— La agantoj de la diablo povas esti el karno kaj ostoj, ĉu ne vere? Atendas nin du demandoj en la komenco. La unua estas, ĉu krimo entute okazis; la dua estas, kio estis la krimo, kaj kiel oni plenumis ĝin? Kompreneble, se la konjekto de doktoro Mortimero estas ĝusta, kaj nin frontas fortoj el ekster la ordinaraj leĝoj de l' naturo, tie finiĝas nia enketo. Sed nia devo estas elĉerpi ĉiujn aliajn hipotezojn antaŭ ol akcepti tiun. Mi opinias, ke ni refermu tiun fenestron, se vi ne kontraŭas. Estas eksterordinare, sed mi konstatas, ke koncentrita atmosfero helpas koncentritan pensadon. Mi ne tiel emfazis tiun konstaton, ke mi eniru skatolon por pensi, sed tio estas la logika konkludo de mia konvinkiĝo. Ĉu vi mense reviziis la enketon?

— Jes, mi multe pripensis ĝin dum la tago.

— Kion vi opinias pri ĝi?

— Ĝi estas tre konfuziga.

— Ĝi certe havas karakteron siaspecan. Kelkaj punktoj distingas ĝin. Tiu ŝanĝiĝo de la piedsignoj, ekzemple. Kion vi opinias pri tio?

— Mortimero diris, ke la homo marŝis piedpinte tra tiu parto de la aleo.

— Li nur ripetis tion, kion diris iu stultulo ĉe la mortenketo. Kial oni marŝu piedpinte tra la aleo?

— Kio do?

— Li kuregis, Vatsono, kuregis malespere, kuregis por savi sian vivon, kuregis ĝis rompiĝis lia koro kaj li falis morta survizaĝen.

— Kuregis de kio?

— Jen nia problemo. Troviĝas indikoj, ke li freneziĝis pro timo antaŭ ol li ekkuris.

— Pro kio vi diras tion?

— Mi supozas, ke la kaŭzo de lia timo alvenis al li el la erikejo. Se tiel estis, kaj tio ŝajnas plej probabla, nur homo perdinta la sagacon forkurus for de la domo anstataŭ al ĝi. Se ni rajtas kredi la ciganan ateston, li kuris kripetante helpon direkte al tiu loko, kie helpo plej neverŝajne estos. Kaj denove, kiun li atendis tiunokte, kaj kial li atendis tiun ĉe la taksusa aleo sed ne en la propra domo?

— Vi opinias, ke li atendis iun, ĉu?

— Tiu homo estis maljuneta kaj neforta. Mi povas kompreni, ke vespere li iom promenis, sed la tero estis malseketa kaj la nokto estis severa. Ĉu estas nature, ke li staru dum kvin aŭ dek minutoj, kiel doktoro Mortimero, laŭ pli praktika sento ol mi anticipe kreditus al li, induktis pro la cigara cindro?

— Sed li eliris ĉiuvespere.

— Laŭ mi estas neverŝajne, ke ĉiuvespere li atendis ĉe la erikeja pordeto. Male, laŭ la atestaĵo li evitis la erikejon. Tiunokte li atendis tie. Estis la nokto antaŭ lia foriro al Londono. La afero konturiĝas, Vatsono. Ĝi iĝas kohera. Bonvolu transdoni al mi mian violonon, kaj ni prokrastos plian pripensadon de la afero, ĝis ni havos la avantaĝon renkontiĝi kun doktoro Mortimero kaj kavaliro Henriko Baskervilo en la mateno. 

Nia matenmanĝa tablo estis frue senpladigita, kaj Holmso atendis en sia negliĝo la promesitan rendevuon. Niaj klientoj venis akurate, ĉar la horloĝo ĵus sonorigis la dekan, kiam oni envenigis doktoron Mortimero, sekvatan de la juna kavaliro. Tiu lasta estis malalta, vigla, malhelokula viro ĉirkaŭ tridekjara, korpe tre fortika, kun densaj nigraj brovoj kaj forta batalema vizaĝo. Li vestis ruĝetan skotdrapan kompleton kaj aspektis veterumite kiel iu, kiu pasigis la pliparton de sia tempo en plenaero, kaj tamen en lia senŝancela rigardo kaj la kvieta memfido de lia sinteno io signis ĝentlemanon.

— Jen estas kavaliro Henriko Baskervilo, — diris doktoro Mortimero.

— Nu jes, — diris tiu, — kaj plej strange estas, sinjoro Ŝerloko Holmso, ke se jena mia amiko ne proponus viziti vin hodiaŭ matene, mi venus propravole. Laŭ mia kompreno vi solvas enigmetojn, kaj mi ricevis unu tian hodiaŭ matene, kiu postulas pli da trapensado ol mi kapablas dediĉi al ĝi.

— Bonvolu sidiĝi, kavaliro Henriko. Ĉu mi komprenu laŭ via diro, ke vi mem spertis ion eksterordinaran post kiam vi alvenis en Londonon?

— Nenion tre gravan, sinjoro Holmso. Nura spritaĵo, tre verŝajne. Atingis min hodiaŭ matene tiu ĉi letero, se letero ĝi nomindas.

