– Што-нішто з тэхнікі ў старой майстэрні… Сюды ж пераганяем толькі новае ці адрамантаванае, – цяжка ўздыхнуў старшыня і заклапочана дадаў: – Камбайны падрыхтавалі, а да канца жніва хоць бы адзін дацягнуў. Ураджай плануем сабраць неблагі, канешне, калі пагода не падпаскудзіць… Толькі наш канёк – малако, мяса і…

– Дзім Дзімыч!

Надрыўна гукнуў інжынер, і дабрынкіскае «і» быццам завісла ў паветры. Расчырванелыя трактарысты рашуча падыходзілі да старшыні, следам сунуўся пахмурны інжынер.

– Дзім Дзімыч, хоць Вы растлумачце сітуацыю з новай тэхнікай, – умольна крыкнуў інжынер. – Нічога слухаць не хочуць… Вынь да палож… Аргументаў не хапае…

– Аргументаў у яго не хапае! – незадаволена шэптам перадражніў інжынера Дабрынкін. – Дэмагог! Людзі працаваць прыйшлі, а не аргументы слухаць, – ён зірнуў на Гурскага: – Алесь Пятровіч, пару хвілін пачакаеце?

– Пачакаю, – згодна кіўнуў Алесь і міжвольна зірнуў на сонца, якое няўмольна кацілася да гарызонту.

Старшыня заўважыў гэты нецярплівы позірк і ўжо на хаду, думаючы пра нешта сваё, машынальна абнадзеіў:

– За машыну не хвалюйцеся: Ціхан паабяцаў – Ціхан зробіць! – Дабрынкін зрабіў некалькі крокаў насустрач трактарыстам, рэзка крутнуўся і, спрабуючы суцешыць Гурскага, амаль па-сяброўску сказаў: – Алесь Пятровіч, наконт начлегу… Да сябе па вядомай прычыне не запрашаю, а ў Лявоніхі хата каля самага возера, Вам спадабаецца… Гаспадыня пра Вас ведае і чакае.

Алесь некалькі хвілін вагаўся. Яму і грознага Ціхана карцела знайсці, і гаворку Дабрынкіна з трактарыстамі паслухаць. Другое перасіліла. Ён з нуля падымаў сваю фірму, і адносіны з людзьмі, асабліва падначаленымі, не заўсёды складваліся спрыяльна. Хацелася паглядзець на Дабрынкіна ў атачэнні працоўнага люду. Але больш за ўсё хацелася як мага даўжэй захаваць душэўную раўнавагу, што гэтак нечакана ахінула душу. Ён не хацеў больш перажываць аніякіх стрэсавых сітуацый, а што наперадзе чакае менавіта чарговае ўзрушэнне, ні кропелькі не сумняваўся. Таму і застаўся чакаць Дабрынкіна.

Цяпер Дабрынкін не выглядаў гэткім прастачком, здавалася, нават ростам пабольшаў, гаварыў гучна, упэўнена:

– На апошнім агульным сходзе мы, а дакладней вы, прагаласавалі за тое, каб выціснуць з тэхнікі ўсё магчымае і не магчымае, а толькі потым, аднавіўшы пагалоўе жывёлы, дабудаваўшы фермы, майстэрні і аграгарадок, думаць пра новыя трактары і камбайны.

– На гэтых, – адзін з трактарыстаў махнуў рукой на старыя камбайны, – і на чай не заробіш… Як сям’ю карміць?..

– Мы газеты чытаем і ведаем, што ў Лацянкова з Бялыніцкага раёна механізатары атрымоўваюць міністэрскую зарплату, – няўпэўнена пераступіўшы з нагі на нагу, выпаліў трактарыст з чырвоным тварам і чорнымі акулярамі на носе.

– А яшчэ ў іх масла хлебам мажуць! – ва ўнісон пачутаму паблажліва пакпіў з трактарыста старшыня і сурова дадаў: – У чужой кішэні лёгка грошыкі лічыць, ад зайздрасці багатым не станеш… А калі хочаш міністэрскі заробак, ідзі ў міністры…

– Ха-ха-ха, – дружна зарагаталі трактарысты, – наш Федзька ў міністэрскім крэсле…

Перасільваючы смех, хтосьці перадражніў дыктара радыё:

– Увага, увага, гаворыць беларускае радыё, перадаём апошнія звесткі з палёў… Сягоння Фёдар Дустаў паддаў, падсыпаў дусту Дабрынкіну, старшыні сельскагаспадарчага прадпрыемства «Новы шлях»…

– Ха-ха-ха…

З высокіх бяроз, што раслі непадалёк, узнялася чарада перапужаных крыклівых варон. Гэта зрабіла гаворку зусім жартаўлівай.

– А вось і электарат новаспечанага міністра, – прабасіў трактарыст, які гаварыў пра сям’ю.

– Электарат крыклівы, бесцырымонны і развязны, як і будучы міністр, – дадаў інжынер.

Трактарысты за словам у кішэнь не лезлі, жарты, кпіны сыпаліся з усіх бакоў. Рагаталі доўга да слёз, і нават Федзя, зняўшы акуляры, далонню цёр вочы. Калі смех пачаў аціхаць, Дабрынкін нечакана для ўсіх запытаўся:

– А што, мужыкі? Мо сапраўды пусцім фермы пад нож і будзем катацца на новай тэхніцы?

Трактарысты імгненна прыціхлі, нехта заклапочана запытаўся:

– Праесці нядоўга, а потым што? Недзе людзі працуюць і добра зарабляюць, а мы?.. Хіба з іншага цеста?.. Лайдакі і абібокі?..

