мақсат ұстанғандардың өмір сүруге бейім екенін атап өтті. Франкл атап өткендей, қуаныш пен қасірет адамның қоршаған ортасынан гөрі оның көзқарасы мен таңдауына көбірек байланысты. Ол тек жағымды жағдайлар емес, оң мағына да өмірге ең үлкен қанағат əкеледі деп сендірді. Ол өз жұмысында анықтайтын негізгі үш мағына көздеріне мыналар жатады: 1. Маңызды жұмысты жасау немесе əрекетті орындау. 2. Басқа адаммен немесе тəжірибемен терең кездесуде көрінетін сүйіспеншілік. 3. Еріксіз азаптың мағынасын табу, мысалы, оны Жаратушының емі деп түсіну жəне білім алу мүмкіндігі ретінде көру. Маслоудың қажеттіліктер иерархиясы адамның психологиялық жəне физикалық қажеттіліктерінің деңгейлерін бейнелейтін пирамида. Адам пирамида баспалдақтарымен көтерілгенде, өзін-өзі іске асыру пайда болады. Қажеттіліктерді қанағаттандыру тəртібінен басқа, Маслоу ең жоғары тəжірибе деп аталатын ерекше тəжірибе сəттерін, сүйіспеншіліктің, түсіністіктің, бақыттың немесе лəззаттың терең сəттерін елестетеді, оның барысында адам өзін толық, тірі, өзін-өзі қамтамасыз етуші жəне сонымен бірге өзін əлемнің бөлігі ретінде сезінеді. Бұл Михали Чиксентмихалийдің

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.