"Sola kaj sen armiloj, unu homo ne egalas iun ajn el la grandaj bestoj; sed se dek homoj kunas, ili kunmetas siajn intelektojn kaj muskolojn kontraŭ siaj sovaĝaj malamikoj; sed la bestoj, ne kapablantaj rezoni, neniam pensus kuniĝi kontraŭ la homoj. Se ne estus tiel, Tarzan de la Simioj, kiom longe vi estus povinta vivi en tiu sovaĝejo?"

"Vi pravas, D'Arnot," respondis Tarzan, "ĉar se Kerĉak estus veninta por helpi al Tublat, tiun nokton ĉe la Dum-Dum, tiam mi estus pereinta. Sed Kerĉak neniam povis sufiĉe pri la estonteco por profiti el tia oportuno. Eĉ Kala, mia patrino, neniam povis projekti antaŭe. Ŝi simple manĝis kion ŝi bezonis, kiam ŝi bezonis, kaj se la provizo ne multis, eĉ kiam ŝi trovis sufiĉon por kelkaj manĝoj, ŝi neniam kunportis ekstran.

"Mi memoras, ke ŝi opiniis min tre malsaĝa, ke mi ŝarĝis min per ekstraj nutraĵoj dum la marŝado; tamen ŝi kun plezuro manĝis ĝin kun mi, se al la vojo mankis manĝaĵoj."

"Ĉu vi do konis vian patrinon, Tarzan?" surprizite demandis D'Arnot.

"Jes. Ŝi estis granda, bela simiino, pli granda ol mi, duoble tiel peza."

"Kaj via patro?" demandis D'Arnot.

"Lin mi ne konis. Kala diris al mi, ke li estis blanka simio, kaj senhara, same kiel mi. Mi nun scias, ke li nepre estis blankulo."

Longe kaj honeste D'Arnot rigardis sian kunulon.

"Tarzan," li finfine diris, "ne eblas, ke la simiino Kala estis via patrino. Se tia afero povus okazi, kion mi dubas, vi estus heredinta kelkajn el la ecoj de la simiino, sed tion vi ne faris — vi estas neta homo, kaj, mi opinias, la ido de bonrasaj kaj inteligentaj gepatroj. Ĉu mankas al vi eĉ informeto pri via estinteco?"

"Eĉ eta mankas," respondis Tarzan.

"Ĉu ne estis en la kabano skribaĵoj, kiuj povus diri ion pri la vivoj de la antaŭaj loĝantoj?"

"Mi legis ĉion en la kabano, escepte de unu libro, kiu — mi nun scias — estas skribita en lingvo neangla. Eble vi povos legi ĝin."

Tarzan fiŝkaptis la nigran taglibreton el la fundo de sia sagujo, kaj enmanigis ĝin al sia kunulo.

D'Arnot ekrigardis la titolpaĝon.

"Ĝi estas la taglibro de Johano Clayton, Lordo Greystoke, angla nobelo, kaj ĝi estas skribita en la franca lingvo," li diris.

Li tiam komencis legi la taglibron, kiu estis skribita antaŭ pli ol dudek jaroj, kaj en kiu estis registritaj la detaloj de tiu historio, kiun ni jam konas — rakonto pri aventuro, malfacilaĵoj kaj malfeliĉeco de Johano Clayton kaj lia edzino Alicia, ekde la tago de ilia forveturo de Anglio ĝis unu horo antaŭ ol lin mortigis Kerĉak.

D'Arnot laŭtlegis. Foje lia voĉo hezitis, kaj li devis ĉesi legi pro la kompatinda senespereco, kiu elparolis de inter la linioj.

Kaj foje li ekrigardis Tarzanon; sed la simiulo sidis sur siaj koksoj, kiel skulptita statuo, kun okuloj fiksitaj al la tero.

Nur kiam la eta bebo menciiĝis, la tono de la taglibro flankeniris de la kutima etoso de senespereco, kiu laŭgrade kreskis en ĝi post la du unuaj monatoj sur tiu bordo.

Tiam la alineojn nuancis subpremita feliĉeco, kiu estis eĉ pli malgaja ol la cetero.

Unu tagraporto montris preskaŭ esperan etoson.

Hodiaŭ nia fileto estas sesmonata. Li sidus sur la kruroj de Alicia apud la tablo, kie mi skribis — feliĉa, sana, perfekta infano.

Iel, eĉ kontraŭ ĉiuj indikoj, mi ŝajne vidis lin plenkreskulo, kiu akceptas en la mondo la lokon de sia patro — la dua Johano Clayton — kiu aldonas honorojn al la domo de Greystoke.

Jen — kvazaŭ por subteni mian antaŭdiron — li ekkaptis mian skribilon en siaj dikaj pugnoj kaj, per siaj inke malpuraj fingretoj, sigelis ĉi tiun paĝon per siaj fingropremaj spuretoj.

Kaj tie, ĉe la paĝomarĝeno, montriĝis la parte malklaraj spuroj de kvar fingretoj kaj la ekstera duono de la dikfingro.

Kiam D'Arnot finlegis la taglibron, la du viroj silente sidis dum kelkaj minutoj.

"Nu! Tarzan de la Simioj, kion vi opinias?" demandis D'Arnot. "Ĉu tiu libreto ne klarigas la misteron pri viaj gepatroj?

"Kara, vi estas Lordo Greystoke."

