(Оонньуу)

Шах. Чаhыгыт кыырпаҕын төттөрү биэрэбит.

(Хаарчаана кыырпаҕы ылар.)

Хаарчаана. Кыырпахтарбытын барытын буллубут, дьиэбитигэр айаннаатыбыт. Оҕолоор, кэлэн бары көбүөргэ турдубут, илиигититтэн тутуhуҥ, көттүбүт!

(Оҕолор көбүөргэ тураллар, уот хараҥарар, онтон сырдыыр.)

Ыытааччы. Дьэ, дьыссааппытыгар тиийэн кэллибит. Билигин чаhыбытын оҥоруохпут, Саҥа дьылбыт буолуо, Тымныы оҕонньорбут тиийэн кэлиэ.

(Хаарчаана кыырпахтары ылан чаhыга хатыыр. Кураннар тыаhыыллар, муусука доҕуһуолунан Тымныы оҕонньор киирэн кэлэр.)

Тымныы оҕонньор. Э-һэ-һээй!!! 12 чаас буолаатын Саҥа дьылбыт үүннэ! Уруйдаан-айхаллаан тиийэн кэллим мин эhиэхэ! Көрсүбэтэхпит сыл буолла, оҕолоор. Улааппыккыт, маладьыастар. Оттон миигин кэтэстигит дуо?

Ыытааччы. Оҕолор эйигин кэтэспиттэрэ, ырыа, хоhоон бэлэмнээбиттэрэ, олорон иhит.

(«Шёл по лесу Дед Мороз» ырыа)

(Хоhооннор)

(Оҕолор хоhоон ааҕа турдахтарына, Тымныы оҕонньору ким эрэ хаарынан быраҕар.)

Тымныы оҕонньор. Хайа, бу ким миигин хаарынан быраҕарый?

(Оҕолор саhан турар Дьэгэ-Баабаны көрөллөр, этэллэр, эрдэ тугу гыммытын кэпсииллэр.)

Тымныы оҕонньор. Кэл эрэ бэттэх, эн тоҕо бырааhынньыгы буортулуу сылдьаҕын?

Дьэгэ-Бааба. Бырааhынньыгы син биир ыhыам, бу харыйаны алдьатыам…

Тымныы оҕонньор. Быракаас оҥоро сылдьыбыккын билигин тоҥорон кэбиhиэм!!!

(Торуоскатынан таарыйар, Дьэгэ-Бааба күлүүлээх быһыыга «тоҥон» хаалар.)

Хаарчаана. Эһээ, кини аны быракаастыа суоҕа, баhаалыста, ириэр.

(Тымныы оҕонньор торуоскатынан таарыйар, Дьэгэ-Бааба «ирэр», дэлби тоҥмут, илибириир.)

Тымныы оҕонньор. Чэ, бу сырыыга бырастыы гынабын. Аныгыскыга, дьэ, сэрэнээр.

Дьэгэ-Бааба. Оттон миигин ким даҕаны бырааhынньыкка ыҥырбатаҕа, мин эмиэ бырааhынньыктыахпын баҕарабын. Буруйбун билинэбин, мантан ыла үчүгэй буолуом. (Көрүдүөргэ сүүрэн тахсар, төттөрү мөһөөччүк тутуурдаах киирэр.) Мин эhиэхэ кэһии аҕаллым, үчүгэй да үчүгэй!.. Бу көрүҥ (мөһөөччүктэн эргэ ырбаахыны таhаарар), наһаа үчүгэй былаачыйа, эдэр сылдьан кэппитим. Ким ылар? Ким да наадыйбат дуо? Онтон бу көрүҥ, хобордоох баар, сууйа түһэн баран, сиэркилэ курдук көрүнүөххэ сөп… Тоҕо мин кэһиилэрбин ким да сөбүлээбэтэ? Онтон мин кэhии хомуйарга олус кыhаллыбытым.

Тымныы оҕонньор. Оннук буоллаҕына, санаарҕаама, мин эйиэхэ көмөлөһүөм.

