— Георгій Сяргеевіч, вы правільна ставіце пытанне. Па-дзяржаўнаму. Час не чакае. Але ў нашай вялікай краіне пануе зараз вэрхал. Бязладдзе. Ні расіянаў, ні украінцаў, ні тых жа казахаў, якія падводзяць, падагнаць не магу. Буду прасіць. А што ў нашых руках, гэта мы павінны зрабіць.
Выклікаў свайго намесніка, куратара прамысловасці, потым галіновага міністра.
— Ну вось што, мужыкі, — выслухаўшы ўсіх, важка сказаў прэм'ер. — Цяпер утрох закасвайце рукавы і за работу! Напрыканцы года завод павінен уступіць у строй. Даць прадукцыю.
— А як наконт таго… Ну, каб на траіх…сообразить? — ухмыльнуўся віцэ-прэм'ер.
— Калі справу вырашыце. Гэта ваш асабісты клопат. Але без мяне. Я з радасцю вып'ю шампанскага у дзень пуску завода.
Ад успамінаў адарваў тэлефон. У трубцы пачуўся бадзёры голас маладога партыйнага лідэра раёна Анатоля Раковіча.
— У нас у раёне госць з Магілёва. Шандабыла Мікалай Арцёмавіч. Ён тут па чарнобыльскіх справах. Па зоне шастае. Якія на вечар планы? Ёсць прапанова на Бесядзь адскочыць. Юшку зробім. Пасядзім, пагамонім. Мікалай Арцёмавіч хоча з табой пабачыцца. Увечары ён збіраецца ад’язджаць.
— Ну, раз начальства хоча, хто ж будзе пярэчыць? Мая справа тэхнічная: выпіць ды закусіць, — хмыкнуў Георгій Акапян. — Што там у Маскве? Якія навіны?
— Ніякіх навін. Ельцын гарлапаніць. Гэкачэпісты сядзяць, як мышы пад венікам. Значыць, будзеш? Там пагамонім. Каля шасці заеду. Ну, пакуль.
Вечар быў цёплы, звонкі, з лёгкім туманком над Бесяддзю. Цішыня панавала навокал, адно патрэсквала сухое голле ў вогнішчы. Над ім дыміўся падвешаны казан. Каля вогнішча завіхаліся тры мужчыны: таўсматы, каржакаваты Даніла Баханькоў, дырэктар мясцовага саўгаса, малады, танклявы ляснічы Дзмітрый Акуліч і вёрткі, сухарлявы, нібы стручок гароху, егер лясніцтва. Ён тут быў у ролі памагатага, так бы мовіць, слуга двух паноў.
Неўзабаве ў цішы пачуўся гул матораў, святло фараў нібы абмацвала ствалы дрэў. Даніла Баханькоў порстка рвануўся насустрач гасцям. Пачуліся галасы. Да кастра падышлі госці. Першым упэўнена тупаў Анатоль Раковіч, за ім важка, грузна валюхаўся Мікола Шандабыла, ішоў і азіраўся вакол, бо даўно тут не быў. Даніла і Георгій Акапян замыкалі шэсце.
Мужчыны гучна гаварылі, знаёміліся. Новым быў толькі мясцовы ляснічы Акуліч, якога па вясне прызначылі ў Белую Гару. Гаспадары пастараліся: падстрэлілі дзвюх качак, утушылі іх з бульбаю, налавілі рыбы, згатавалі духмяную юшку. Непадалёк пад елкамі прытуліўся невялікі дамок. Тут, далей ад лішняга вока, часцяком адпачывала, расслаблялася кіраўніцтва раёна.
Мікола Шандабыла адвёў убок Георгія Акапяна.
— Вы ведаеце, што я прамысловасцю не займаюся. Але ваш куратар і сам старшыня папрасілі пацікавіцца, як у вас ідуць справы. Якія праблемы?
Георгій коратка патлумачыў, якая сітуацыя на заводзе, пералічыў, якія пастаўкі сарваны ўжо ў гэтым месяцы, дадаў:
— Калі так будзе і далей, то завод сёлета не ўступіць у строй...
Абласны начальнік згодна хітаў галавою, падтакваў:
— Разумею. Усё далажу старшыні... Невядома, чым скончыцца гэтая заварушка ў Маскве..
І ля вогнішча таксама гаварылі пра ГКЧП. Спрачаліся, асабліва гарачыўся малады патыйны лідэр Анатоль Раковіч:
— Гарбачову каленкаю пад зад трэба было даць даўно. Займаецца балбатнёю. Развёў дэрмакратыю. Галоснасці яму, бачыце, мала. Трэба наводзіць парадак, а не языком мянташыць. Дзе якая заварушка — там надзвычайнае становішча ўводзіць. А то планы не выконваюцца, усё трашчыць па швах. Вунь наш Георгій Сяргеевіч пасівеў дачасна. Бо зрываюцца ўсе пастаўкі. І ні ў кога галава не баліць.
— Чаму ні ў кога? У мяне проста раскалваецца ад клопатаў Хочацца воўкам выць ад бездапаможнасці, — уздыхнуў Акапян.
Размову рашуча перапыніў Даніла Баханькоў:
— Браточкі, юшка стыне. Пайшлі ў нашу хату. Як гаворыцца, чым багаты, тым і рады. Прашу!
У сціплай, непрыкметнай з выгляду хаціне быў масіўны стол з таўшчэзных, бялюткіх бярозавых дошак. На ім звабліва паблісквалі дзве серабрыстагаловыя бутэлькі шампанскага, да іх, высокіх, ганарыстых, сарамліва хінуліся дзве паўлітэркі гарэлкі.
