Առավոտից վիզս սաստիկ բռնվել ու ցավում էր, երևի գիշերը բարձը գլխիս տակից փախել էր ու հիմա, գայլի նման չէի կարողանում վիզս տարուբերել, ստիպված ամբողջ մարմնով էի թեքվում նրան լսելու համար։

– Ու մի օր, – անցնելով երկրորդ բաժին կոնյակին և ինձ շոկոլադ առաջարկելով, շարունակեց նա, – մի օր, երբ ծանոթ գտնելու հույսով բացեցի հեռախոսի գրքույկը, հասկացա, որ այս հսկա քաղաքում, բոլորովին մենակ եմ, որովհետև բազմաթիվ, հազարավոր համարների մեջ, չկարողացա գտնել այն մի հատիկ հարազատ համարը, որից կկարողանայի օգնություն և խորհուրդ աղերսել։

Մեկ սենյականոց նրա բնակարանը, որն իր ասելով պատկանում էր կնոջը, ու ինքն այնտեղ անմասն էր, կահավորված էր. ինչ կահավորանքի մասին կարող է խոսք լինել, եթե նրա ուշքն ու միտքը միայն երաժշտությունն էր։ Հեռավոր անկյունում՝ պատին մոտիկ, բազմոց-մահճակալն էր։ Կենտրոնում` սեղանը` իր երեք աթոռներով։ Ետին պատին, փոքրիկ զգեստապահարանը, ու վերջ։ Դիմացի պատն ամբողջովին նվիրված էր երաժշտությանը։ Ես ստիպված եմ ավելի հանգամանորեն ու մանրակրկիտ նկարագրել այն, քանզի հենց այդ պատի նկարագրման մեջ է թաքնված նրա ողջ էությունը։ Չարլի Փարքերի հսկայական աֆիշը` թվիդե լայնփեղկ պիջակով, սև վերնաշիկով ու նույն գույնի փողկապով, որտեղ նրա հայացքը սևեռված է սաքսաֆոնին՝ աստվածային հնչյուններ կորզելու պահին, ապակեպատ, նրբաճաշակ շրջանակով բոլորված՝ կախված է այդ պատի աջակողմյան մասում։ «Ինչու հատկապես Չարլի Փարքե՞ր, որովհետև հենց նա է, անկասկած, անսպառ ոգեշնչման աղբյուր հանդիսանում հարյուրավոր երաժիշտների համար»։ Նեղ-բարձր, ձայնային սարքավորումների համար նախատեսված դարակների առաջին հարկում, ունեցած ձայնապնակների զտված ընտրանին է, քանզի նա պահում է միայն այն ձայնապնակները, որոնք լսում է պարբերաբար, ավելորդը վաճառվում կամ փոխանակվում է։ Երկրորդ հարկում լամպային նախաուժեղարարն է, որը, սովորական տափակ ձայների փոխարեն, հնչեցնում է վառ և թափանցիկ գույներ, վերացնում ռեզոնանսային աղմուկներն ու այլ աղավաղումները` հագեցնելով երաժշտությունն անհամեմատելի հնչողությամբ։ Երրորդ հարկում վերջնական ուժեղարարն է` իր հրաշալի ձայնածավալով, այնուհետև կասետային դեքը և վերևում` նվագարկիչը։ Երկու կողմերից՝ անվակների վրա, եռաշերտ ակուստիկային սիստեմը՝ հսկայական բասերով, որի թանձր, ցածր հնչյուններն ասես ներխուժում են էությանդ մեջ և հնչում են այնտեղ՝ հեռու ներսում։ Աջ անկյունում, Չարլի Փարքերի տակ, ոչ բարձր գրապահարանն է, ու վերջ։ Հեռուստացույց նա չուներ։

– Ինչի՞ մասին ես մտածում, – երկար լռությունից հետո, հարցրեց նա։

– Ոչ մի առանձնահատուկ բան, հենց այնպես, – պատասխանեցի ես:

– Ես զգում եմ, որ դա «հենց այնպես» չէ, ասա՛։

– Կարծում եմ` պետք չէ՛։

– Պե՛տք է։ Ես զգում եմ, որ ինչ-որ բան քեզ տանջում է, տագնապեցնում, ասա՛, ազատվիր նրանից, – պնդեց նա։

– Չգիտեմ` ինչպե՞ս ձևակերպել, – ասացի ես։

– Խոսիր ուղիղ, ինչպես որ կա։ Միշտ էլ նախընտրելի է ճշմարտությունն ասել, որպեսզի խուսափես ստի մեջ թաթախվելուց և չտանջվես ժամանակի ընթացքում՝ հիշելով, թե ինչպե՞ս ես ստել, քանզի սուտը, հավատա ինձ, սովորություն ունի` վաղ թե ուշ ջրի երես դուրս գալու։

