– Аанчык аны манныгы сиэбэ-эт, тоҕо буолуой?
– Бай, талиябытыгар туох үлүгэр куттала суоһаатай, эт эрэ миэхэ ону, сибилигин… – диэн уол тэҥҥэ оонньоһон эрдэҕинэ, кыыс кини уоһун саба тутта:
– Талияҕа куттал суох эрээри, аны бөгүүрэбит бэйэтэ битэмииҥҥэ наадыйар. Ол аата дьаабылыка, апельсин, банаан уонна… уонна туох эбитэ буоллар… – кыыс хараҕын симириччи көрөн уолга таайтара сатаата.
Биирдэрэ сатаан өйдөөбөтөҕүттэн мунааран, хааһын түрдэһиннэрдэ, тас таҥаһын устан хоско ааста. Аанчык таайбараҥа тута таайыллыбатаҕыттан хомойбото, сырылас хортуоппуйун, сэниэлээхтик булкуйбахтаат, күөх луугунан тумалаата, төттөрү хаппахтаата уонна:
– Толя, мин бүгүн гинекологка сырыттым. Кини этэринэн, аны… 35–36 нэдиэлэнэн мин кыып-кыра ньээньэлэнэбин! Оччоҕо эн уонна мин ийэ уонна аҕа буолабыт! Хайа, хайдаҕый, туох диэҥ этэй?
Уол, кырдьык, соһуйан эрэ хаалла. Сыыһа истибэтим ини диэн саараата:
– Мин? Аҕа?! Тугун… түргэнэй… – Толя чочумча турбахтаата, онтон күллэ. – Оттон бэрт буоллаҕа дии, Аанчык. Эн… ону сөбүлүүр буоллаххына… Ол эрээри, оччоҕо… үөрэҕиҥ хайыырый?
– Тыый, оттон үөрэниэм дии, ыксаатахпына, кэнники кэтэхтэн да көһүөм, – диэн, былыр үйэҕэ ити туһунан толкуйдаабытын биллэрэн, кыыс дьоһуннаахтык хардараат, остуолун тардар аакка барда…
Хайалара да холбоһор, ыал буолар туһунан тыл быктарбатылар, быһыыта, санааларыгар да оҕустарбатылар. Аанчык баары баарынан, судургутук ылынар буолан буолуо. Оттон устудьуон уол, ситэ үөрэммэккэ сылдьан кыраланнахха уустук балаһыанньа тириэҕин сэрэйдэҕэ буолуо, ордук-хос тугу да саҥарбата.
* * *
Ити итинэн аастаҕа. Сааскы күн, чаҕылыйан, сырдыга дьикти. Ыйтан ый үүннэҕин аайы кыра-кыралаан ыараан иһэр Аанчык халтарааҥҥа сэрэнэн хаамар. Билиҥҥитэ, иһэ оннук айылаах улааппатар да, кини сирэйдиин кытта төгүрүйбүт курдук. Хата, доруобуйата балачча этэҥҥэ, чэгиэн буолан ыарахан кэмин этэҥҥэ аһарыыһы.
Үлэтигэр кинини хат диэн өссө ким да өйдөөн-дьүүллээн билэ илик. Бииргэ олорор кыыһа уоппускатыттан кэлбитэ. Инньэ гынан Толялыын дэҥҥэ кэриэтэ көрсөллөр. Киинэҕэ сылдьары кыыс сылаарҕыыр, кафе, буфет аһылыгын аны тулуйбат буолан, урут сөбүлээн чэйдиир сирдэригэр да сылдьыбатахтара ыраатта.
Ону ааһан сааскынан уол, бэйэтэ этэринэн, үөрэҕэр аһара ыктарда, биир үксүн курсовойа, реферата ситэ-хото оҥоһуллан иһиэхтээҕэ кыайда. Кини итинник кыһамньытынан кыыс киэн туттар, эһиил бэйэтэ эмиэ олус кыһаллан үөрэниэ турдаҕа. Үлэлиир буолан хаһан чуҥкуйуой, куруук түбүк үрдүгэр сылдьар уонна бэйэтэ кырачаан киһилэнээри күн-түүн долгуйа күүтэр ураты туругунан үлүһүйэн кыраны аахсыбат. Онуоха эбии Толятын таптыыра бэрт, кини туһугар тугу баҕарар тулуйуох этэ.
