Добры быў дзень, і ён прайшоў.
Здаецца, у наступных здымках былі задзейнічаны не больш за восем чалавек з улікам «тэхперсаналу», аднак прыходзілі зазвычай амаль усе. Бо ж цікава было, як Кастусь і Ігнат «угаворвалі» мяне на бойку са скінхедамі, як я атрымаў у лыч ад «гопнікаў» Міхала і Сержука. Не ведаю, што там за прыёмы прымяніў Ромка, але ў нас была нават «нетрадыцыйная сексуальная арыентацыя» — ролю лесбіянак згадзіліся выконваць Ганна Ягутка і Наста Базан. Ганна — валейбалістка, ёй Наста — пад паху, але сыгралі яны. Прыгожа сыгралі, кранальна было. Карацей, на два тыдні кватэра Антося Сямёнавіча ператварылася ў месца нашай тусы, тусы ўсяго класа, і гэта было крута!
Як і чакалася, Віялета закусіла вусны, адмовілася ад удзелу, з ёй і Віктар Марыноўскі. Яшчэ дзве сяброў Віялеты пазадзіралі насы. І цяпер чацвёрка апынулася ў глыбокім вакууме: з астатнімі з класа не было ў іх тэм для размоў. Бо мы ўсе літаральна жылі фільмам. Прыдумлялі новыя сцэнкі на перапынках, узгаднялі з Ромкам, пераконвалі, а потым яшчэ і крэатывілі на здымках.
— Людзі! Людзі! — неяк заломваў рукі перад пачаткам чарговага вечара Ромка. — Мы ж не дакументальны фільм здымаем! У нас ролік ад трох хвілін — і да! А мы ўжо наздымалі на тры серыі!
— Затое будзе цікава манціраваць, — супакоіла яго Марго. — Супакойся, клёва будзе — гэтулькі кадраў удалых. Падумаеш, не выйграем, дык кожны сабе захавае, такое праз дзесяць гадоў паглядзець — за шчасце будзе.
Зазвычай мы былі ў кватэры адны, іншы раз Антось Сямёнавіч прыходзіў раней, гадзіне а пятай, мы не пераймаліся праз яго прысутнасць. Ён прыпыняўся на парозе пакоя, з цікавасцю назіраў за справамі на «здымачнай пляцоўцы», але ніколі не рабіў нейкіх заўваг. Пару разоў ён прыносіў нам пачастунак: адзін раз — вялізны кавун, другі — невялікі кошык яблык. А завяршалі мы кожны вечар ужо традыцыйна гарбатай з тортам, пірагом ці печывам — адзін раз і я папрасіў маці, каб што-небудзь спякла. Яна ведала пра маю ролю ў фільме і дужа прасіла паказаць.
У той дзень Антось Сямёнавіч прыйшоў як заўсёды, каля шостай вечара, мы ўжо амаль скончылі, дапівалі гарбату, удакладнялі дэталі на заўтрашні дзень. Нам заставалася не так і шмат. Стась заўтра абяцаў прынесці гатовую песню, тэкст якой папярэдне ўжо зверылі. Напісаў Стась вельмі файна, пахваліўся нам Ромка.
У кватэры заставаўся Ромка, Марго, Ядвіся, Міхал (ён быў добраахвотным «чорнарабочым» пры Марго, да таго ж нядрэнна шарыў у відэарэдактарах, абяцаў дапамагчы ў мантажы) і я. Юрась і Уладзя пабеглі раней — ім рыхтавацца да алімпіяд. Антось Сямёнавіч павітаўся, Ядвіся запрасіла яго пачаставацца з намі, ад чаго ён зазвычай не адмаўляўся. Згадзіўся і цяпер, пацікавіўся, як ідуць справы. Тут ажыў яго тэлефон, ён выбачыўся, выйшаў на кухню. Адтуль усхваляваны Антось Сямёнавіч таропка вярнуўся ў вітальню, абуўся, накінуў куртку. Мы не асмельваліся нічога пытаць. Ён неяк ацэньваючы зірнуў на ўсіх нас, пасля кінуў мне:
— Кір, калі можна. мабыць, спатрэбіцца твая дапамога.
— Без пытанняў.
Я стаў нацягваць красоўкі, у вітальню зайшла Ядвіся.
— Нешта здарылася, Антось Сямёнавіч?
Фізік колькі імгненняў маўчаў, а потым, мабыць, прыкінуўшы, калі я буду ведаць, дык будуць ведаць і мае сябры, ціха апавёў:
— У вашай класнай маці. хворая. Здарыўся чарговы прыступ. Яна зачынілася ў кватэры, нікому не адчыняе. Там першы паверх, ды без дапамогі не залезеш. Неабходна адчыніць дзверы.
— Я з вамі!
Антось Сямёнавіч няўцямна паглядзеў на яе, але не запярэчыў.
— Не чакайце нас! — кінула Ядвіся нашым ад парога.
Мы ішлі пешкі, ледзь паспяваючы за фізікам, — ён вёў нас добра знаёмым яму шляхам, нацянькі. Праз хвілін дзесяць былі на месцы — стары пяціпавярховік, такія будаваліся раней спецыяльна ў пяць паверхаў, каб не рабіць ліфтаў. На лаўцы пад кустамі старога чорнага зараз бэзу сядзела жанчына. Ліхтарны слуп быў далёка, сам пад'езд не асвятляўся, таму мы і не адразу пазналі нашу класную. Антось Сямёнавіч скіраваўся проста да яе, мы — следам.
