Max en ‘zyn Tine’ waren eerst onlangs van een reis naar Europa teruggekeerd, en gevoelden zich vermoeid van wat ik eens zeer eigenaardig een koffertjes-leven heb hooren noemen. (Max i ‘jego Tine’ niedawno wrócili z podróży do Europy i czuli się zmęczeni tym, co kiedyś usłyszałem określeniem „życie z walizkami”; Max en ‘zyn Tine’ waren eerst onlangs van een reis naar Europa teruggekeerd – Max i ‘jego Tine’ niedawno wrócili z podróży do Europy, en gevoelden zich vermoeid van wat ik eens zeer eigenaardig een koffertjes-leven heb hooren noemen – i czuli się zmęczeni tym, co kiedyś usłyszałem określeniem „życie z walizkami”). Zy achtten zich dus gelukkig, na veel omzwervens eindelyk weder eens een plek te bewonen waar zy zouden te-huis behooren. (Uważali się więc za szczęśliwych, że po wielu wędrówkach wreszcie mogą zamieszkać w miejscu, które będą mogli nazwać domem; zy achtten zich dus gelukkig – uważali się więc za szczęśliwych, na veel omzwervens eindelyk weder eens een plek te bewonen – że po wielu wędrówkach wreszcie mogą zamieszkać w miejscu, waar zy zouden te-huis behooren – które będą mogli nazwać domem). Vóór hun reis naar Europa, was Havelaar adsistent-resident van Amboina geweest, waar hy met veel moeielykheden had te stryden gehad, omdat de bevolking van dat eiland in een gistenden en oproerigen toestand verkeerde ten-gevolge van de vele verkeerde maatregelen die in den laatsten tyd genomen waren. (Przed podróżą do Europy Havelaar był zastępcą rezydenta w Amboina, gdzie miał wiele trudności, ponieważ ludność tej wyspy znajdowała się w stanie fermentacji i buntu z powodu wielu błędnych działań podjętych w ostatnim czasie; vóór hun reis naar Europa, was Havelaar adsistent-resident van Amboina geweest – przed podróżą do Europy Havelaar był zastępcą rezydenta w Amboina, waar hy met veel moeielykheden had te stryden gehad – gdzie miał wiele trudności, omdat de bevolking van dat eiland in een gistenden en oproerigen toestand verkeerde – ponieważ ludność tej wyspy znajdowała się w stanie fermentacji i buntu, ten-gevolge van de vele verkeerde maatregelen die in den laatsten tyd genomen waren – z powodu wielu błędnych działań podjętych w ostatnim czasie). Niet zonder veerkracht had hy dezen geest van verzet weten te onderdrukken, doch uit verdriet over de weinige hulp die men hem hierin van-hooger-hand verleende, en uit ergernis over 't ellendig bestuur dat sedert eeuwen de heerlyke streken der Molukken ontvolkt en bederft… (Nie bez determinacji zdołał stłumić tego ducha oporu, lecz z żalu nad niewielką pomocą, którą otrzymał od przełożonych, i z irytacji nad okropnym zarządzaniem, które od wieków wyludnia i niszczy wspaniałe regiony Moluków…; niet zonder veerkracht had hy dezen geest van verzet weten te onderdrukken – nie bez determinacji zdołał stłumić tego ducha oporu, doch uit verdriet over de weinige hulp die men hem hierin van-hooger-hand verleende – lecz z żalu nad niewielką pomocą, którą otrzymał od przełożonych, en uit ergernis over 't ellendig bestuur dat sedert eeuwen de heerlyke streken der Molukken ontvolkt en bederft – i z irytacji nad okropnym zarządzaniem, które od wieków wyludnia i niszczy wspaniałe regiony Moluków…).

De belangstellende lezer trachte te lezen te krygen wat over dit onderwerp reeds in 1825 door den baron Van der Capellen geschreven werd, en kan de Publikatien van dezen menschenvriend vinden in het Indische Staatsblad van dat jaar. (Zainteresowany czytelnik powinien przeczytać, co na ten temat napisał już w 1825 roku baron Van der Capellen, a publikacje tego przyjaciela ludzkości można znaleźć w Indisch Staatsblad z tego roku; de belangstellende lezer trachte te lezen te krygen wat over dit onderwerp reeds in 1825 door den baron Van der Capellen geschreven werd – zainteresowany czytelnik powinien przeczytać, co na ten temat napisał już w 1825 roku baron Van der Capellen, en kan de Publikatien van dezen menschenvriend vinden in het Indische Staatsblad van dat jaar – a publikacje tego przyjaciela ludzkości można znaleźć w Indisch Staatsblad z tego roku). De toestand is er sedert dien tyd niet beter op geworden! (Sytuacja od tego czasu się nie poprawiła!; de toestand is er sedert dien tyd niet beter op geworden – sytuacja od tego czasu się nie poprawiła!).

