Ізяслаў. I ваўчыца там?
Лоўчы. Звер звера палюе.
Ізяслаў. А можа, яны абедзве на людзей палююць — і ваўчыца, і мядзведзіца?
Лоўчы. Урэшце, хто іх ведае.
Ізяслаў. Значыць, пераплываць раку ўсё-такі давядзецца ёй, а не нам?
Лоўчы. А калі яна кінецца ў другі бок?
Гарабой. Усё роўна яе смерды павернуць да нас. Цяпер ёй ад нас не ўцячы. Загадвай трубіць, княжыч.
Iзяслаў. Зараз?
Гарабой. Так.
Ізяслаў. Гэй, трубы!
Чуюцца паляўнічыя ражкі. На паляне ўсе на нагах. Хапаюцца за зброю. Ізяслаў ляскае ў ножнах сваім мечам, спяшаецца да каня. За ім — лоўчы з рагацінай і сякерай. Зноў трубяць паляўнічыя ражкі. Аднекуль здалёку далятаюць чалавечыя крыкі, сабачы брэх.
Дзея другая
Раніца. Зыркае сонца. Па адкінутым драўляным мосце ў замак ідуць вясёлыя паляўнічыя. Паперадзе — княжыч Ізяслаў. Двое смердаў нясуць на жэрдцы мокрую, таму, відаць, цяжкую шкуру забітай мядзведзіцы. Насустрач праз мост спяшаецца Рагнеда.
Рагнеда. Каб ведаў ты, колькі я хвалявалася, сын! (Хоча абняць княжыча, але бачыць кроў.) Ты паранены?
Ізяслаў (радасны). Супакойся, мама. Гэта мядзведжая кроў. Запэцкаўся, калі шкуру здзіралі ды тушу секлі на кавалкі.
Рагнеда (з недаверам глядзіць на лоўчага). Ён праўду кажа?
Лоўчы. Праўду, княгіня. Але паказаў сябе гэты раз сапраўдным мужчынам.
Ізяслаў. Так, мама. Я яе…
Рагнеда. Хвалько ты, Ізяслаў. (Усё-ткі прытульвае сына, нягледзячы што кроў, да сябе.)
Лоўчы. Княжыч праўду кажа. Сёння ён мяне ад абдымкаў мядзведзіцы ўратаваў. Рагаціну яна выбіла з маіх рук, дык ён падхапіў і пад звера падставіў. Так што гэта цалкам яго паляўнічае шчасце!
Рагнеда. Не, лоўчы, не толькі паляўнічае. Мусіць, княжычу… Словам, рада бачыць вас усіх жывымі-здаровымі. Дзякуй за сына, паляўнічыя!
Лоўчы. Мядзведзіцу, дакладней, мяса, вязуць на кані. Куды яго, княгіня?
Рагнеда. А што, княжыч, можа, наладзім пір? Вялікі князь, а твой бацька, заўсёды пасля ўдалага палявання наладжваў пір. Ты таксама становішся магутны.
Ізяслаў. I паклічам сяброў.
Рагнеда. Дзе яны, тыя нашы сябры? У Полацкай зямлі, акрамя нас, князёў няма. Гэта трэба з Турава каго запрашаць, а то і з Польскай зямлі.
Ізяслаў. У мяне, мама, сяброў многа. (Паказвае на паляўнічых.) Вось глядзі!
Рагнеда. Гэта таму, сын, што ты яшчэ ніколі не адчуваў сябе князем. Ды і ці зведаеш калі такое пачуццё?
Чуюцца крыкі: «Коннік! Коннік!» Праз нейкі момант па мосце да натоўпу ледзь не подбегам набліжаецца дружыннік — ганец вялікага князя Уладзіміра.
Дружыннік (яшчэ не адрозніваючы нікога ў натоўпе). Вялікі князь Уладзімір патрабуе ў Кіеў свайго сына Ізяслава! (Нарэшце заўважае Рагнеду, апускаецца перад ёй на правае калена, схіляе галаву.) Княгіня, я да вас адразу з Корсуня. Сказана з’явіцца Ізяславу ў Кіеў!
Рагнеда. Чаму раптам у Кіеў, калі вялікі князь у Корсуне?
Дружыннік. Адтуль ён неўзабаве накіроўваецца ў Кіеў. Там патрэбны яму Ізяслаў.
Рагнеда. Аднаго?
Дружыннік. Сказана з’явіцца аднаму.
Рагнеда. Але чаму? Якая патрэба?
Дружыннік. Не хвалюйся, княгіня, я звычайна не прывожу з сабой дрэнныя весткі. Але чаму вялікі князь кліча Ізяслава ў Кіеў, таксама не ведаю.
Рагнеда. Устань. Даўно ў князя служыш?
Дружыннік. З тае зімы.
Рагнеда. А-а, балазе, што не помню цябе.
Дружыннік. І я першы раз цябе бачу, княгіня.
Рагнеда (да сына). Бачыш, княжыч, а мы толькі гаравалі, што гасцей няма дзе знайсці для піру.