Li kuŝigis koverton sur la tablon, kaj ni ĉiuj kliniĝis al ĝi. Ĝi estis kvalite ordinara, kolore grizeca. La adreso, “Kavaliro Henriko Baskervilo. Hotelo Nordhumberlando”, estis skribita majuskle per malkleraj literoj; la poŝtstampo “Ĉaring-Kruco”, kaj la enpoŝtiga dato la antaŭa vespero.

— Kiu sciis, ke vi iros al la hotelo Nordhumberlando? — demandis Holmso, ekrigardante scivole nian vizitanton.

— Neniu povis scii. Ni decidis nur post kiam mi renkontiĝis kun doktoro Mortimero.

— Sed doktoro Mortimero sendube jam gastis tie? — demandis Holmso, ekrigardante akre nian vizitanton.

— Ne, mi gastis ĉe amiko, — diris la doktoro. — Nenio indikis, ke ni intencis iri al tiu hotelo.

— Hm! Ŝajnas ke iu tre profunde interesiĝas pri via movado. — Li prenis el la koverto duonfolion da papero grandformata kvaroblige faldita. Tiun li malfermis kaj sternis plata sur la tablo. Tra ĝia mezo unuopa propozicio estis formita per surgluado de presitaj vortoj. Ĝi legiĝis jene: “Se valoras al vi via vivo aŭ via racio, tenu for vin de la erikejo”. Nur la vorto “erikejo” estis skribita inke.

— Nun, — diris kavaliro Henriko Baskervilo, — bonvolu diri al mi, sinjoro Holmso, kion je la tondro signifas tio, kaj kiu tiel multe interesiĝas pri miaj aferoj?

— Kion vi opinias pri ĝi, doktoro Mortimero? Vi devas konsenti, ke en tio ĉi estas nenio supernatura, ĉiuokaze, ĉu?

— Ne, sinjoro, sed tre povas esti, ke ĝi venas de iu, kiu konvinkiĝis ke la afero estas supernatura.

— Kiu afero? — kavaliro Henriko demandis akre. — Al mi ŝajnas, ke ĉiuj vi, sinjoroj, scias multege pli ol mi pri miaj personaj aferoj.

— Vi dividos niajn sciojn antaŭ ol forlasi tiun ĉi ĉambron, kavaliro Henriko, tion mi promesas, — diris Ŝerloko Holmso. — Ni limigos nin provizore en la nuna momento, laŭ via permeso, al tiu ĉi tre interesa dokumento, kiu nepre estis kunmetita kaj enpoŝtigita hieraŭ vespere. Ĉu vi havas la hieraŭan Tempon, Vatsono?

— Jen ĝi, en la angulo.

— Mi petas, transdonu ĝin… la internan paĝon, bonvolu, kun la ĉefartikolo, ĉu ne? — Li rapide trarigardis ĝin, kurigante siajn okulojn supren suben laŭ la kolumnoj. — Jen bonega artikolo pri la libera komerco. Permesu, ke mi citu eltiraĵon al vi: “Se al vi oni kaĵolos imagon, ke via aparta metio aŭ via propra industrio estos stimulita per protekta tarifo, via racio devas certigi vin, ke tia leĝaro finfine tenu for riĉecon de la lando, rezultigu malplivalorigon de niaj importoj, kaj malaltigu ĝeneralajn kondiĉojn de la vivo en tiu ĉi lando”. Kion vi opinias pri tio, Vatsono? — kriis Holmso ege ĝoja, kunfrotante kontente siajn manojn. — Ĉu vi ne taksas tion admirinda konstato?

Doktoro Mortimero rigardis Holmson kun mieno de profesia intereso, kaj kavaliro Henriko Baskervilo turnis al mi paron da konfuzitaj malhelaj okuloj.

— Mi ne scias multon pri tarifoj kaj similaj aferoj, — li diris, — sed ŝajnas al mi, ke ni iom deviis de la pado kiu koncernas tiun letereton.

— Male, mi opinias, ke ni aparte arde sekvas tiun padon, kavaliro Henriko. Vatsono scias pli ol vi pri miaj metodoj, sed mi timas, ke eĉ li ne tute kaptis la signifon de tiu ĉi frazo.

— Ne, mi konfesas, ke mi vidas neniun ligatecon.

— Kaj tamen, mia kara Vatsono, la ligateco estas tiom proksimega, ke unu estas eltirita de la alia. “Se”, “al”, “vi”, “via”, “aŭ”, “via”, “racio”, “tenu for”, “de la” “valoras”, “vivo”. Ĉu vi ne vidas jam, de kie tiuj vortoj estis prenitaj?

— Je la tondro, vi pravas! Nu, ĉu tio ne estas lerta! — ekkriis kavaliro Henriko.

— Se restus ebla dubo, tiun nuligus la fakto, ke “tenu for” kaj “de la” estas eltranĉitaj kune.

— Nu jes — efektive!

— Vere, sinjoro Holmso, tio preterpasas ion ajn, kion mi povus imagi, — diris doktoro Mortimero, gapante mirigite al mia amiko. — Mi povus kompreni, se iu dirus, ke la vortoj devenis de tagĵurnalo; sed ke vi kapablis scii el kiu, kaj aldone ke ĝi devenis de la ĉefartikolo, vere estas unu el la plejaj mirigaĵoj, kiujn mi iam spertis. Kiel vi faris tion?