Горад

— А што з ім не так?

— Ну, па-першае, трэба ўдакладніць, што я не мясцовы. Гэты горад мне не родны і ніколі такім не стане. А па-другое. На мой погляд, гэта не горад, гэта нейкі вялікі вакзал, і людзі ў ім — нібы праездам. Няма нейкай утульнасці, адчування, што ты дома. Ведаеш вакзалы? Граніт, шкло. Усё строга, усё прыбрана. Але няма нейкіх дробязей, нейкіх рэчаў, якія адрозніваюць вакзал ад жытла. Такі казарменны парадак і чысціня. І ўвесь час туды-сюды сноўдаюць паліцыянты і прыбіральшчыцы. Паліцыянты і прыбіральшчыцы, казарменны парадак і чысціня. Але няўтульна. Усё функцыянальна, усё побач — ежа, чытво, прыбіральня, крэслы. Але немагчыма насамрэч расслабіцца. Няма на вакзалах. ну, ва ўсякім разе на тых вакзалах, дзе я быў, такіх куточкаў, дзе табе добра і спакойна, дзе ты адчуваеш сябе як дома. І справа, напэўна, не ў паўсюдных паліцыянтах, прыбіральшчыцах, бамжах і камерах назірання. Проста сама гэта вакзальная атмасфера, ведаеш? Мітусня. І, нягледзечы на парадак, чысціню і нават пэўную прыгажосць, увесь час смярдзіць чабурэкамі і танным бухлом. Вось прыкладна такое ж уражанне ў мяне і ад гэтага горада.

І людзі. Мясцовыя людзі не жывуць у гэтым горадзе, яны жывуць толькі ў сваіх уласных кватэрках. Калі не казаць пра бамжэй. А ў самім горадзе яны, як і на вакзале, — праездам. На працу, з працы, туды-сюды. Я ж кажу, на сапраўдных вакзалах заўжды ёсць нейкія патрэбныя пункты: кропкі харчавання, крамы, кавярні, прыбіральні, цырульні, забаўляльныя цэнтры. І тут таксама: з кватэркі — на працу, з працы — у кавярню, з кавярні — у краму, з крамы — у кватэрку. Але ў самім горадзе, як мне здаецца, амаль ніхто не жыве. Бо гэты горад, як той вакзал — казённы. Гэта не твой дом, гэта дзяржаўная ўласнасць. Для мясцовых людзей нават пад'езд ці лесвічная пляцоўка

— не іх дом. Таму ўвесь час такая мітусня і абыякавасць, бо па вялікім рахунку ўсе ў гэтым горадзе

— праездам.

— Але ж ты ў ім жывеш.

— Так склаліся абставіны. Скажам так, мой горад даў мне інструменты, але ў ім не было рэсурсаў. А тут яны ёсць. Але я б не сказаў, што жыву тут — я тут пражываю, часова знаходжуся. І таму адчуваю сябе, быццам на вакзале. Пакінуў рэчы ў платнай камеры захоўвання — і па спра­вах. Увогуле, пра сваё жыццё я табе ўжо распавядаў.

«Shocking Blue»

Маявер цяжка ўздыхнуў. Магчыма, ён успомніў нейкія асабістыя праблемы ці свой маналог пра аўтобус:

— ...І вось што ў такім жыцці добрага?

— Ну як жа. Як мінімум «Shocking Blue».

Маявер разгубіўся ад такога нечаканага адказу. Ён нават крыху задумаўся — ці не пачулася яму. Зразумеўшы, што не пачулася, усвядоміў: гэта такі жарт. Аднак усім сваім выглядам быццам бы запытаў у Даяведа: «Ці ты дурны, ці ты смяешся?». Тым не менш пасля невялікай паўзы сказаў:

— Я ж маю на ўвазе сваё жыццё, а не жыццё ўвогуле.

— Ну. У цябе ёсць магчымаць слухаць «Shocking Blue».

Маявер паспрабаваў зрабіць сваю міміку, якая ўвасабляла неагучанае рытарычнае пытанне, больш выразнай. Аднак на яго твары ўжо сама сабою расплывалася шырокая ўсмешка. Яму ста­ла сапраўды весела. Маявер разумеў, што адказ суразмоўцы не такі ўжо і просты, што ў ім ёсць пэўная філасофія і глыбокі сэнс. Але весела яму было ўсё ж ад абсурднасці і нечаканасці такога адказу, ад нейкай дзіцячай непасрэднасці, якая ў ім была.

— Ды ідзі ты са сваім «Shocking Blue.»

Маявер знарок паспрабаваў адказаць раздражнёна, злосна. Ён жа тут душу раскрывае, а Да­явед жартуе, ператвараючы інтымны момант, чарговую споведзь, у нейкі сіткам. Аднак у яго адказе адчувалася толькі весялосць. Даявед задаволена усміхаўся. Маявер, таксама усміхаючыся, на некалькі імгненняў аб нечым задумаўся, быццам спрабаваў нешта згадаць. Пасля паглядзеў на Даяведа і нягучна прабубнеў:

— There's a long and lonesome road. па-па-па-па-world. of you and me, babe.