Ես երկար մտածում էի, ասե՞մ, թե՞ չասեմ: Հետո, իհարկե, ես զղջացի այդ մասին` համարելով բոլորովին անիմաստ և հիմար գաղափար, բայց մյուս կողմից, պետք էր ինչ-որ կերպ նշել իմ դիրքորոշումը այդ նուրբ թեմայի վերաբերյալ:

– Խոսակցություններ կան, որ դուք արվամոլ եք, – ասացի ես:

– Հա՜, – քմծիծաղ տվեց նա և ավելացրեց, – և դու միանգամից մտար թփերը՝ լյումպեն-խաժամուժ ասես, որպեսզի Աստված չանի, հանկարծ դա չանդրադառնա քո փսևդո-մտավորական կերպարի վրա, որը նկարում ես ինքդ քեզ համար, սակայն վախկոտ ես, ինչպես նապաստակը։ Ահա թե ինչու, այսքան օր չկայիր, կորե՛լ էիր։ Արվամոլի հետ բարեկամությունն, անշուշտ, պլաններիդ մեջ չէ՛ր մտնում:

Ես ոչինչ չպատասխանեցի, քանի որ դա անիմաստ էր, նա պատկանում էր այն մարդկանց թվին, որոնց ականջները փակվում են խոսելու ժամանակ, հրետանավորի նման, ով համազարկի ժամանակ բացում է բերանը արկի հարվածային ձայնը մեղմելու համար։ «Պետք է սպասել, մինչև նա կավարտի իր երկարաշունչ մենախոսությունը», – ասացի ես ինքս ինձ։

– Դու պետք է բոլորին գրողի ծոցն ուղարկեիր, – շարունակեց նա։ – Ի՞նչ իրենց շան գործն է, թե ում հետ ես ընկերություն անում, կամ ոչ։ Նախ թող լվանան նեխած գուլպաները, նախքան բերանները բացելն ու երկար քիթն ուրիշի կեղտոտ ներքնաշորերի մեջ խոթելը՝ դա հենց այնպես, որպես նախերգանք, իսկ հիմա` ինչ վերաբերում է ինձ, ո՛չ, ես արվամոլ չեմ, ես սիրում եմ կանացի գեղեցկությունն ու կին ընդհանրապես՝ տղամարդկանց նկատմամբ ոչ մի հակում չունեմ, բայց դա ոչ մի նշանակություն չունի, քանի որ քո արարքը զզվելի է։

Նա խորը շունչ քաշեց։

– Լռում ես, որովհետև ասելիք չունես, – ասաց նա և ինքն էլ պատասխանեց, – Իսկ ի՞նչ կարող ես ասել քո արդարացման համար, թե ինչպես էիր դողում թփերո՞ւմ:

– Իսկ այն, որ առավոտից ձեզ մոտ եմ, կարդում եմ իմ պատմվածքը, հենց ձեզ և ուրիշ ոչ մեկին, դա ոչինչ չի նշանակո՞ւմ:

– Ես չգիտեմ, թե ինչ է դա նշանակում, – ուսերը թոթվեց նա։

– Դա նշանակում է, որ ես թքած ունեմ, թե ով` ինչ է մտածում ձեր մասին։ Ինձ ամենևին հետաքրքիր չէ՛, դուք կի՞ն եք սիրում, թե՞ տղամարդ, ես պարզապես ուզում եմ ձեզ ասել, որ ձեր մտավորական կեցվածքը, ձեր հագնելաձևը՝ պարանոցային թաշկինակներն ու երգեցիկ վանկը, հավելումս այն, որ հրաժեշտ տալիս, համբուրում եք բոլոր կանանց ձեռքերն անխտիր՝ արժանի-անարժան, բնութագրվում և կարդացվում է աղճատված, ոչ միանշանակ, և ես գտնում եմ, որ անհրաժեշտ է ձեզ տեղյակ պահել այդ մասին, որպեսզի խոզերի առջև մարգարիտներ չփռեք այլևս։

– Դու կարծում ես, որ ես տեղյակ չե՞մ այդ մասին: Դու ենթադրում ես, որ կբացես իմ աչքերը, և ես կդադարեմ պարանոցային թաշկինակներ կրել և համբուրել կանանց ձեռքե՞րը։

– Ես դա չեմ ասում։

– Ո՛ չ, խելոքս, դու հենց դա ես ասում։

– Դժվար է ձեզ հետ, – ասացի ես։

– Իհարկե, դժվար է, – չարախնդությամբ ժպտաց նա։ – Հեշտ է նրանց՝ այն կենսազանգվածի հետ, որը նման լուրեր է տարածում և խոսում է պարզունակ, միատարր բարբաջանքով:

