– Мына баланы қайдан алдың? – деген дәудің сұрағын ести, ол тоқтап, пышақты жерге тастады да, шабылған қолын ұстай жерге отырды. Дәу Батыраға бұрылып, өзінің сұрағын қайта қойды. – Баланы қайдан алдың деймін? – деп дауысын көтере сөйледі. Батыра не дерін білмей, отырған орнынан еш қозғалған жоқ, тіпті ауырсынған қолын да ұмытып кетті, құдды аузына құм құйып алғандай. – Ей, сен саңыраусың ба? – деді дәу.

–  Се… сен кімсің? – деп дәудің сұрағына Батыра сұрақпен жауап қатты.

– Менің есімім Құлан, не болды табуратты бірінші рет көріп тұрсың ба? – деп жымия сөйледі. – Мұнда сен неліктен адасып жүрсің? – деді ол. Батыра әлі есін дұрыс жиған жоқ, ол Құланның сұрағына жауап қайтармады, тек оған тесіле қарады. – Тіліңді жұтып қойдың ба? – деді де, – мұнда не үшін жүрсің? – деп қайта сұрады сары қастарын тыржита.

– Баланы алып қашып барамын, – деді ол, оның дауысы дірілдей шықты.

– Қайда? – деп кішкене кідіріп, – ал сен өзі баланың кім екенін білесің бе?

– Жоқ, ал сен білесің бе?

– Жүсінікті, яғни сен олардың бірі емессің, мен сені олардың бірі ме деп ойласам, – деп оның жарақатына қарады, – бірінші рұқсат етсең жарақатыңа көмектесейін, сосын мен саған барлығын айтып беремін, – деп аяғындағы қылышты, бір қолымен суырып, оны Батыраның жанына лақтырды.

Құлан белбауында ілінген бірнеше торсықтардың бірін алып, оны Батыраға лақтырды.

– Міне мынаны ал да, жарақатыңа жақ, қолыңды кесіп тастағаным үшін кешірім сұраймын, бірақ мен сені ханның адамы ма деп ойладым, – деді ол баланы әлдейлей.

Батыраның көңілі орнына түскендей, бірақ ол дәуден көзін бір сәтке де алған жоқ, оның лақтырған, торсығын ала:

– Бұл не? – деп сұрады.

– Оның не екенін қайтесің, ал да, жарақатыңа жақ!

– Мүмкін бұл у шығар.

– Егер мен сені өлтіргім келсе, оны мен бағана істеген болар едім, көп сөзді қой да, торсықтың ішіндегі майды алып жақ.

Батыра одан көзін еш алған жоқ, торсықты бір қолымен ашу оған ыңғайсыз болды, қайта-қайта шабылған қолымен оны ұстауға тырысты, сосын торсықты аяғының арасына қысып ашқан кезде, оның ішінен керемет гүлдің иісі шықты, ал ішінде жасыл түсті жақпамай болды. Батыра саусағының ұшымен ғана алып еді:

– Көбірек ал, – деді Құлан. Батыра торсықтан көбірек алып қолына жақты, жаққан сәтте оның қолының ауырсынғаны қойып, рахат сезімге бөленді.

– Ал енді тездетіп шабылған қолыңды ал да, орнына қайта қой. Батыра оның айтқанына түсінбей, оған біртүрлі көз тастады, оның жүзінде «есің дұрыс па?» деп айтқысы келгендей. – Қолыңды ал да, орнына қой, болсаңшы, аяғым ауырып барады, – деді Құлан.

Батыра жерден шабылған қолын іздеп тауып, оны орнына қойған сәтте, қолы орнына қайта бітеліп, еш нәрсе болмағандай жазылып кетті. Болған жайтқа сене алмай, қолын жұмып-ашты.

– Табураттарға қарағанда, адамдарға тезірек әсер етеді екен, – деді де, – майды маған бергеннен кейін қолыңа қанша қараймын десең де өзің білесің, – деп ол баланы бір қолымен ұстап, екіншісін Батыраға созды.

– Бұл не? – деп Батыра торсықты қайта Құланға берді.

– Құйғыл – бұл үлкен емдік қасиетке ие, – деп Батыраға жақындай, Батыра артқа шегінді

– Қорықпа, мен саған ештеңе істемеймін, – деп баланы оған қайта ұсынды.

– Әрине, жаңа ғана басымды шауып алуға бірнеше рет талпынбағаныңды есептемегенде, – деп баланы қолына алды.

Құлан торсықтан майды алып, жарақатына жақты, оның да жарақаты әп-сәтте бітелді.

– Ал енді, әңгімені ары қарай жалғастыруға болады, – деп Құлан торсығын белбауына ілді. – Сонымен сен баланы кімнен алып қашып бара жатқаның маған белгілі, бірақ неге сен Батыс орманға келдің? Маған сол қызық болып тұр, мұнда қауіпті екенін біле тұра, – деді ол Батыраға мұқият қарай.