Ён амаль шэптам прамармытаў яшчэ два радкі, а пасля гучна і дастаткова выразна праспяваў:

— Well, I wonder, well, I wonder, where I am.

Твар Маявера зноў стаў сумным:

— Гэта ж амаль пра мяне. «Мне цікава ведаць, дзе я знаходжуся. Ёсць доўгая і самотная дарога.» Нічога сабе. Таму ты згадаў менавіта «Shocking Blue»? Няўжо ты прадугледзеў?..

— Я проста пажартаваў. Увогуле ў гэтага гурта шмат добрых песень. Я не мог прадугледзець, што ты згадаеш менавіта гэту. Я нават не ведаў, ці памятаеш ты што-небудзь з «Shocking Blue» увогуле.

420

Даявед паглядзеў на гадзіннік на руцэ.

— Прабач, я зараз, — ён падняўся і выйшаў з пакою.

Праз некалькі хвілін ён вярнуўся са шклянкай вады, якую паставіў на столік перад Маяверам. Гэтым разам шклянка была поўнаю практычна да краёў:

— Калі ласка. Стаміўся?..

— Не, нармальна. — Маявер узяў шклянку і адразу ж выпіў больш за палову.

— Як ты звычайна засынаеш?

— У сэнсе?..

— Хутка ці не? Што робіш, калі не можаш доўга заснуць?

— Ну. па-рознаму.

— Авечак лічыш?

— У дзяцінстве некалькі разоў спрабаваў — нічога, здаецца, не атрымлівалася. А што?

— Ёсць меркаванне, што здароваму чалавеку для таго, каб заснуць, у сярэднім патрабуецца сем хвілін. Чатыраста дваццаць секунд. — Даявед гаварыў вельмі павольна і спакойна. — Мож­на паспрабаваць проста лічыць ад аднаго да чатырохсот дваццаці. Канечне, перад гэтым трэ­ба ўтульна легчы і расслабіцца. У цёмным, свежым, але не халодным пакойчыку, ва ўтульным мяккім ложку.

Маявер пазяхнуў:

— Мне ажно спаць захацелася. — Ён узяў са століка шклянку і выпіў ваду.

— Можаш прылегчы. Дык вось, лічыць ад аднаго да чатырохсот дваццацці. Канечне, чалавек звычайна, асабліва перад сном, лічыць больш павольна, чым праходзяць секунды, але далічыць да канца не так і проста. Увогуле лічыць па ўзрастанні можна «на аўтамаце», таму гэта нецікава.

Маявер слухаў і не мог зразумець, навошта Даявед ўсё гэта расказвае, але ўжо ад самога маналогу хацелася спаць. Ён пазяхнуў яшчэ раз і амаль «расцёкся» па канапе, аднак пакуль яшчэ хут­чэй сядзеў, чым ляжаў. Даявед жа працягваў.

— .цікавей, але і складаней лічыць наадварот — ад чатырохсот дваццаці да аднаго. Часта на­ват не заўважаеш, як збіваешся і пачынаеш лічыць у другі бок. Напрыклад, чатырыста дзесяць. чатырыста дзевяць. чатырыста восем.

Даявед гаварыў павольна і спакойна, робячы вялікія паўзы. Маявер ужо сапраўды засынаў.

— ...пасля падумаеш аб нечым і збіваешся: зноў ідзе чатырыста дзевяць, потым чатырыста дзе­сяць. І толькі пасля разумееш, што пайшоў назад. Іншым разам не можаш згадаць, на якім ліку спыніўся. А сакрэт у тым, што праз некаторы час — звычайна вельмі хутка — паміж лічбаў пачынаюць усплываць нейкія цікавыя думкі, успаміны, вобразы. І ты сам нават не заўважаеш, як пераключаеш усю ўвагу на іх і паглыбляешся ў нейкае падарожжа па сваім уласным свеце. Гэта быццам нейкі транс.

Маявер ужо распластаўся на канапе з заплюшчанымі вачыма. Даявед жа працягваў:

— І калі ў цябе сёння дзень эксперымента, давай правядзём яшчэ адзін. Уяві сабе табло, на якім будуць адлюстроўвацца лічбы, якія я называю. Чатырыста дваццаць. Чатырыста дзевятнаццаць. Чатырыста васямнаццаць. Чатырыста сямнаццаць...

Маявер сапраўды паспрабаваў уявіць сабе нейкае табло. Ён бачыў чорны экран, на якім гарэлі зялёныя лічбы. «Чатырыста сямнаццаць. Чатырыста шаснаццаць.» Аднак неўзабаве ўяўляць лічбы стала цяжка, ён згубіў канцэнтрацыю і проста слухаў павольны і спакойны голас Даяведа. У свядомасці насамрэч пачалі ўсплываць нейкія вобразы, нейкія цьмяныя думкі, якія былі вельмі абстрактнымі і расплывістымі. Здавалася, што голас Даяведа гучыць аднекуль здалёк... Маявер не заўважыў, як заснуў.

Завяршэнне

Прачнуўся Маявер неяк раптоўна, без усякіх падстаў. У пакоі было ціха, святло таршэра было мяккім і цьмяным. Ён проста неяк здрыгануўся — і прачнуўся. Магчыма, проста таму, што спаў у не зусім зручнай позе.