— Ты шчасліўчык, Вілі.
2...
— Штосьці рускія не ў меру разлёталіся цяпер... Ніводнай ночы не прапусцяць — проста спакою ад ix няма... — Зноў загаварыла Ані. — Усё ж гэта дзікая думка ісці ў такі час у рэстаран. Табе заўсёды, Вілі, прыходзяць нейкія дурныя жаданні...
— Ты шкадуеш?
— Так. Шкадую... Чаму я толькі згадзілася, не ведаю...
— Нават — каешся?
— Так.
— Ты на дзіва ўмееш псаваць настрой, сабе i другім...
— Ты яшчэ больш!..
— Умей трымаць сябе... — стрымана, павучальна сказаў Рэйзе.
Вольф прымірэнча адгукнуўся:
— Сёння нічога не будзе.
Рэстаран быў амаль пусты. Радыёла спявала нейкую вясёлую песню, але гэтая песня, відаць, наводзіла на Ані сум.
Раптам песня абарвалася на паўслове, i не паспеў заціхнуць апошні акорд, як пачулася аднекуль з рэпрадуктара трывожнае: «Ахтунг, ахтунг!..» На двары маркотна i цягуча завыла сірэна.
— Ну, вось я i казала! Пачынаецца! — Ані хутка ўскочыла i, дробна перабіраючы ножкамі, кінулася да выхаду. За ёй заспяшаліся Рэйзе i Вольф.
Калі яны выбеглі на двор, самалёты былі ўжо недалёка. У небе скрыжоўваліся, мітусліва бегалі доўгія прамяні пражэктараў. Ударылі гучна зеніткі.
Сядзець у бамбасховішчы прышлося доўга. У скляпенні было змрочна i цяжка тхнула сырой зямлёй. Нацята прыслухоўваючыся да выбухаў недзе ўгары, да штуршкоў зямлі, Ані заўважыла каля нагі дзіўны прытоены камяк. Яна кранула яго наском туфля i віскнула з агідай: гэта быў пацук!
«Фі, якая брыдота!» — Ані, гідліва моршчачыся, штурхнула яго. Пацук неахвотна адпоўз.
Час цягнуўся нязмерна доўга, a бамбёжка ўсё не сціхала.
Ані пачала было зноў насвістваць, што пасля кожнага снежня надыходзіць май, але хутка абарвала свіст. Якая нуда сядзець так!..
— Калі гэта ўсё скончыцца! — зазлавала яна.— I няўжо не могуць ix адагнаць, гэтых рускіх?
Скарыстаўшы кароткі перапынак у бамбёжцы, Рэйзе нечакана знік. Ён сказаў, што яму трэба недзе абавязкова быць — неадкладныя справы. Вольф застаўся адзін каля Ані, якая раззлавана маўчала.
Калі Вольф з ёй выбраўся, нарэшце, на двор, яна ні за што не захацела ісці назад у рэстаран.
— Хопіць, я ўжо сытая сёння! Праз меру!.. Леш правядзіце мяне дамоў,— амаль загадала яна. — Я тут — на Камандатурштрасе...
Так немцы называлі вуліцу Карла Маркса. Вольф нязграбна ўзяў яе пад руку, збіраючыся весці, але яна запатрабавала, каб ён выняў пісталет з кабуры i паставіў на баявы ўзвод...
— Нашто гэта?
— Зрабіце. Я прашу.
Ён паслухаўся.
— Ну вось цяпер хадземце...
Яна гаварыла, дзе трэба павярнуць направа, налева.
Калі падышлі да яе кватэры, Вольф намерыўся развітацца, але Ані ўзяла яго за руку:
— Куды вы так спяшаецеся?
— У гасцініцу трэба...
— Управіцеся.
Яна правяла маёра на лесвіцу, адчыніла ключом дзверы.
— Заходзьце... Гэта мае жыллё... Не бойцеся — я жыву адна. Вілі жартам сказаў: адзіночная камера.
Яна гаварыла ціха, мусіць, непакоячыся, што могуць пачуць у суседнім пакоі.
— Сёння мне чамусьці боязна ў маёй адзіночцы,— прашаптала Ані, гулліва i капрызна.
Яна на момант лёгка прытулілася да грудзей маёра.
— Я сёння баюся адна заставацца...
Вось яшчэ чаго не хапала: дзяжурыць каля гэтай шлюхі, якая надакучыла Рэйзе! Не запальваючы святла i нічога не гаворачы Вольфу, яна хутка распранулася i забралася пад коўдру. Маёр хвіліну пачакаў, вагаючыся.
— Вольф! А вы што ж? Як у гасцях...
— У гасцініцы будуць чакаць...
— Будуць чакаць? Хто? Сястра ці жонка?
Яна засмяялася.
— З камендатуры могуць паклікаць...
— Уночы?.. Вам, мусіць, у гасцініцы лепш?! Ну! Які вы ваўчок!
Ані пстрыкнула запальнічкай, закурыла.
— Ладуйцеся ж. На канапцы, каля акна!..
Яна сказала апошнія словы так, нібы падсмейвалася.
Вольф памацаў край канапы, стаў раздзявацца. Цьмяна бялеючы ў цемры споднікамі, тупаючы босымі нагамі, падаўся да ложка, да яе.
— Зачыні зашчапку, — загадала яна.