– Як кажуць, не ў брыво, а ў вока… На гэта з наскоку і не адкажаш… Дый адна ластаўка вясны не робіць… Як жыць і працаваць далей, талакой вырашаць будзем… Праз два дні на сходзе, – стрымана ўсміхнуўся старшыня і, хітравата зірнуўшы на суразмоўцаў, ажывіўся: – А я згодны, што без новай тэхнікі на ногі не станем. Толькі каму на ёй працаваць? Вось ты, Фёдар Дустаў, – Дабрынкін тыцнуў пальцам трактарыста ў грудзі, – табе можна даверыць магутны John Deere апошняй мадыфікацыі, а можа, нават GLASS?

– А што?.. І паеду!.. – трактарыст зняў акуляры, расправіў плечы, фанабэрліва зірнуў на прысутных і дадаў: – Кніжкі пачытаю і паеду.

– Што-што, а ездзіць ты зух, штомесяц тармазныя калодкі мяняем, – загарачыўся інжынер. – Болт не знойдзеш і не закруціш, пакуль механік не паднясе.

– Кожны жыве сваім мазалём, не трэба валіць з хворай галавы на здаровую, – загарачыўся трактарыст. – Дарма і каза не скача… Няхай механік даплачвае, калі не спраўляецца… А што тычыцца тэхнікі, то і наш «Беларус» той самай апошняй мадыфікацыі – не горшы, а «Палессе» пры правільнай эксплуатацыі пераплюне замежныя… Гэта ж трэба так трактар назваць: «Вызвалі звера»?.. Наш «Беларус» і ў Афрыцы з космасу разгледзець можна, зразумела, адкуль ён…

Гурскі кашлянуў у кулак, нагадаў аб сабе, і старшыня імгненна прыпыніў гаворку. Спрачацца і высвятляць адносіны не было жадання, наперад ведаў, у чым абвінавацяць і механіка, і яго, увогуле ўсё начальства, без выключэння…

– Вы, мужыкі, не мітынгуйце, паберажыце сілы, – Дабрынкін, як прыяцель, паляпаў па плячы ўзбуджанага трактарыста. – Пагаворым на агульным сходзе не толькі пра набалелае…

– Насця, будзем дзядулю карміць, – выцягваючы з печы чыгункі з супам і кашай гукнула Сцяпаніха ўнучку і, не дачакаўшыся адказу, гукнула мацней: – Насцёна, рыхтуй тэрмас…

Жанчына паставіла чыгункі на прыпечак, прытуліла вілкі з драўляным дзяржальнам да печы, рукі выцерла фартухам і прайшла ў чыстую палову хаты, дзе жыла сям’я дачкі. Невялікі куткавы пакойчык унучкі, яшчэ студэнткі, быў чыста прыбраны, ложак запраўлены, на пісьмовым стале кампутар, канспекты і кнігі. Слабы вятрыска ледзь-ледзь напінаў цюлевыя занавескі, сілячыся прарвацца ў пакой праз расчыненае вакно.

– Ох, донька-донька, уцякла, праз вакно ўцякла, – ласкава ўсміхнулася Сцяпаніха. – І ў каго гэткая гарэза?.. Пэўна, і скутар з гаража цішком звяла?

Валянціна Пятроўна Ціхан, па-вясковаму Сцяпаніха, была як дзве кроплі вады падобная на дачку Марыю, толькі трошкі болей зморшчынак каля вачэй, а замест касы – мадэльная стрыжка, якую раз у тры месяцы рабіла ў раённым цэнтры. Яшчэ і цяпер у свае шэсцьдзясят два гады Валянціна Пятроўна працавала ў школе на палову стаўкі настаўніцай беларускай мовы і літаратуры. Муж Сцяпан больш за сорак гадоў адпрацаваў механікам у гаспадарцы. Калі ж Дабрынкін стаў старшынёй, абавязкі склаў, прынцыпова пакінуў пасаду. Ціхан не хацеў, ды і не мог у зяця-прымака быць падначаленым. Не дапамаглі і ўгаворы раённага начальства, больш таго, іх бяседы падлілі масла ў агонь. Па гадах мог на пенсію выйсці, нават пачаў афармляць дакументы і нечакана перадумаў, напісаў заяву, каб яго перавялі працаваць на ферму пастухом.

Даўно чорная котка прабегла між цесцем і зяцем, а іх і сёння не ўдаецца прымірыць. Прычына разладу самая што ні на ёсць бытавая і да смеху банальная, але гэта толькі на першы пагляд.

З ранняга маленства ўнучка ўсё лета жыла ў дзядулі з бабуляй. Любіла Насця казкі слухаць, а дзядуля Сцяпан іх расказваць. Даволі хутка Сцяпан Іванавіч перачытаў усё, што было ў калгаснай бібліятэцы, а другі раз, вось бяда, унучка слухаць не захацела, з характарам дзяўчынка. Думаў-думаў дзядуля і прыняў рашэнне: сам буду складаць. На свой лад пераказаў казку пра сябе і бабулю, унучцы спадабалася. Не абмінуў маму, тату і ўсю хатнюю жыўнасць: трое парасят, дзве казы, курэй, індыкоў… Ад коткі, сабакі і трусоў Насця была ў захапленні, але больш за ўсё смяялася ўнучка з любімага таткі, які па начах ператвараўся ў надакучлівага камарыка. «Калі падабаецца ўнучцы, спадабаецца іншым дзецям», – падумаў Ціхан і некалькі прыдумак даслаў у раённую газету. І якая ж радасць – казку пра камарыка надрукавалі!.. Праўда, Сцяпан Іванавіч і слоўца свайго не знайшоў, гэтак рэдактар перапісаў тэкст, але яму дастаткова было бачыць назву твора (не бяда, што камарык ператварыўся ў крывасмока), галоўнае – прозвішча, тлустым шрыфтам надрукаванае.