(Мөһөөччүк тула сылдьан «аптыыр», торуоскатынан муостаны тоҥсуйар, онтон мөһөөччүгү таарыйар.)

Тымныы оҕонньор. Чэ, көрүҥ эрэ.

Дьэгэ-Бааба. Ураа! Дьиҥнээх бэлэхтэр!

(Тымныы оҕонньор Хаарчааналыын кэhиилэри түҥэтэллэр.)

Тымныы оҕонньор. Барар кэммит тиийэн кэллэ, эhиил эмиэ кэлиэхпит!

Хаарчаана. Саҥа дьылынан! Саҥа дьолунан!

Тымныы оҕонньор. Көрсүөххэ диэри!

(Тахсан бараллар)

Оруоллар:

Ыытааччы

Тымныы оҕонньор

Хаарчаана

Оҕонньор

Эмээхсин

Сулустар

Куобахтар

Хаар киһилэр

Туттуллар тэрил: мас дьиэ, кылабачыгас хаардар.

(Ыытааччы төрөппүттэри, ыалдьыттары эҕэрдэлиир, оҕолору саалаҕа ыҥырар. Оҕолор киирэн төгүрүччү тураллар.)

Ыытааччы. Оҕолоор, бүгүн биhиэхэ бырааhынньык – Саҥа дьыл! Көрүҥ эрэ, саалабыт хайдах курдук киэркэйбитин, биhиэхэ харыйа ыалдьыттыы кэлбит. Оҕолоор, харыйабыт тугун бэрдэй, араас оонньуурунан киэргэммит, симэммит. Оттон уоттара тоҕо күлүмнүү умайбаттарый? Харыйаттан көрдөhүөххэйиҥ: «Биир, икки, үс – харыйабыт уота, чаҕылый!»

(Оҕолор хатылыыллар, харыйа уота умайар.)

Ыытааччы. Чэйиҥ, бырааhынньыкпытын саҕалыаҕыҥ!

(Хоhооннор)

(«Саҥа Дьыл» хоробуот)

(Хоробуот кэнниттэн оҕолор олороллор.)

Ыытааччы. Олус да үчүгэйдик ыллаатыбыт, хоhоон аахтыбыт, харыйабыт истэн үөрдэ буолуо. Оҕолоор, сотору күүтүүлээх ыалдьыппыт Тымныы оҕонньор ыалдьыттыы кэлиэ, кэhиитин аҕалыа… Оттон бу кэрэчээн харыйабыт эмиэ остуоруйа кэhиилээх кэлбит эбит, чуумпуран олорон көрүөххэйиҥ.

Ыытааччы. Арай биирдэ олорбуттара эбитэ үһү оҕонньордоох эмээхсин. Кинилэр…

(Дьиэттэн оҕонньордоох эмээхсин тахсаллар.)

Оҕонньор. О-хо-хо!

Эмээхсин. Э-хэ-хэ!

Оҕонньор. Чуҥкуйдуҥ дуо, эмээхсиэн?

Эмээхсин. Чуҥкуйдум, оҕонньоор!

Оҕонньор. Оттон таhырдьа оҕолор оонньуу сылдьаллар, ырыа ыллыыллар. Көрөргө олус да үчүгэй…

Эмээхсин. Биhиги сиэннээхпит эбитэ буоллар, кини эмиэ оҕолору кытта оонньуо-көрүлүө этэ…

Оҕонньор. Таhырдьа тахсан көрүөххэ…

(Сыана кытыытыгар баран олороллор.)

Ыытааччы. Оҕонньордоох эмээхсин таhырдьа тахсыбыттара – оҕолор үөрүү-көтүү бөҕө, ырыа ыллыыллар, үҥкүүлээн тэйэллэр эбит.

(«Кыhын кэллэ» ырыа)

(«Хаардаах үҥкүү»)

(Үҥкүү кэнниттэн оҕолор хаардарын харыйа анныгар чөмөхтөөн уураллар.)