"La libro parolas pri unusola infano," li respondis. "Ĝia skeleteto kuŝis en sia liteto, kie ĝi mortis kriante por nutraĵo, de la unua fojo kiam mi eniris la kabanon ĝis la grupo de Profesoro Porter enterigis ĝin, kun ĝiaj gepatroj, apud la kabano.

"Ne, ĝuste pri tiu bebo la libro parolas — kaj la mistero de mia deveno estas tiom pli profunda, ĉar mi lastatempe multe pensadis pri la eblaĵo, ke tiu kabano estis mia naskiĝloko. Mi timas, ke Kala diris la veron," li malgaje konkludis.

D'Arnot kapneis. Li restis nekonvinkita, kaj en lia menso kreiĝis la determino pruvi la ĝustecon de lia teorio, ĉar li estis eltrovinta la malŝlosilo, kiu sola povus malŝlosi la misteron, aŭ por ĉiam ĵetu ĝin en la profundojn de nesondebleco.

Post unu semajno, la du viroj subite trafis senarbejon en la ĝangalo.

En ĝi, iom longe for, troviĝis kelkaj konstruaĵoj ĉirkaŭitaj de fortika palisaro. Inter ili kaj tiu loko etendiĝis kulturata kampo en kiu laboris pluraj nigruloj.

La du viroj haltis ĉe la rando de la ĝangalo.

Tarzan pretigis venenan sagon ĉe sia pafarko, sed D'Arnot metis manon sur lian brakon.

"Kion vi volas fari, Tarzan?" li demandis.

"Se ili vidos nin, ili mortigos nin," respondis Tarzan. "Mi preferas mem esti la mortiganto."

"Ili eble estas amikoj," sugestis D'Arnot.

"Ili estas nigraj," estis la sola respondo de Tarzan.

Kaj li streĉis la pafarkon.

"Ne, ne, Tarzan!" kriis D'Arnot. "Blankuloj ne senkaŭze mortigas. Mon Dieu! sed restas multo lernenda antaŭ vi.

"Mi kompatas la bravulon, kiu kolerigos vin, kara sovaĝulo, kiam mi venigos vin al Parizo. Mi estos plene okupata, tenante vian nukon elsub la gilotino."

Tarzan demetis la pafarkon kaj ridetis.

"Mi ne scias, kial mi devus mortigi la nigrulojn tie en mia ĝangalo, sed ĉi tie ne mortigi ilin. Supozu, ke Numa, la leono, atakus nin, mi do devus diri, mi supozas: Bonan matenon, Sinjoro Numa, kiel do fartas Sinjorino Numa; ĉu?"

"Atendu ĝis kiam la nigruloj atakos vin," respondis D'Arnot, "tiam vi rajtos mortigi ilin. Ne antaŭsupozu, ke homoj estas viaj malamikoj, ĝis ili pruvos tion."

"Venu," diris Tarzan, "ni iru kaj proponu nin kiel mortigotaĵojn," kaj li ekiris rekte trans la kampon, kun kapo alte tenata kaj tropika suno varmiganta lian glatan, brunan haŭton.

Post li venis D'Arnot, vestita en kelkaj ĉifonoj forĵetitaj ĉe la kabano de Clayton kiam la oficiroj de la franca krozoŝipo pli konvene ekipis lin.

Unu el la nigruloj baldaŭ levis sian rigardon kaj, rimarkante Tarzanon, turnis sin, kriante, al la palisaro.

Post momento la aero estis plena je terurkrioj de la fuĝantaj ĝardenistoj, sed antaŭ ol iu el ili atingis la palisaron, blankulo elvenis de la vilaĝo, tenante fusilon, por eltrovi la kaŭzon de la bruo.

La vidaĵo instigis lin levi la fusilon al la ŝultro, kaj Tarzan de la Simioj estus refoje sentinta malvarman plumbon se D'Arnot ne estus laŭte kriinta al la viro kun la celanta pafilo:

"Ne pafu! Ni estas amikoj!"

"Do haltu!" venis la respondo.

"Tarzan, haltu!" kriis D'Arnot. "Li supozas, ke ni estas malamikoj."

Tarzan malrapidiĝis ĝis promenado, kaj li kaj D'Arnot kune antaŭeniris al la blankulo ĉe la pordego.

Tiu laste konfuzite rigardis ilin.

"Kiaj homoj vi estas?" li franclingve demandis.

"Blankuloj," respondis D'Arnot. "Ni antaŭlonge perdiĝis en la ĝangalo."

La viro mallevis sian fusilon kaj nun antaŭenvenis kun etendita mano.

"Mi estas Pastro Konstantin de la ĉitiea Franca Misio," li diris, "kaj mi ĝojas bonvenigi vin."

"Ĉi tiu estas Sinjoro Tarzan, Pastro Konstantin," respondis D'Arnot, montrante la simiulo; kaj kiam la pastro etendis sian manon al Tarzan, D'Arnot aldonis: "kaj mi estas Paul D'Arnot, de la Franca Floto."

Pastro Konstantin akceptis la manon, kiun Tarzan etendis imitante la agon de la pastro, dum tiu per unu rapida, lerta rigardo vidis la belegan korpon kaj belan vizaĝon.

Kaj tiel Tarzan de la Simioj alvenis la limon de la civilizo.

Ili restis tie unu semajnon, kaj la simiulo, inteligente observema, lernis multon pri la konduto de homoj; dume, nigrulinoj kudris blankajn tikajn vestaĵojn por li kaj D'Arnot, ke ili povu pluvojaĝi bone vestite.