Аанчык, быыс буллар эрэ, аттынааҕы сквергэ бэркэ сөбүлээн дьаарбайар. Онно саас буолуоҕуттан аҕалар, кэлээскэлээх кырачааннарын үтэн, өрөбүл күн элбииллэр. Атын күннэргэ ийэлэр бэйэлэрэ сылдьар буолаллар. Итини көрө-көрө, кыыс мичээрдиир, кинилэр Толялыын эмиэ оҕолорун кыһанан көрүөхтэрин санаан олус долгуйа астынар.
Биир күн кыыс маҕаһыыннары кэрийэргэ былааннанна. Санаатыгар, саҥа кэлиэхтээх киһитигэр тугу ылыахха сөбүн эрдэттэн суоттанаары уонна иллэҥсийбиччэ атыыны-эргиэни көрөн сэргэхсийээри.
Толя биллибэтэҕэ үһүс нэдиэлэтигэр барда. Бука, үөрэҕэр ыктардаҕа, сааскы сессия субу ыган чугаһаатаҕа. Онон, хата, өҥнөөх сап атыылаһан, быыска-арыкка кыра быысыпка анньарга сөбө дуу…
Оргууй сыыйыллан, турар бэйэҕин бэйэтэ күөгэччи көтөҕөн үөһэ мэндиэмэҥҥэ илдьэр кирилиэстээх улахан маҕаһыыҥҥа, үлэ кэмэ буолан, киһитэ аҕыйах эбит. Аанчык, биэс мэндиэмэн тухары бииртэн-биир лааппылары кэрийэн, балай эмэ илистэ быһыытыйда. Бүтэһиккэ тиийбэккэ сананна, ол иһин бэттэх соҕус сып-сырдыгынан сандаарар биир дьоҕус павильону көрбүтэ, сыбаайба таҥаһа-саба, киэргэлэ ааҥҥа тиийэ анньыллыбыт. Итинник эгэлгэ киниэхэ өтөрүнэн наадата суоҕун быһыытынан, төттөрү эргийиэх буолан эрдэҕинэ, хайдах эрэ наһаа билэр куолаһа хантан эрэ:
– Заночка, маны көрүүй, бу фата эйиэхэ ордук барсыа дии. Мантын ылаҥҥын сирэйгэр саба түһэринэҕин, оттон бу кэннэ ууп-уһун… ыраахха диэри соһуллар. Оруобуна эн биһикки олохпут курдук эмиэ уһун да уһун буолуохтаах, оннук буолбат дуо, чыычаах? – диэтэ.
Аанчык эргиллэн көрбүтэ – ким да суох. «Һуу» гыныан саарыы турдаҕына, өстүөкүлэ аан анараа өттүгэр иһирдьэ олус билэр көхсө көһүннэ. Ону кытта кини иннигэр, уп-уһун фатаны субуруппутунан, үрдүк бэйэлээх кэрэ куо хааман наскылдьыйар уонна нарын да нарын куолаһынан чуораан курдук лыҥкыныыр:
– Толи-ик, ама дуу… наһаа старомоднай буолбатах дуо? Мещанскай соҕус диэбэккин дуо? А не лучше ли, если тут прикрепить коротенькую фату, а? Что скажешь, будущий мой архитектор? Короче, эн дизайнер хараҕыҥ суох эбит диэн өссө биирдэ этэбин… Мне тут не нравится, пошли в другой салон, – кыыс оҕото били субуруппутун соҕотохто эһэ быраҕан, туохтан эрэ өһүргэммиттии туттан-хаптан, тоһоҕо курдук сип-синньигэс хобулуктарынан тоһугураан, муннун анныгар өс саҕа саҥалаах субу тахсан кэллэ. Кэнниттэн кини сөбүлээбитэ сөбө суох аатырбыт Толя, тоҕо эрэ үүтүн тохпут оҕолуу туттан, батыһан иһэр… Аанчык, көрбүтүн итэҕэйбэккэ, түҥнэри хайыста, битириинэни одууласпыта буолан дьон быыһыгар кирийэ сатаата… Хараҕыттан сарк гыммыт сылаас таммахтар тохтоло суох иэдэһинэн сүүрдүлэр. Билигин да туох буолбутун төбөтүгэр ситэ тиэрдибэтэ эрээри, сүрэҕэ хайыы-үйэ сэрэйэн, туох эрэ олус суолталаах бүтэрэ бүппүтүн биллэрэн ыарыылаахтык ыгыта туппахтаата. Мэйиитэ маннык түгэни ылыныан баҕарбат быһыылаах, тоҕо эрэ Толяны көмүскэһиэх курдук гынна. Сибилигин эккирэтэн тиийэн ити кыһалҕаны билбэтэх, атаах, мааны кыыһы эргилиннэри тардан: «Толя саамай сөпкө этэр. Уһун фата уһун дьоллоох олох кэрэһитэ. Туох да мещанскайа суох, олус кэрэ көстүүлээх буолбат дуо?» – диэн мөккүһүөх, өйдөтүөх санаатыттан бэйэтэ да соһуйда.