Оҕонньор. Эмээхсиэн, оттон бу кылабачыгас хаарынан бэйэбитигэр сиэн кыыста оҥоруохха.

Эмээхсин. Бу да оҕонньор, ону-маны кэпсээн…

Оҕонньор. Оттон боруобаҕа боруок суох, баҕар туhа тахсыа…

(Оҕонньордоох эмээхсин хаары чөмөхтүүллэр, бүтэннэр таҥаhынан бүрүйэллэр.)

Оҕонньор. Олус да элбэх хаар түспүт. Оҕолоор, кэлэн оонньооҥ!

(«Хаары хомуй» оонньуу. Оҕонньор хаардаах иhити өрө ыhар, оҕолор биирдии хаары ылан төттөрү иhиккэ угаллар.)

(Оонньуу кэмигэр биллибэтинэн Хаарчаана «хаар чөмөҕүн» анныгар киирэн олорор.)

Эмээхсин. Оҕонньоор, кэл эрэ… Көр эрэ, хаарбыт хамсыыр дии.

(Таҥаhы арыйбыттара – Хаарчаана тахсар кэлэр. Оҕонньордоох эмээхсин соһуйаллар, үөрэллэр.)

Оҕонньор. Олус да кэрэ кыысчаан!

Эмээхсин. Бу биhиги сиэммит дуо? Тугун бэрдэй!

Оҕонньор. Ким диэн ааттыыбыт сиэммитин?

Эмээхсин. Хаартан чочуллан оҥоhуллубутун иhин Хаарчаана диэн ааттыахха!

Хаарчаана. Дорообо эбээ, дорообо эhээ! Мин эhиэхэ көмөлөһүөм, дьиэни-уоту хомуйуом, уу баhан аҕалыам, чэй өрүөм.

(Биэдэрэ ылан уу баhа барар.)

Ыытааччы. Хаарчаана уу баhа барбыт. Арай көрбүтэ: оҕолор оонньуу сылдьаллар эбит.

Хаарчаана. Тула бары үөрэллэр-көтөллөр, арай миигин ким да ыҥырбат.

Ыытааччы. Оҕолоор, Хаарчаананы оонньууга ыҥырыаҕыҥ.

(Оонньуу)

Хаарчаана. Эhигини кытта онньуу сылдьар олус да үчүгэй эбит. Өссө оонньуохха, мин эбэлээх эhэбиттэн көҥүллэтэн кэлиэм.

(Биэдэрэтин ылан дьиэҕэ барар. Оҕонньордоох эмээхсин дьиэттэн утары тахсаллар.)

Хаарчаана. Эбээ, эhээ, оҕолору кытта оонньуу барарбын көҥүллээҥ.

Оҕонньор. Оҕолору кытта баран оонньоо, оонньоо.

Эмээхсин. Сэрэнэн сырыт, ыраах барыма, мунан хаалыаҥ.

(Оҕонньордоох эмээхсин илиилэринэн сапсыйаллар.)

Хаарчаана (хааман иhэн саҥарар). Өр да хаамтым, доҕотторбуттан хаалан хааллым. Ау! Ау! Ким да суох… Арай үөhэ халлааҥҥа сулустар күлүмнүүллэр. Сулусчааннар, сулусчааннар, халлаантан түһэн миэхэ көмөлөһүҥ, суолбун сырдатыҥ!

(Сулусчааннар үҥкүүлэрэ.)

(Үҥкүү кэнниттэн Хаарчаанаҕа сулустары биэрэллэр.)

Хаарчаана. Сулусчааннар, дьүөгэлэрим, көтөн кэлэн абыраатыгыт даҕаны, куттаммытым ааста… Дьиэбин хайдах булабыный, хайа диэки барабыный?

Ыытааччы. Хаарчаана, куттаныма. Манна тыаҕа кыыллар бааллар, кинилэри ыҥырыахха. Куобахчааннар, кэлиҥ, Хаарчаанаҕа көмөлөһүҥ.