– Менде басқа таңдау болған жоқ, себебі бізді жан-жақтан сарбаздар қоршады, ал жазық даланың кез келген жерінде мені қолға түсіру оңай, сондықтан орманға қашқаннан басқа амал қалған жоқ. Айтпақшы, менің соңымнан, орманға қарай мыңға жуық атты сарбаз келе жатыр, оларды ұмытпаған жөн, ал сен баланы кімнен алып қашып бара жатқанымды қайдан білесің? – деді Батыра Құланға күдікті көзқарасын тастай.

– Мұндай балалар тек ханға керек, себебі ханды тоқтата алатын, оның ажалсыз сарбаздарына қарсы шыға алатын тек осы балалар.

– Ажалсыз сарбаздар? Оны не үшін тоқтату қажет және баланың арқасындағы таңба нені білдіреді?

– Мен саған барлығын жол-жөнекей айтып беремін, егер сен менімен жүремін десең, сен қайда беттеп барасың?

– Жент қаласына.

– Жент қаласына, – деп ол қайталады, – онда саған жету үшін кем дегенде екі күн уақыт кетеді, ал сен сол екі күнді мына орманның ішінде аман-есен өткізе аламын деп ойлайсың ба? – деді ол бір көзін сығырайта.

– Жолым болса – иә, – деп жауап қатты Батыра.

– Сенің жолың болатыныңа менің күмәнім бар, қазір саған орман тыныш және қауіпсіз көрініп тұрған болар, бірақ түнде орман ішінде тіпті бізге тірі қалу оңайға соқпайды, сол үшін сен менің қонысыма жүр, ол жер қауіпсіз және балаға да сүт табылады, сен Бұлақтыдан мұнда кем дегенде бір жарым күнде келдің, солай ма? Ал балаға сенде беретін ештеңе жоқ. Батыра ойлана:

– Сенің айтқаның дұрыс, баланың тамақтанбағанына бір жарым күннен асып кетті, бірақ неге ол соншалықты шыдамдылық танытып, көп жылап та жатқан жоқ?

– Айттым ғой, ол ерекше, мұндай балалар өте төзімді келеді, сен балаға бір ай тамақ бермесең де олар ештеңе болмағандай жүре береді, тіпті өседі, – деді ол. Арада кішкене тыныштық орнады.

– Сонымен, не шештің? – деді оған Құлан.

– Мен сенімен бірге баратын сияқтымын.

– Мынаны бір жақты етіп алайын, сосын жолға шығамыз, – деп жануарға қарады.

– Олар орманға кірмеген шығар деген үміттемін, – деді Батыра жердегі заттарын ала.

– Сен баланың артынан түскендерді айтып тұрсың ба? – деді Құлан басын көтере.

– Иә.

– Олардың орманға кіргеніне менің шүбәм жоқ, егер баланы жіберіп алса, оларды бәрібір өлім күтіп тұр, – деді де, ұзын арқанды иығына асып, – ал кеттік пе? – деп Құлан бұқаны сүйрей орманның батысына беттеді, ол бұқаны сүйреген сайын артынан қан шөпке жағылып айқын ізі қалды.

– Тоқта!

– Не болды?

– Қазір олар біздің артымыздан келсе не істейміз?

– Ол жағынан қам жеме, менің орманымда саған ешқандай қауіп төніп тұрған жоқ.

– Бұқадан аққан қан, оларға нақты жол көрсетеді деп ойламайсың ба?

– Олар бізді бәрібір тауып алады, мына сәби орманға кірді, сондықтан оларды тоқтатудың бір-ақ жолы – ол шайқас, егер мына келе жатқан сарбаздар мерт болатын болса, – деп Құлан саусағымен Батыра келген жақты нұсқады, – онда олар тағы да сарбаз жібереді, біз мұнда із тастасақ та, тастамасақ та айырмашылығы жоқ. Ханға баланы қолға түсіру керек, керек десең олар орманды астан-кестең ете алады, сондықтан қорықпай менімен жүр және бұл менің бір айлам, – деді, оның жүзінде ешқандай қорқыныш болған жоқ, бұқаны сүйрей орманның батысына – алып ағашқа беттеді.

– Сонымен, сен кімсің? – деді Батыра.

– Атымды білесің, ал менің нәсілім – табурат.

– Сендер жайлы мен мүлде білмеймін.

– Әрине, білмейсің, себебі сендердің хандарың осы жолда үлкен еңбек атқарды, ол мың жыл бұрын біздің мемлекетті толықтай басып алды, тек біздікін ғана емес… – деп Батыраға қарап кішкене кідірді, – содан бері біз осы орманда тығылып өмір сүреміз. Ол адамдардың біз жайлы білгенін қаламайды, тарихта біз туралы барлық жазбалардың көзін құртып, адамдардың санасын өзгертіп, тарихты өз ыңғайына қарай өзгертіп алған.

– Оның бәрін не үшін істеген және оған бала не үшін керек?

– Ал енді саған бәрін айтып берейін, – деді де, иығындағы арқанды ыңғайлады. – Саған бұл ерсі естілуі мүмкін, дегенмен ежелгі аңызда осылай айтылған. Бұл оқиғаның қанша уақыт бұрын болғанын ешкім білмейді, тіпті жылмен санауға да келмейді.