Шәкең, шын мәнінде, қазақ зиялыларында сирек кездесетін жан. Шәкеңді «сегіз қырлы, бір сырлы» Азамат деу орынды болар еді. Ол – кішіпейіл, қанағатшыл, еңбекшіл, кешірімшіл, қайырымшыл, ұлтжанды, оптимист, гуманист. Оның сыры – адалдық, тазалық.

Шәкең – Совет дәуірінің перзенті. Бүкіл Торғай өңіріне есімі танымал Қарпық әулетінен. Аумалы-төкпелі Совет дәуірінде көзі ашық, оқыған Қарпық балалары туған жерді ертерек тастап, Ресейге, кейбірі Қазақстанның оңтүстігіне ойысты. Қай жерде өмір сүрмесін жастарын оқытты. Шәкең орысша хат танып, медицина техникумын бітірген кезде қан майданға аттанды. Алапат соғыстан аман-есен елге оралды. Комсомол, Совет, партия ұйымдарында еңбек етіп, Қазақстан Советтік Социалистік Республикасының Министрлер Советі төрағасының орынбасарлығына дейін жоғарылады, елағасы атанды.

Ұлт ұстазы Ахмет Байтүрсынұлы қас қайраткер деп «оқталғанынан қайтпайтын, ұмтылғанынан тайынбайтын, көздегенінен күдер үзбейтін, азға айналмайтын, зордан-зорға, артықтан-артыққа ұмтылатын, жамандыққа жасымайтын, мұқтаждыққа мұқалмайтын» қайратты, жігерлі, жетелі, ынталы жанды айтыпты. Осы қасиеттердің біразы Шәкеңе тән. Тоталитарлық жүйе кезінде барынша сақтыққа үйренген Шәкең осы қасиеттерді тек асқан байсалдылықпен ойланып, толғанып жасайды.

Ол Совет партократиясының ішінде жеке дара көрінетін. Еңбекті ғылыми негізде істеуге ұмтылатын. Билігім бар деп күш көрсетпейтін, сабырлылық танытатын. Телефон арқылы ма, жүзбе-жүз сөйлескен кезінде ме, оның қоңыр даусы бір келкі шығатын. Эмоцияға салынбай, істің мән-жайын толық түсініп алғаннан кейін ғана мәселе күн тәртібіне қойылатын. Өмір бойы оқумен, зердесіне тоқумен мәртебелі қызмет орнына сай болуға ұмтылыс жасау – өмір сүру қарекетіне айналған-ды.

Шәкеңнің демократтығы аңызға айналарлық. Ағамыз тіпті жеңгемізді де атын айтар болса, тек қана – «Гүлбаршын Хамитовна» дейді. «Гүлеке», «Гүлбаршын» деп атап шақыруды Шәкең одағай, ерсі көреді, тіпті, іні болып кеткен біздерге де ілтипат көрсетеді, ғажайып кішіпейілдік танытады.

Шәкең жүрген жер – мектеп. «Ағаның үйі ақ жайлау» деп бауырлары келеді. «Алдыңда ағаң болса, асқар тауың», – деп қалың елі сенеді, «туысы бірдің – уысы бір» – деп ағайын-туыс, дос-жарандар соңынан ереді. Шәкеңнің маңында жүріп, соңына еріп, олар тәлім-тәрбие көреді.

Ахмет Байтұрсынұлы: «Құмарпаз адамдар құмарлығының құлы болып, соның дегенімен болып, соның айдауында жүріп, құмарлық құрбаны есебінде әлек болады», – депті. Шәкең құмарпаз жан ғана емес, қазақ мәдениетінің жанашыры. Ол кісінің тікелей қатысуымен Ғабит Мүсірепов музейі, Торғайдағы Ахаң мен Жақаң музейі, республикалық Орталық музей бой көтерді, көптеген ұлы жазушыларымыздың, ғалымдардың еңбектері жарық көрді. Қостанай қаласы мен Рудныйдың көркеюіне қосқан үлесі ерекше. Ел егемендік алған сәтте қазақ диаспорасымен байланыс орнатуды қолға алды, республиканың зейнеткерлер қауымын басқарды.

Ахмет Байтұрсынұлы қайраткер жандар «тыныштықпен өмір сүре алмайды. Өйткені көздеген мақсатының, ойлаған мұратының жолында неден де болса қайту жоқ», – дейді.

Иә, Шәкең дәл осындай жан. Алматыда отырып, ел жаққа елегізіп жүреді. Қостанай сахарасында болып жатқан уақиғаларға, құбылыстарға құлағын түріп, ел тынысын біледі. Қостанай, Рудный сияқты қалалардың құрметті азаматы, тек атақ қана емес, ел алдындағы жауапкершілік деп танитын Шәкең өз қарызы мен парызын терең түсінетін адам.