– Ծխախոտ ունե՞ս, – մի փոքր անց, հարցրեց նա։

– Ես չե՛մ ծխում, – պատասխանեցի ես։

– Իհարկե՛։ «Չե՛մ ծխում», կարող էիր ասել չունեմ, և վերջ։ Այդպես է, հնչած հարցը միշտ երկրորդական է, պատասխանում կարևորը ինքնագովերգումն է։ Փող ունե՞ս։

– Ունե՛մ։

– Փա՜ռք Աստծո։ Ինձ տասնհինգ կոպեկ տուր, կվերադարձնե՛մ, երկու օրից կենսաթոշակս եմ ստանալու։

Ինձ նրա տասնհինգ կոպեկը հարկավոր չէր, բայց նման բան ասել, նշանակում էր նոր պատերազմ։

– Գնացի՛նք, – ասաց նա։

– Ո՞ւր, – չհասկացա ես։

– Գնացինք։ Հիմա կտեսնես, թե տասնհինգ կոպեկով ինչպե՞ս եմ կարողանում վաթսուն կոպեկանոց ծխախոտ ստանալ։

– Ինչպե՞ս, – հարցրի ես։

– Կտեսնե՛ս։

Մենք դուրս եկանք փողոց։ Առավոտից անձրև էր մաղում՝ ոչ այն անձրևներից, որոնք ստիպում են անհապաղ վազել և շտապ կերպով որևէ թաքստոց կամ ծածկ գտնել գլխավերևում՝ ծայրահեղ դեպքում հովանոց ծածանել, թեև իմ բնակելի միջավայրում, մենակ տղամարդը` հովանոցով, առանց կնոջ, որի առկայությունը տղամարդուն թույլ է տալիս ձեռքում հովանոց պահել՝ բացառապես տիկնոջ գլխին, կամ հովանոցի թույլատրելի չափսերի դեպքում՝ նաև լինել համատեղ ընդհանուր ծածկի տակ, և ոչ մի դեպքում այլ կերպ՝ դա վատաբարո, անվայելուչ տեսարան է։ Այս կողմերում մարդիկ ծնվում և մահանում են իրենց նախապաշարմունքներով և սնահավատությամբ, իրենց պատվի և արժանապատվության օրենսգրքով, որը ոչ մի տեղ գրված չէ, բայց հայտնի է ծննդյան օրից ի վեր, և անհետանում, թողնում է քեզ լիովին, երբ ազատվում ես այդ համընդհանուր օրգանիզմից, նույնաձև, ինչպես երամի յուրաքանչյուր թռչուն, որը միայնակ՝ երամից զատ, երբեք չգիտի չուի ճանապարհը։

Դիմացի կինոթատրոնի նախասրահում, ավտոմատ խաղեր էին տեղակայված։ Կինոթատրոնում ինչ-որ արևմտյան ֆիլմ էին ցուցադրում, և հոծ բազմությունը` խռնված տոմսարկղերի առջև, գոռում-գոչյուններով և ձեռքից ձեռք թռցնելով կանաչ տոմսակները, անխնա իրար հրում-հրմշտում էր։ Ձեռք բերած տոմսերով, հարկավոր էր ձախ և մի փոքր վեր բարձրանալ աստիճաններով, այնուհետև այն ներկայացնել ավտոկանգառի պահակատուն հիշեցնող, փոքրիկ սենյակում նստած ստուգող-հսկիչին, ու նոր միայն… սակայն վերջինս, անվրդով ունկնդրում էր գոռգոռացող և թևի ժամացույցը շեշտող մորուքավոր երիտասարդի խռպոտ, անկանոն բացականչությունները։ Խոսակցության բեկորներից հասկացվեց, որ մորուքավորին ոչ թե ֆիլմն էր հետաքրքրում, այլ ներսում գտնվող զուգարանը, որն այցելելուց հետո, կարելի էր անարգել թափանցել կինոսրահ և անխռով դիտել ցուցադրվող ֆիլմը, այդ իսկ պատճառով շեշտում էր ձեռքի ժամացույցը` որպես գրավական, սակայն հսկիչը համաձայն չէր՝ ըստ երևույթին փչացած ժամացույց էր։ Ըմբռնելով իրավիճակի անելանելիությունը` երիտասարդն արագորեն հանեց մաքուր, կոկիկ արդուկած թվիդե բաճկոնն ու, նետելով հսկիչին, ուժով ներս խցկվեց։ Հսկիչը փորձեց վազել նրա ետևից, բայց իրավիճակից կարող էին օգտվել ուրիշները, և թվիդե բաճկոնն էլ կարծես վատը չէր։