Яна сама не ўсведамляла, як пасталела за час вандроўкі, пакуль не ўвайшла ў забыты дом і не занялася геройскай справай — вяртаннем дому да жыцця з дапамогай мурынкі Галы Плясыдыі, прыслужніцы, якая вярнулася з былога рабскага гета, дзе яна жыла, толькі пачуўшы навіну пра прыбыццё сям’і. Фэрміна Даса ўжо была не проста адзінай дачкою, якую бацька адначасна любіў і прыгнятаў, а паўнаўладнай гаспадыняй імперыі пылу і павуціння, якую можна было аднавіць толькі непераможнай сілай кахання. Яна не спужалася, яе натхняла сіла волі, здольная зрушыць горы і нават зямны шар, калі б спатрэбілася. Увечары пасля вяртання, калі яны пілі гарачы шакалад з сырным пірагом, бацька перадаў ёй усю паўнату ўлады ў доме, і зрабіў гэта з рытуальнай урачыстасцю.

— Я ўручаю табе ключы ад твайго жыцця, — сказаў ён.

Ёй ішоў васямнаццаты год, яна прыняла ўладу цвёрдай рукой, усведамляючы, што кожны крок набытай свабоды спрацуе на карысць кахання. Уначы ёй сніліся жахлівыя сны. Раніцой у яе было адчуванне, блізкае да адчаю, упершыню пасля вяртання дамоў, калі яна адчыніла балконнае акно і зноўку ўбачыла нудны тонкі дождж над скверыкам, статую нейкага героя без галавы, мармуровую лаўку, на якой звычайна Флярэнтына Арыса сядзеў з кніжкаю вершаў у руках. Яна ўжо не думала пра яго, як пра патаемнага нарачонага, а рыхтык як пра мужа. Яна адчувала цяжар змарнаванага часу, і ўцяміла, чаго вартае жыццё і якая энергія душы спатрэбіцца ёй, каб кахаць яго, згодна Божаму запавету. Яна здзівілася таму, што яго не было ў скверыку (бо ён ніколі не зважаў на дождж), што не атрымала ад яго ніякай весткі ні нават знаку на мове інтуіцыі, і раптам яе ўзрушыла дзікая думка пра тое, што ён памёр. Але яна тут жа адкінула гэтую думку, бо прыгадала: у жарсных тэлеграмах апошніх дзён перад вяртаннем яны забыліся вызначыць спосаб сувязі ў горадзе.

Тым часам Флярэнтына Арыса быў упэўнены, што яна не вярнулася, пакуль тэлеграфіст з Рыёачы не пацвердзіў: у пятніцу яна села на тую самую шхуну, што вярнулася напярэдадні з-за сустрэчнага ветру. Адным словам, напрыканцы тыдня ён палка лавіў прыкметы жыцця ў знаёмым доме і ў панядзелак увечары заўважыў праз акно трапяткое святло лямпы, якое згасла пасля дзявятай у спальні з балконам. Ён не спаў, ад жарсці мутнела ў галаве, як у першыя ночы ягонага кахання. Трансыта Арыса ўзнялася з пеўнямі, устрывожаная тым, што сын выйшаў на двор апоўначы ды не вярнуўся. У доме яго не было. Ён хадзіў па берагавых скалах, чытаў вершы пра каханне тварам да ветру, і плакаў ад шчасця, пакуль не надышоў золак. А восьмай раніцы ён ужо сядзеў пад аркаю прыходскай кавярні, прымроены бессанню, і рабіў спробы прыдумаць спосаб, як перадаць Фэрміне Дасе сваё ўзрушэнне ад ейнага вяртання. І раптам яго сэрца скаланула з неверагоднай моцай.

Гэта была яна. Яна перасякала Кафедральны пляц разам з Галай Плясыдыяй, якая несла кошыкі для пакупак, і ўпершыню ён бачыў яе не ў школьнай вопратцы. Яна сталася вышэйшая ростам, рысы твару набылі дакладнасць, а прыгажосць — ачышчэнне даросласцю. Яна зноў адгадавала касу, але несла яе не за спінай, а перакінула наперад цераз левае плячо, і гэтая простая перамена здымала з твару ўсялякую дзіцячасць. Флярэнтына Арыса стаяў, як слуп, пакуль дзяўчына пераходзіла пляц, гледзячы проста перад сабой. Але ж тая непераадольная сіла, што спаралізавала Флярэнтына Арысу, змусіла яго кінуцца ўслед, як толькі яна павярнула за сабор ды знікла ў шумным натоўпе гандлёвага лабірынта.

Упершыню ён бачыў яе ў звычайным паходзе па прадукты. Не паказваючы сябе, ён адкрываў невядомыя яму жэсты, выспелую грацыёзнасць, раннюю даросласць самай любай на свеце істоты. Яго здзіўляла лёгкасць, з якой яна ішла праз натоўп. Гала Плясыдыя натыкалася, чапляла кошыкамі мінакоў і мусіла ўвесь час бегчы, а Фэрміна Даса ішла сярод вулічнага натоўпу адасоблена і нібыта ў іншым часе, ні з кім не сутыкаючыся, як кажан уначы. Яна часам рабіла такія паходы з цёткай Эскалястыкай. Але тое заўсёды былі дробныя пакупкі, бо бацька асабіста забяспечваў дом не толькі рэчамі ды прадуктамі, але нават жаночай вопраткай. Так што першы самастойны выхад быў для яе дзівоснай прыгодай ейных дзіцячых мараў.