Дружыннік здагадваецца, што перад ім Ізяслаў, схіляе галаву, а тады заўважае мядзведжую шкуру, прыходзіць у захапленне.
Дружыннік. Віншую, княжыч, з выдатнай шкурай. А я — па цябе.
Iзяслаў. Можаш забраць сабе гэту шкуру, калі з добрай весткай да нас.
Дружыннік. Гэта стане вядома табе ў Кіеве. Але ж я ўжо сказаў княгіні, што благіх вестак не развожу па зямлі. Вялікі князь звычайна пасылае мяне з добрымі весткамі. А за мядзведжую шкуру — дзякуй.
Ізяслаў (да Рагнеды). Мама, дазволь клікаць госця ў замак?
Рагнеда. Калі ласка, ганец.
Вечар. У замку ў трапезнай накрыты гасцінны стол. Рагнеда частуе дружынніка з Кіева. Тут жа сядзіць Ізяслаў. Слугі носяць стравы.
(Да ганца.) Дык, кажаш, вялікі князь мяне не кліча ў Кіеў?
Дружыннік. Даруй мне, княгіня, але сказана прывезці аднаго княжыча.
Рагнеда. А новую жонку князеву, Ганну, давялося бачыць?
Дружыннік. Так.
Рагнеда. Ну і што? Як яна?
Дружыннік. Візантыйская царыца.
Рагнеда. Гэта я ведаю, што яна — сястра грэчаскіх цароў.
Дружыннік. Ну, а ў астатнім — яна жонка вялікага князя, княгіня.
Рагнеда (хмурыцца тварам). Колькі ты ў нас прабудзеш, дружыннік?
Дружыннік. Ноч. Можа, яшчэ паснедаю, калі княгіня дазволіць. Княжыч павінен быць таксама гатовы к дарозе ўранні.
Рагнеда. Калі госцю ў нас не падабаецца…
Дружыннік. Задужа ўдзячны, княгіня, за гасціннасць, за ласку, але сказана не бавіцца. Ды і княжычу, бачу, ужо няймецца, засядзеўся тут у вас. Так, княжыч?
Ізяслаў. Я… даўно мару прамчацца на кані да Кіева.
Рагнеда. Ты не слухай яго, дружыннік, ён яшчэ малы. Таму надумала я: ехаць вам у Кіеў не ў сёдлах, а ў ладдзі.
Ізяслаў. Мама!..
Рагнеда. Да Кіева далёка, і ты не вынесеш коннай дарогі. Адна справа, сын, гойсаць тут на Буланчыку, па лясах ды палях вакол замка, зусім іншая — прамчаць у сядле да Кіева. Ды і… навошта гэтак спяшацца? Хіба табе з маці дрэнна ў Ізяславе? Гэта ж твой горад!
Iзяслаў. Мама, я даўно не бачыў Кіева.
Рагнеда. А што там бачыць? (I тут жа да госця.) Давядзецца вам, дружыннік, усё-ткі плыць па вадзе. У нас тут добрая ладдзя ёсць. Коні вашы стануць у ёй таксама.
Дружыннік. Слухаю, княгіня.
Ізяслаў (больш упарта). Мама, па рэках у Кіеў і да восені не даплывеш!
Рагнеда. Хлопчык мой! Іншы раз лепей не паспяшыць, чым раней апынуцца. Думаеш, бацька змяніў нялюбасць да цябе? Думаеш, ён забыў, як ты стаў яму на дарозе, калі варагі ішлі забіваць мяне?
Дружыннік. Княгіня, хто старое згадае, таму вока вон.
Рагнеда. З-за шчаслівай сынавай долі я не ўспамінала б пра старое. Але…
Дружыннік. Я не чорны веснік, княгіня. Я…
Рагнеда. Матчына сэрца заўсёды ў трывозе па дзецях. Ізяслаў вунь на паляванне паехаў, а я вачэй скрозь ноч не заплюшчвала. Ну ды ладна, чаму быць, таго не мінаваць. А паедзеце вы ў Кіеў усё ж па вадзе. Так мне спакайней будзе. Прынамсі, да Турава па вадзе. Спярша адсюль вось, ад замка нашага, па Свіслачы, пасля па Бярозе, а тады ўжо ў Дняпро… Ну, а з Турава можна і на кані да Кіева даскакаць. Значыць, заўтра?
Дружыннік. Так, княгіня.
Ізяслаў падыходзіць, цалуе маці. Дружыннік п’е новы кубак п’янога мёду.
Рагнеда. Ну, а цяпер, дружыннік, раскажы нам, дзе давялося табе пабыць, што дзе бачыў? Ты ўжо ў новай веры?
Дружыннік. Дружыну вялікі князь будзе хрысціць у Кіеве. У Корсуне яго хрысцілі аднаго.
Рагнеда. Дык, можа, гэта ён хоча перавярнуць у новую веру і нашага Ізяслава?
Дружыннік. Ты задаеш, княгіня, такія пытанні, на якія мне цяжка адказваць. Я далейшай князевай волі не ведаю. Мне загадана адно: прывезці ў Кіеў княжыча Ізяслава.