Бірде Шәкең, Алаш зиялылары қазақ еліне автономия алып бермекші болған кезде еліміздің ішіндегі орыстардың қолдау көрсетуге талаптанғанын айта келіп: «Шіркін-ай, бабаларымыз бәрін де ойластырған, алып-қаштылыққа салмаған, ел қамын ойлаудан танбаған, әдіс-амал, күш-өнерді қатар жұмсап, қайрат қылған. Осы күнгі кейбір ұр да жық, кіресілі-шығасылы есі бар інілеріміздің кейбірі сол орыстарды «келімсек» деп кемітіп, баяғы отаршылық заманының қармысын бүгінгі ұрпақтан алғысы келеді. Нұрсұлтан Әбішұлының ұрпақтар сабақтастығы туралы концепциясы ойға қонады…» – деген еді.

Ұлт ұстазы Ахаң қайраткерліктің іске, әуреге жараған екі түрін айта келіп: «биік нәрсе қандай сәулетті, көзге көрнекті, көңілге тамаша көрініп сұқтандырса, таңдандырса, төмен нәрсе өзінің төмендігімен, ұсақтығымен көзге күйкі, көңілге олқы көрініп, күлкіңді келтіреді», – деген екен жарықтық. Шәкең ағамыз іске жаратылған биік тұлға, ойшыл, сыршыл қайраткер «көзге көрнекті, көңілге тамаша көрінетін» биік бойы бар, терең ойы бар, жанын арына садақа қылатын ел Азаматы. Жаңа заманда берекесіз сөзі көп, үлгісі мен өнегесі жоқ жандарға Шәкең аянышпен қарайды, биік азаматтық тұрғыдан ел мақсатын саралайды.

Елағасы Шәкең бүгінде тәуелсіздікті баянды етуге бағыт ұстаған шерудің алдыңғы шебінде. Қан майданды басынан өткеріп, елу жыл қаһармандық еңбек еткен, ұл өсірген, қыз өсірген ел ағасы болып, топ бастаған, жалынды сөз тастаған Шәкең бұл күнде де маңдайы жарқырап, жасампаздықтың нұры таймаған қара көздері нұр шашып, болашаққа жастарды бастап барады. Елінің қажымас қара нары болып жаратылған абзал ағамыз біздің Шәкең осындай!

В эти дни наша область готовится отметить юбилей – свое 70-летие. В средствах массовой информации широко обсуждается эта славная дата, приводятся убедительные примеры дости- жений трудящихся области и города. За этими достижениями, за каждой ступенькой роста стоят коллективы, наши труженики. И, конечно же, организаторы производства, талантливые, компетентные, волевые, авторитетные вожаки, без которых немыслимо любое движение вперед. Наш долг вспомнить о таких поименно, они этого заслужили.

Сегодня речь пойдет о Шангерее Жаныбековиче Жаныбекове, Почетном гражданине города Костанай, долгие годы успешно стоявшего у горнила власти города и области и выросшего до крупного государственного деятеля.

Сирота из далекого степного аула, он, по сути, олицетворил судьбу страны, пройдя через муки двадцатых и тридцатых, через суровые сороковые и нелегкие последующие годы, набираясь сил и мощи, ранее нищая Республика вставала на ноги. Учились, обретая знания и мудрость, ее трудолюбивые сыны и дочери.

Страна, недавно ввозившая даже гвозди, через считанные десятилетия, ликвидировала неграмотность, создала современную индустрию, стала первоклассной мировой космической державой. А ранее неизвестный сын бывших кочевников, повторяя судьбу Отечества, стал одним из образованнейших людей республики, вошел в число ее признанных руководителей.

Но на Олимпе всегда тесно, туда ведет такая крутая тропа, которую могут одолеть лишь наиболее подготовленные, щедро одаренные мудростью и талантом масштабного мышления, сильной волей и неукротимой энергией.

Разумеется, и тут не без исключений, но Шангерей Жаныбеков никогда в число порхающих по жизни не входил. За каждой ступенькой его роста от военфельдшера, инструктора обкома, руководителя городов Рудный, Костанай, Костанайской области и до заместителя председателя Совета Министров были изматывающие, но и радующие своими итогами трудовые будни.

Впервые качества масштабного организатора у Шангерея Жаныбековича проявились в тогда еще юном городе Рудном, где он после окончания Высшей партийной школы трудился сначала вторым секретарем горкома партии, а затем председателем горисполкома.

Как известно, этот город возник буквально на пустом месте, все надо было начинать с нуля – жилье, производство, коммуникации, соцкультбыт, создавать коллективы и сплачивать, обучать, воспитывать их, потому как на стройку союзного значения съезжались, как правило, молодые люди, у которых, кроме романтики и энтузиазма, ничего не было.

Словом, это тоже была настоящая целина, только железорудная. В голой степи поднялся красавец-город с его уникальным, мирового класса производством по добыче и обогащению железной руды, со всеми сопутствующими предприятиями, призванными обеспечить достойную и комфортную жизнь.