За сталом, пасля чаркі-другой размова пайшла весялейшая. Нават анекдоты ўспомнілі — гэта акурат як гарнір у застоллі. І першым пачаў Даніла:
— Слухайце народны жарт: Міхась, куды гэта ты сабраўся так позна? Ды з ліхтаром, — пытаецца сусед. — Да нявесты. — Не думаў я, што ты гэткі баязлівец. Я да сваёй нявесты цёмнай ноччу хадзіў і без ліхтара. — Я так і падумаў, калі ўбачыў тваю жонку…
Усе зарагаталі, але даволі стрымана неяк нерашуча.
— Жарт у працяг тэмы, — выцер сурвэткай вусны Раковіч, перачакаў, пакуль усе сцішыліся: — Звяртраецца мужык у міліцыю: прапала жонка. — Дайце яе пісьмовае апісанне. — З адной умовай: калі яна знойдзецца, вы гэтае апісанне ёй не пакажаце.
На гэты раз смяяліся дружней і гучней, але раскаванасць і шчырасць яшчэ не завалодалі каманіяй стомленых за працоўны дзень мужчын, заклапочаных і ўстрывожаных нечаканымі і незразумелымі падзеямі ў сталіцы.
— Сябры, давайце вып’ем за поспех нашай справы! — падняўся Мікола Шандабыла. — Не ведаю, як там што вырашыцца з гэтым ГКЧП. Вважна. каб у нас быў парадак. А на стале чарка і скварка. Не падайце духам. Усё перамелецца, ператрэцца і зноў добра будзе. Жадаю вам моцнага здароўя, поспехаў ва ўсіх справах і ладу ў вашых сем’ях. За вас, мае дарагія землякі!
Усе дружна выпілі, затым гэтак жа дружна сёрбалі духмяную, трохі прыстылую юшку. Сёй-той смакаваў мяса качкі. Малады ляснічы даводзіў: калі нават і ёсць трохі нуклідаў, то пасля чаркі яны распадаюцца.
— Мікола Арцёмавіч, скажы папраўдзе, як у нас з радыяцыяй? — павярнуўся да госця з вобласці Даніла.
— Хапае праклятых нуклідаў. Але трохі ўзровень знізіўся. Распадаецца, размываецца радыяцыя. І ніхто дакладна не ведае, як прырода будзе з ёю змагацца. Таму што нідзе ў свеце нічога падобнага не было. Гэта за пяць гадоў так змянілася. А што будзе далей? Невядома. Я веру ў сілу прыроды. У яе здольнасць ачышчацца. Усё пералапачваць. Адзін дзед у Саковічах... Вёска адселеная. Там трыццаць два кюры. Ну, дзе болей, а дзе і меней. Там жывуць з дзесятак сем’яў. Дык вось, дзядок і кажа: “Мне восемдзесят два. Нікуды не адсяляўся. А мае аднагодкі, якія пераехалі, усе ўжо адсыпаліся. А я жыву. Хоць бы хны. Самагонку папіваю”.
— Старое дрэва не перасаджваюць, — гучна, аўтарытэтна прамовіў ляснічы Акуліч.
— Правільна. Людзей адарвалі ад усяго роднага, быццам карані адсеклі, — горача падхапіў Даніла. — Хай сабе і на тэрыторыі раёна перасяленне. Але не там, дзе жыццё пражыта. Дзе ўсё роднае з малых гадоў... З адсяленнем наламалі дроў. Маўчалі, маўчалі, а тады давай крычаць: “Ратуйцеся!” І ўсіх адсяляць. Каго трэба, каго не трэба. І Хатынічы можна было не чапаць.
— Ну, як не чапаць? З малымі дзецьмі трэба адсяляць? Трэба! Раз нельга зямлю выкарыстоўваць, значыць, механізатараў, спецыялістаў — таксама трэба, — не пагадзіўся Анатоль Раковіч. — Пакінуць адных нямоглых пенсіянераў? Хто іх будзе даглядаць? Раз школа зачынена, крама зачынена, клубы, бібліятэкі... Якое жыццё без гэтага? Можа, дзе і пагарачыліся, — апраўдваў лінію партыі першы сакратар.
Яму і ў страшным сне не магло прысніцца, што сядзіць ён у партыйным крэсле апошнія дні.
— Мужыкі, давайце яшчэ па адной антабцы, — падаў голас малады ляснічы. Ён асвойтаўся паміж начальнікаў, пасмялеў, дый лічыў сябе адным з гаспадароў: ён і ягоны егер накрылі стол, згатавалі качак, зварылі юшку.
— А што такое антабка? — адважыўся паказаць сваю недасведчанасць абласны госць Шандабыла.
— От вып’ем, тады скажу, — заінтрыгаваў ляснічы. — У наш час не п’ець толькі сава: удзень не бачыць, а ўначы крама зачынена.
Усе зарагаталі, дружна выпілі, захрумсталі свежымі гуркамі — мясам і рыбаю ўжо здаволіліся. Ляснічы расказаў сучасны жарт. Сабраліся жанчыны на сімпозіум — вырашалі праблему: колькі трэба займацца любоўю? Англічанка кажа: адзін раз у тыдзень. Немка: два разы ў тыдзень. Руская : тры разы "в неделю". А наша Ганулька. беларусачка: тры разы ў нядзелю — гэта добры. А ў будныя дні колькі? Магутны мужчынскі рогат узляцеў над вогнішчам і пакаціўся над прыціхлай Бесяддзю, рэхам адгукнуўся у прыбярэжным лесе.