Мух-мах баран, барыах-кэлиэх сирин булумуна, били түҥнэри хайыспытынан туран хаалла. Ааһан иһээччи тугу эрэ көрө турар диэ эбитэ буолуо да, кыыс хараҕа туманынан бүрүллэн тугу да көрбөт. Ити аата… тугуй? Толя туһунан кыыстаах, атын олохтоох? Хайдах баҕайыный? Тоҕо да эппэтэҕэй? Аанчык булгу өйдүөх этэ дии, кырдьыгынан кэпсиирэ кыаллыбатах муҥай… Аата, кэргэн ылыах кыыһа хамсыыр хартыына курдук кэрэтиэн, куолаһа минньигэһин, нарынын? Оо… Аанчыкка чахчы ханан да холооно суох мааны көрүҥнээх, имилдьигэс быһыылаах-таһаалаах. Аны… уруккуттан доҕордуу дьоҥҥо кини туораттан булкуспут бэйэтэ дуу, оччотугар Толя туох буруйдаах буолуой…
Итинник булкуур санааҕа ыктаран, саҥата суох ытыы турар ыарахан кыыһы битириинэ анараа өттүттэн атыыһыт дьахтар көрөн тахсан кэллэ:
– Кыысчааныам, туох буоллуҥ, көмө наада дуо? – диэн аһыммыт баҕайы куолаһынан сэрэнэн туоһуласта.
Аанчык, тугу да хардарбакка, ыараан хаалбыт атахтарын нэһиилэ сыҕарыталаан, халты хаамта. Мааҕын сып-сырдыгынан угуйбут салон, санаатыгар, бүдүк-бадык, имик-самык уоттарынан атаара хаалла… Эчи да… туох ааттаах, элбэх киһи сылдьарыгар табыгаһа суох көрүдүөрүй, хараҥа соҕус дуу диэн аралдьытыныах санаа баара да…
Биирдэ өйдөммүтэ, тула ыгылыйбыт дьахталлар ньамалаһаллар, кини сирэйин-хараҕын одуулаһаллар. Ким эрэ уу иһэрдэ сатыыр, ким эрэ, ханна эбитэ буолла, төлөпүөннүүр. Кинини ханна эрэ олоппоско киллэрэн олорпуттар. Ээ, атыыһыттар эбит…
– Хайа, тоойуом, бэттэх кэллиҥ дуо? Аатыҥ кимий? Саҥар эрэ, – эмиэ өҥөйөн көрөн ыйыттылар.
– Анябын… Туох буоллугут? – туох да диэн булбакка кини төттөрүтүн бэйэлэриттэн ыйытта, төбөтө тоҕо эрэ дыҥ курдук. Ити икки ардыгар туох буолбутун ситэн өйдөөбөтө. Арай, наһаа сылайбыкка, утуйуон баҕарарга дылы турук кинини нухарытан, сотору-сотору туймаарытар быһыылаах.
– Суох, суох, Анечка, мэ-мэ, бу диэки көр эрэ! Кыргыттар, түргэнник суһал көмөнү ыҥыра охсуҥ, эмиэ охтоору гынна, – ити кэннэ кыыс, чахчы утуктаабыт курдук сананан, уу чуумпутук төбөтүн хоҥкуччу түһэрэн кэбистэ…
«Бу иэдээни?! Пахай да, манна кэлэн аны уҥан охто оонньообут… Киһи кыбыстыах». Аанчык суһал көмө бырааһа тугу диирин аанньа истибэккэ, биир кэм ыытыҥ диэн көрдөстө, мэктиэтигэр ытаата, тиһэҕэр, төлө көтөн кэриэтэ, бу кыараҕас маҕаһыынтан тахса ойдо.