Яна не звяртала ўвагі ні на воклічы змеяловаў і траўнікаў, якія прапаноўвалі ёй эліксір вечнага кахання, ні на мольбы жабракоў, што на кожным кроку выстаўлялі свае пакрытыя сукровіцай язвы, ні на несапраўднага індзейца, які спрабаваў прадаць ёй прыручанага каймана. Яна ішла доўга без канкрэтнага кірунку, затрымваючыся, каб толькі без мітусні зведаць асалоду ад пранікнення ў сутнасць рэчаў. Яна падыхо­дзіла да кожнага месца, дзе штосьці прадавалі, і паўсюль што-кольвечы знаходзіла, і гэтыя знаходкі нібыта сілкавалі ейную прагу да жыцця. Яна радасна ўдыхала пах абівачнае тканіны, якую даставалі з вялізных куфраў, накідвала на плечы каляровы шоўк, смяялася, угледзеўшы сябе ў строі мадрыдскай дзяўчыны з грэбенем і распісаным веерам каля вялікага люстэрка гандлёвае галерэі «Залаты дроцік». Яна ўвайшла ў бакалейную краму, прыадчыніла бочку з марынаваным селядцом і ўзгадала паўночна-ўсходнія ночы далёкага маленства, у Сан-Хуан-дэ-ля-Сіенага. Ёй далі пакаштаваць крывянку з Алікантэ са смакам лакрычніку, яна набыла яе для суботняга сняданку ды яшчэ траску і чвэртку настоеных на самагоне парэчак. У краме са спецыямі яна расцірала пальцамі лісце шалфею і маярану ды ўдыхала водар з відочнай асалодай, потым набыла жменьку гваздзікі, молатага анісу і яшчэ імбіру і ядлоўцу ды выйшла на вуліцу, чхаючы ад каенскага перцу. У французскай аптэцы, пакуль яна набывала рэйтэрскае мыла і росны ладан, яе надушылі за вушкам моднай у Парыжы парфумай і падаравалі пілюлю, якою карысталіся пасля палення, каб пазбавіцца непрыемнага паху.

Што праўда, яна грала ў паход за пакупкамі, але патрэбнае набывала без сумневу, з уладнасцю, якая не дапускала думкі пра тое, што гэта ўпершыню, і яна ўсвядоміла, што бярэ што-небудзь не толькі сабе, а і яму: дванаццаць ярдаў ільнянога палатна на сямейныя абрусы, тонкі паркаль на прасціны, якія прымуць іхную цеплыню штоноч, найлепшыя, чароўныя рэчы, каб раздзяліць з ім асалоду ў доме іхнага кахання. Яна ўмела патрабавала зніжкі, збіваючы кошт грацыёзна і годна, пакуль не дамагалася свайго, і плаціла залатымі: крамнікі правяралі іх на гук толькі дзеля таго, каб адчуць асалоду ад звону на мармуровых прылаўках.

Флярэнтына Арыса зачаравана сачыў за ёю, пераследаваў яе, стаіўшы дыханне, некалькі разоў натыкнуўся на кошыкі прыслужніцы, якая адказвала на ягонае перапрашэнне ўсмешкай, і аднойчы Фэрміна Даса прайшла так блізка, што ён паспеў адчуць павевы ейнага водару, і калі яна не пабачыла яго, дык толькі праз ганарлівую хаду. Яна здавалася яму такой прыгожай, такой спакуслівай, не падобнай да простых лю­дзей, што ён не мог уцяміць, чаму гэта ніхто з глузду не з’ехаў, як ён, ад перастуку ейных абцасікаў-кастаньетаў па брукаванцы, ні ў кога не спынілася сэрца ад уздыхаў-шаргацення спадніцы з фальбонкамі, чаму не ашалеў ад кахання ўвесь свет, чуючы шэпт ейнай касы, бачачы ўзлёт рукі, прымаючы залаты звон ейнага смеху. Ён не ўпусціў ніводнага жэсту, ані самай дробнай праявы характару, але не адважваўся падысці, каб не парушыць зачаравання. Аднак, калі яна нырнула ў мітусню Натарыяльнае брамы, ён зразумеў, што рызыка ўзрас­ла, — ён мог згубіць мажлівасць, якую столькі гадоў чакаў.

Фэрміна Даса падзяляла са школьнымі сяброўкамі вядомую думку пра тое, што Натарыяльная брама была месцам для згубленых людзей, безумоўна, забароненым для прыстой­ных дзяўчатак. Гэта была галерэя з аркамі перад невялікім пляцам, дзе знаходзіўся прыпынак вознікаў і гужавых калёсаў і дзе таксама густа ды шумна ішоў дробны гандаль. Назву брама атрымала за часоў калоніі, тамака яшчэ тады ся­дзелі маўклівыя пісары ў камізэльках і нарукаўніках, якія пісалі на замову ўсялякія дакументы па цэнах, прымальных для беднага люду: скаргі й прашэнні, пазоўныя лісты, віншавальныя паштоўкі і спачуванні, любоўныя лісты для любога веку. І не ад іх, зразумела, ішла дурная слава бойкага кірмашу, але ад сучасных гандляроў, якія прапаноўвалі з-пад прылаўка ўсялякія рэчы цёмнага паходжання, прывезеныя на караблях кантрабандай з Еўропы, — ад юрлівых паштовак і ўзбуджальных мазяў да слынных каталонскіх кандомаў з плаўніком ігуаны, які варушыўся ў патрэбны момант, альбо з пупышкай, чые пялёсткі раскрываліся, калі жадаў карыстальнік. Фэрміна Даса не ведала вуліцы і праскочыла праз браму, не здагадваючыся, дзе знаходзіцца, з адным жаданнем — трапіць на ценевы бок вуліцы, схавацца ад сонца, якое, як звычайна, шалела аб адзінаццатай ранку.