Уранку, перад тым як ісці да каменданта, ён забег у гасцініцу. Дзяжурная, пажылая, вельмі разбухлая немка, сказала яму:
— А мы тут, гep маёр, непакоіліся за вас, Думалі, што пад бомбу папалі... Ці, мой бог, задушылі дзе-небудзь на цёмнай вуліцы...
3...
У гэты час штурмбанфюрэр Рэйзе быў на аэрадроме. Ён суправаджаў свайго начальніка, групенфюрэра Готберга.
На аэрадроме было ціха i пуста, i ніхто б не падумаў, што тут зараз могуць адбывацца якія-небудзь важныя падзеі. Роўнае, голае, з пажоўклай дзе-ні-дзе травою аэрадромнае поле спакойна млела сабе пад сонцам, i такім жа спакойным здавалася i блакітнае глыбокае неба. Адзіным, што парушала спакой неба, былі два знішчальнікі, якія патруліравалі аэрадром.
A між тым дзень быў не зусім звычайны. Невялікая групка, што стаяла каля барака аэрадрома, складалася амаль уся з высокапастаўленых нямецкіх генералаў i афіцэраў на чале з самім генерал-камісарам. Генералы i афіцэры пахаджвалі, зрэдку перакідваліся словамi, часта паглядвалі ў заходні бок на небасхіл.
Чакалі прылёту спецыяльнага ўпаўнаважанага фюрэра генерал-лейтэнанта Баумволя.
Місія генерала была Рэйзе невядома, але ён разумеў, што генерал ехаў сюды не са звычайнымі паўнамоцтвамі. Рэйзе добра ведаў генерала, ведаў яшчэ з той пары, калі Баумволь быў кіраўніком нацысцкай арганізацыі ў тым горадзе, у якім вучыўся хлапчуком будучы штурмбанфюрэр. Баумволь неаднойчы прыходзіў да яго бацькі ў госці. Неўзабаве Баумволя перавялі на працу ў Берлін, i ён за некалькі год зрабіў такую бліскучую кар'еру, так падняўся, што ў доме Рэйзе гаварылі пра яго як пра вялікага чалавека. Гаварылі, што ён мае асобую прыхільнасць у фюрэра.
Рэйзе вельмі цікавіла, з якімі паўнамоцтвамі ён ляціць.
Ледзь у небе з усходняга боку акрэсліліся абрысы пасажырскага самалёта, які браў кірунак на аэрадром, усе заварушыліся, узрушана загаварылі.
Самалёт ішоў у суправаджэнні трох знішчальнікаў. Ён зрабіў нізка над аэрадромам паўкруга i, выраўняўшы крылы, хутка пайшоў на пасадку. Калі ён падруліў да месца, дзе звычайна спыняліся самалёты, яшчэ да таго, як перасталі раўсці маторы, групка, што чакала, падалася да машыны.
Генерал, высокі, хударлявы, з акулярамі, у шэрым летнім паліто, лёгка сышоў па лесвічцы, прывітаўся, выкінуўшы ўперад угару руку. Заўважыўшы сярод генералаў i высокіх цывільных «чыноў» Рэйзе, які стаяў за сваім начальнікам, ён затрымаў на ім позірк, недаўменна нахмурыўся, стараючыся, відаць, прыпомніць. Генерал, аднак, не запытаўся нічога.
— К машыіне... — суха сказаў ён Готбергу.
Генерал-камісар павёў яго да машыны, што выехала насустрач. Каля машыны ўпаўнаважаны, ужо адчыніўшы дзверцы, раптам азірнуўся да штурмбанфюрэра i запытаўся стрымана:
— Вілі Рэйзе?..
Рэйзе з радасцю, адчуваючы на сабе агульную ўвагу, адрапартаваў:
— Я, мой генерал! Штурмбанфюрэр Рэйзе.
Ён быў задаволены, што Баумволь пазнаў, — пазнаў i назваў не афіцыйна, а па імені «Вілі».
Генерал па-бацькоўску міласціва, ужо без ранейшага холаду, кіўнуў яму.
Уся сустрэча гэтым i закончылася. Праз хвіліну на полi ўжо нікога з тых, што сустракалі, не было.
Генеральны камісар запрасіў упаўнаважанага паехаць у яго дом, i Баумволь неўзабаве быў у адным з пакояў камісарскага асабняка. Тут ён развітаўся з Рэйзе, прамовіўшы напаследак:
— Я бачу, Вілі, што друг мой Отто мае сапраўднага сына. Спадзяюся, мы яшчэ пабачымся.
— Я буду мець гэта за чэсць, генерал,— адказаў з пашанай Рэйзе.
Больш Рэйзе не даводзілася бачыць генерала ў гэты дзень.
Баумволь развітаўся i з Готбергам, сказаўшы, што стаміўся i хоча адпачыць.
Ён пазваніў гаспадару i вышаў да яго ўжо ўвечары.
Седзячы за сталом, вячэраючы, п'ючы віно, генерал з далікатнасцю свецкага чалавека расказваў пра берлінскае жыццё, i фрау-гаспадыня, апранутая ў багатае аксамітнае вячэрняе плацце, са старанна ўкладзенымі i закручанымі падфарбаванымі валасамі, уздыхала, успамінаючы вялікі горад, тэатры, шумлівыя вуліцы, багатыя магазіны.