Зіначка ўзнялася нам насустрач, на яе ўпала нязыркае святло з вокнаў кватэр. Яна зрабіла рух наперад, бы хацела прыпасці тварам да грудзей фізіка, але спыніла сябе, пазнаўшы нас, яе вучняў.
— Божачкі, божачкі, я не ведаю, што рабіць, Антось. Не ведаю, зусім не ведаю. — роспачна прашаптала яна.
— Усё будзе нармальна, вунь Кіра зараз падсажу, ён заскочыць.
— Нельга, не заскочыць. Яна зачыніла дзверы на два замкі, зачыніла ўсе форткі, крычала мне з-за дзвярэй, калі раптам нехта палезе ў акно, — падпаліць сябе. Чакай, не перапыняй. Яна знайшла спірт, ды я ж і не хавала асабліва, уколы ёй рабіць штодня, мне ўчора цэлых трыста грамаў перадалі. Я не ведаю, я не ведаю. Добра, няма суседзяў па пляцоўцы, яны ж пагражалі падаць заяву ў міліцыю, маўляў, жывуць у небяспецы.
— Выклічам эмэнэс, яны прыедуць, узламаюць дзверы.
— Нельга, нельга! — Зінаіда Мартынаўна адхілілася, ступіла крок назад. — Калі будзе хоць невялікі вэрхал, пачнецца валтузня перад дзвярыма, — яна чыркне запалкай. Ты ж ведаеш, хворыя не палохаюць, яны папярэджваюць! І я адчула пах спірту, яна дакладна выліла яго на сябе і разліла па пакоях. Божачкі. І дзверы нельга выбіць адначасна, яны ж адчыняюцца вонкі. — тут яна звярнула ўвагу на нас, усміхнулася крыва, выбачліва і папрасіла: — Ідзіце дадому, дзеці, выбачайце.
Ядвіся ж падышла да Зіначкі, кранула яе за рукаво:
— Прабачце. Зінаіда Мартынаўна, даўно гэта з вашай мамай? Калі ласка, проста адказвайце, я вас вельмі прашу!
У яе голасе была сапраўды і адчайная просьба, і нешта пераканаўчае, дарослае, нібыта не дзяўчына пыталася, а дасведчаная доктарка, і класная падпарадкавалася ёй.
— Даўно, восем гадоў. Навошта табе гэта? Ды хай. Апошнія пяць гадоў стан да агрэсіўнага, трымаемся на ўколах. Іх раблю ў пэўны час, а сёння нечакана мяне позна затрымалі. Дала напачатку пігулку, ды не пракантралявала. Яна выплюнула яе. Я выйшла ў краму, вярнулася. І не змагла зайсці.
— А чаму яна не адчыняе? Чаго баіцца?
— Яна? Чаго баяцца такія хворыя — адпраўкі яе ў вар'ятню. Неяк было. даўно, з ёй быў першы прыступ, я перапалохалася, выклікала «хуткую». Яны прыехалі, дужыя хлопцы, звязалі яе. Яна помніць. Такі гвалт нельга забыць. І вось цяпер баіцца. — Зінаіда Мартынаўна казала, бы адчуўшы прывідную надзею ў дакладных, зададзеных роўным голасам пытаннях Ядвісі, а, мажліва, яе гэта збянтэжыла і тым вымусіла паверыць у раней немагчымае, умяшанне яе ж вучаніцы ў яе дарослае, раней схаванае ад усіх, жыццё.
— Вы можаце размаўляць з ёй праз дзверы, яна добра чуе?
— Так, чуе яна выключна, — горка ўсміхнулася, мабыць, успомніўшы нешта сваё, Зіначка.
— Можа, варта выклікаць урача? У цябе ж ёсць знаёмы псіхіятр? — умяшаўся ў размову фізік.
— Не трэба доктара, — нечакана цвёрда запярэчыла Ядвіся. — Як імя вашай мамы, Зінаіда Мартынаўна?
— Лідзія. Лідзія Ігнатаўна. А навошта?... — разгубілася Зіначка.
— Хадземце. Але, калі ласка, паклічце яе да дзвярэй, ласкава паклічце, спакойна, без запалохвання.
— Што ты надумала, Ядзя?
— Нічога, паверце, усё будзе добра, проста паверце.— настойліва паўтарала Ядвіся.
І Зіначка паслухмяна пайшла, набрала код, адчыніла дзверы. Мы зайшлі за ёй у паўцёмны пад'езд, нас абдало густым каціным смуродам. Тут былі дзве кватэры на пляцоўку, я чамусьці адразу вызначыў для сябе: вось гэтыя, абабітыя некалі даўным-даўно вішнёвым дэрмацінам дзверы з зялёным пластыкавым дыванком каля іх і ёсць патрэбныя нам. Да іх і падышла класная, нахілілася крышку і нягучна паклікала:
— Мама!
Адразу ж адтуль, з кватэры, у адказ загучаў пагрозлівы старэчы крык:
— Я чую! Я ўсё чую! Прывяла! Прывяла ўжо сваіх гіцляў! А! Паспрабуйце толькі! Толькі шкрабаніцеся! Чыркну адразу запалкай!
І тут да дзвярэй мякка, бязгучна, бы тая котка, падышла Ядвіся, прыгнулася-прыхінулася да вушака, наблізіла свой твар амаль да самай замочнай шчыліны, і мы пачулі яе хуткі, досыць гучны — каб пачулі за дзвярыма, шэпт:
