— Усё добра, усё проста выдатна, Анатоль Паўлавіч, — заспакоіла яго Ядвіся. — Мне ўжо амаль не баліць, ступаць магу, хаджу самастойна. Выбачайце, напужала я вас.

Апошнім урокам была матэматыка. Напачатку мяне выклікала да дошкі Ганна Тодараўна — мусіў рашаць задачу. Пакутаваў доўга, не атрымлівалася, сталі разбіраць рашэнне ўсім класам. Адчуваў, мне свяціцца ля дошкі да сярэдзіны ўрока, засумаваў.

— Вяргейчык, нейкі ты сёння затарможаны, — не ўхваліла маё стаянне ля дошкі матэматычка.

— На яго плячо лягла рука каралевы, — пачуўся з'едлівы голас Віялеты.

Я кінуў на яе позірк і здрыгануўся. Яна з Віктарам сядзела за першым сталом, ля акна, і твар яе быў зараз добра асветлены — вызірнула нязыркае сонца. І гэты твар, які заўсёды быў падпраўлены рознымі там дзявочымі штучкамі да роўнага бледна-ружовага колеру ад высока адкрытага лба да падбародка, быў цяпер пакрыты вялікімі і маленькімі ярка-чырвонымі няроўнымі плямамі. Мабыць, на маім твары адбіўся малюнак пабачанага, бо на Віялету, зняўшы акуляры, паглядзела і Ганна Тодараўна.

— Пятроўская, ты добра сябе адчуваеш? — заклапочана спыталася яна.

— Лепш за ўсіх, — бліснула ўсмешкай Віялета. — Нешта не так? — устрывожылася яна, калі на яе пільна паглядзеў і Віктар Марыноўскі.

— Твой твар. У цябе няма тэмпературы? — працягвала сваю ролю клапатлівай маці Ганна Тодараўна.

Віялета выхапіла з сумкі сваю пудраніцу, тую самую, адкрыла, зірнула ў люстэрка і завішчала. Роспач-

на, тонка, ажно вушы заклала.

— Ідзі ў медпункт, хутчэй! Марыноўскі, правядзі Віялету, калі ласка! — заспяшалася матэматычка, зірнула на мяне, на імгненне здзівілася — скуль я ля дошкі намаляваўся, кінула разгублена-адчайна: — Сядай на месца, Вяргейчык, сядай.

Прайшло хвілін дзесяць, вярнуўся ў клас Віктар, суха паведаміў:

— Тэмпература ўзнялася.

— А яшчэ праз гадзіну твар апухне, вочы заплывуць, пачнецца сверб. — нахіліўшыся блізкаблізка, ажно кранулася валасамі маёй галавы, ціха пракаментавала гэтую навіну Ядвіся. — Звычайная алергічная рэакцыя на пылок адной кветкі. Нічога страшнага, за дні тры-чатыры пройдзе, слядоў не будзе.

Я ашалела маўчаў. Мне раптоўна стала шкада Віялету. Памятаю, два гады таму ў яе на падбародку з'явіўся быў прышчык, невялічкі, з раніцы. Да апошняга ўрока ён павялічыўся, стаў пунсавець. Не дзіва, у каго іх не было? Але для Віялеты тады была сапраўдная драма. Яе твар быў для яе, мабыць, найдаражэйшы з усяго, што яна мела, бо літаральна здарылася істэрыка: яна плакала, псіхавала, раскідвала са стала падручнікі. І вось цяпер яе твар стаў увогуле выродлівы: распухлы, у чырвоных плямах, ды яшчэ пачне свярбець. Як яна вытрымае? І галоўнае: конкурс прыгажосці! Яна ж толькі цяпер можа ўдзельнічаць, бо летась нельга было — не было шаснаццаці гадоў, наступны — выпускны. Ды як ёй чакаць год? Яна ж, па ёй было відаць, трызніла гэтым конкурсам, яна ўжо бачыла сябе галоўнай Міс Восень, бачыла сябе на сцэне, асляпляльнай і прывабнай! А тыдні падрыхтоўкі, а бальная сукенка, якая, яна хвалілася, каштавала бацькам сотню баксаў? І ўсё раптоўна — кату пад хвост? Як такое перажыць?

— Чаго ты маўчыш? — заўважыла маю разгубленасць Ядвіся.

— Мне. мне шкада Віялету, — прызнаўся я.

Ядвіся доўга глядзела мне ў вочы — я не адводзіў позірк.

— Ты мяне асуджаеш? — спытала яна.

— Не. Але Віялету шкада.

— І мне шкада, Кір. Але кожны павінен плаціць за зробленае — яе словы. Як было спыніць яе іначай? Такія людзі не разумеюць слоў.

І ўсё адно мне было шкада Віялету. Я не зазнаваў сам ніколі вось такіх праколаў, каб раптоўна абрынулася ўсё, чым ты жыў апошнія месяцы, на што спадзяваўся. Вядома, Віялета — тая яшчэ цаца. А можа, дарэмна мы так з ёй? Можа, каб падышлі да яе па-чалавечы, як нармальныя хлопцы, паразмаўлялі, яшчэ колькі сцэнак накрыятывілі, ну хіба яна б працягвала ўпарціцца, не сцерва ж яна дарэшты, хіба ёй нармальныя адносіны лішнія?..

Ядвіся не чапала мяне, а да панядзелка мне было ніякавата. Хочаш не хочаш, але ж я быў супольнікам. І было крыўдна. было яшчэ крыўдна, бо Ядвіся нічога не сказала пра сваю задуму! Яна проста. проста скарыстала мяне! Хіба так можна? Я б згадзіўся тады, не ведаючы яшчэ, як будзе выглядаць насамрэч твар Віялеты пасля таго пылку, — згадзіўся б! Але ж можна было сказаць.

Карацей, субота і нядзеля прайшлі адзіным рытмам — ляжаннем на канапе і чытаннем. Добра, што Кінг напісаў такі вялікі раман... Маці ажно затурбавалася, ці не захварэў. Цеплілася спадзяванне: Ядвіся патэлефануе, нешта патлумачыць. Дарэмна.

Перажываў: ці прыйдзе ў школу Віялета?

Так, мы ведалі — яна не ўдзельнічала ў конкурсе, усё адбылося без яе. Яна прыйшла. І была такой, што я збянтэжана застыў на нейкі час ля стала. Віялета была ранейшай. Не, нават не так. Твар быў настолькі пагардлівы, што ўдаваў з сябе застылую антычную маску. Яна сустрэла мяне, як сустракала літаральна кожнага, хто заходзіў у клас, халодным ненавісным позіркам.

Я сеў на месца, збіты з панталыку.

— А ты збіраўся выціраць ёй слёзкі? — сказала з'едліва Ядвіся і, мабыць, зразумеўшы, які я разгублены і як прыкра мне робіцца, мякка дадала: — Мы глядзім на людзей і міжволі раўняем іх учынкі, іх сумленне са сваім. Табе здаецца, як ты здольны перажываць за чалавека, як табе за нешта баліць, дык і іншы будзе за тое ж перажываць, і яму будзе за тое ж балець. А ў рэале зусім не так.

Яна пяшчотна кранулася маёй рукі, супакойваючы і нібыта просячы прабачэння, — за тое, што не патлумачыла ўсё адразу.

Словы Ядвісі зайгралі ўсімі колерамі, зрабіліся выпуклымі, і не дайшлі, а выцялі па мазгах, бы абухам, адразу пасля заняткаў. Мы апрануліся ў гардэробе, як звычайна, выйшлі, і тут Уладзя захліпнуўся ад непрыемнага здзіўлення. Я бачыў, куды скіраваны ягоны позірк, паглядзеў і застыў. Шэрая куртка Ядвісі на спіне была тонка парэзаная на вузкія паскі, бы пад лінейку. Мы моўчкі назіралі, як яна зняла апранаху, зірнула на яе і крыва ўсміхнулася. А вочы. вочы сталі вільготнымі.

— Сучка. Маўчыце. Не сатрасайце дарэмна паветра.

Яна прыйшла назаўтра ў такой самай куртцы, новай.

— Маці дамовілася з гандляркай, у якой першы раз бралі. Аддамо грошы праз месяц, у нас туга цяпер.

Я чакаў суботу. Маці папярэдзіла: на выхадныя яе не будзе дома. Нічога не тлумачыла, але ж навошта мне былі тыя тлумачэнні? Немаленькі, разумею. Яна ўсё адно дадала, што едуць некуды за горад, там будуць шашлыкі. таму мне нагатуе таксама смачнага. І пакіне грошай. Дзіўная. Мне хацелася ёй прызнацца ў сваім намеры запрасіць Ядвісю ў госці. Але я яшчэ не ведаў, якую прыдумаць нагоду, пра што такое важнае спытаць, каб яна прыйшла, каб не адмовіла. І нічога не знаходзіў. Сам вінаваты: як нешта стрэліць ў галаву, дык адразу і пытаюся, і мы на занятках паспяваем перамовіцца: чаму дзяўчаты разумнейшыя за хлопцаў у класе, чаму шаптух не прызнаюць за лекараў афіцыйна, чаму б Зіначцы не аддаць маці насамрэч у лякарню, і чым заняцца пасля школы, куды пайсці, каб скончыць вучобу і не душыла цябе вечная нястача грошай, якая зараз душыць нашых мацярок.

Юрась прытрымаў мяне за локаць, калі скончыўся апошні ўрок:

— Кір, трэба перацерці адну тэму. Пасядзім на нашым месцы?

Наша месца — маленькая лаўка на дзіцячай пляцоўцы. Колькі гадоў мы збіраліся там утрох, марыліпрыдумлялі! Як субота ды нядзеля — мы заўсёды былі там, чакалі адзін аднаго, каб знайсці цікавы занятак, і дзень свой заканчвалі на той лаўцы, разыходзячыся па сваіх кватэрах, калі пачыналі запальвацца жоўтым святлом вокны шматпавярховікаў. Даўно мы там не сядзелі, і трохі здзівіла прапанова Юрася, але я пагадзіўся без пытанняў. Трэба дык трэба.

Мы правялі да дому Ядвісю, паклыпаў да свайго пад'езда Уладзя, а мы з Юрасём скіравалі ў бок дзіцячай пляцоўкі. Юрась не стаў круціць, сказаў, ледзь мы прыселі:

— Мне падабаецца Ядвіся. Разумееш, падабаецца, як дзяўчына.

— Мне гэтаксама падабаецца, — хрыпата прашамкаў я ў адказ, імгненна ўсхваляваны, адчуўшы невядомую небяспеку ў размове.