Hoe dit zy, Havelaar deed te Amboina wat hy mocht en kon, maar uit ergernis over gebrek aan medewerking van hen die in de eerste plaats geroepen waren zyn pogingen te steunen, was hy ziek geworden, en dit had hem bewogen naar Europa te vertrekken. (Tak czy inaczej, Havelaar robił w Amboina, co mógł, ale z irytacji z powodu braku współpracy ze strony tych, którzy byli w pierwszej kolejności wezwani do wspierania jego wysiłków, zachorował i to skłoniło go do wyjazdu do Europy; hoe dit zy, Havelaar deed te Amboina wat hy mocht en kon – tak czy inaczej, Havelaar robił w Amboina, co mógł, maar uit ergernis over gebrek aan medewerking van hen die in de eerste plaats geroepen waren zyn pogingen te steunen – ale z irytacji z powodu braku współpracy ze strony tych, którzy byli w pierwszej kolejności wezwani do wspierania jego wysiłków, was hy ziek geworden – zachorował, en dit had hem bewogen naar Europa te vertrekken – i to skłoniło go do wyjazdu do Europy). Strikt genomen had hy by wederplaatsing aanspraak gehad op beter keuze dan de arme geenszins welvarende afdeeling Lebak, daar zyn werkkring te Amboina van grooter gewicht was, en hy dáár, zonder resident boven zich, geheel op zichzelf gestaan had. (Ściśle mówiąc, po ponownym mianowaniu miał prawo do lepszego wyboru niż biedny, w żaden sposób nie prosperujący dział Lebak, ponieważ jego obszar działania w Amboina miał większe znaczenie, a on tam, bez rezydenta nad sobą, działał całkowicie samodzielnie; strikt genomen had hy by wederplaatsing aanspraak gehad op beter keuze dan de arme geenszins welvarende afdeeling Lebak – ściśle mówiąc, po ponownym mianowaniu miał prawo do lepszego wyboru niż biedny, w żaden sposób nie prosperujący dział Lebak, daar zyn werkkring te Amboina van grooter gewicht was – ponieważ jego obszar działania w Amboina miał większe znaczenie, en hy dáár, zonder resident boven zich, geheel op zichzelf gestaan had – a on tam, bez rezydenta nad sobą, działał całkowicie samodzielnie). Bovendien was er, reeds voor hy naar Amboina vertrok, spraak van geweest hem tot resident te verheffen, en het bevreemdde dus sommigen dat hem thans het bestuur eener Afdeeling werd opgedragen, die aan kultuur-emolumenten zoo weinig opbracht, dewyl velen het belang eener bediening naar de daaraan verbonden inkomsten afmeten. (Co więcej, zanim wyjechał do Amboina, mówiono o awansowaniu go na rezydenta, więc niektórych zdziwiło, że teraz powierzono mu zarząd działem, który przynosił tak niewiele zysków z uprawy, ponieważ wielu ocenia wartość stanowiska na podstawie związanych z nim dochodów; bovendien was er, reeds voor hy naar Amboina vertrok, spraak van geweest hem tot resident te verheffen – co więcej, zanim wyjechał do Amboina, mówiono o awansowaniu go na rezydenta, en het bevreemdde dus sommigen dat hem thans het bestuur eener Afdeeling werd opgedragen – więc niektórych zdziwiło, że teraz powierzono mu zarząd działem, die aan kultuur-emolumenten zoo weinig opbracht – który przynosił tak niewiele zysków z uprawy, dewyl velen het belang eener bediening naar de daaraan verbonden inkomsten afmeten – ponieważ wielu ocenia wartość stanowiska na podstawie związanych z nim dochodów). Hyzelf echter beklaagde zich hierover volstrekt niet, want zyn eerzucht was geenszins van dien aard dat hy bedelen zou om hoogeren rang of meer gewin. (Sam jednak wcale się na to nie skarżył, ponieważ jego ambicja w żaden sposób nie polegała na tym, by ubiegać się o wyższy stopień lub większy zysk; hyzelf echter beklaagde zich hierover volstrekt niet – sam jednak wcale się na to nie skarżył, want zyn eerzucht was geenszins van dien aard – ponieważ jego ambicja w żaden sposób nie polegała na tym, dat hy bedelen zou om hoogeren rang of meer gewin – by ubiegać się o wyższy stopień lub większy zysk).