Гэтак нажыў ён сабе яшчэ адзін клопат — сканструяваць збудову для збору вады. Назбірваліся лічбы і дыяграмы... выбіралася мясціна, дзе павінен быць укапаны бачок... форма бачка... сувязь паміж часам, калі свеціць сонца, і хуткасцю назбірвання вады... уплыў тэмпературы і атмасфернага ціску на эфектыўнасць збудовы. Жанчына ніяк не магла зразумець, чаму ён гэтак рупліва корпаецца з сілом на варон. Яна пераконвала сябе, што ні адзін мужчына не можа абысціся без якой-небудзь цацкі, і калі ён мае ўцеху ад гэтага — дык і добра. Апрача таго, у яго расла цікавасць да яе хатняе працы. Ва ўсім гэтым не было нічога благога. Дык і няхай забаўляецца. Але мужчына меў тут свой інтэрас. Яго даследаванне нечакана наткнулася на сур’ёзную перашкоду і вымагала супастаўлення і ўвязкі цэлага шэрагу ўмоў. I хоць колькасць сабранага матэрыялу расла, ён ніяк не мог знайсці заканамернасць, якая дала б магчымасць аб’яднаць яго ў стройную сістэму. Дый калі ён хацеў атрымаць дакладны матэрыял, трэба было мець радыёпрыёмнік, каб слухаць паведамленні сіноптыкаў і прагнозы надвор’я. Прыёмнік стаў у абаіх агульнаю мэтаю.

На пачатку лістапада вады ў бачку назбірвалася па чатыры літры за дзень, а потым штодня вады стала прыбываць усё меней. Можа, пад уплывам тэмпературы? Але каб правесці доследы ў поўным аб’ёме, трэба, відаць, чакаць вясны. Настала доўгая суровая зіма, і разам з пяском у паветры пачалі насіцца льдзінкі. Каб купіць дабраваты прыёмнік, ён вырашыў хоць крыху памагчы жанчыне. Яма таксама мела свае перавагі — у яе не залятаў вецер. Але затое і сонца амаль не зазірала. Нават у тыя дні, калі пясок прамярзаў, у паветры яго насілася не меней, чым звычайна, і трэба было нястомна адграбаць яго ад хаты. Скура на руках патрэскалася і крывавілася.

Нарэшце зіма кончылася. Надышла вясна. У пачатку сакавіка прыёмнік купілі. На страсе паставілі высокую антэну. Жанчына, радасна і здзіўлена, паўдня круціла ручкі. У канцы месяца яна пачула, што цяжарная. Прайшло яшчэ два месяцы. Вялізныя белыя птушкі тры дні ляцелі з захаду на ўсход. А яшчэ праз дзень жанчына пажалілася на нясцерпны боль. Яна ўбачыла, што ўся ў крыві. Нехта з вёскі — у яго ў радні быў ветэрынар — паставіў дыягназ: выкідыш. Вырашылі завезці яе на пікапе ў горад, у бальніцу. Чакаючы машыну, мужчына сеў побач, дазволіўшы ўзяць сябе за руку, а другою гладзіў ёй жывот.

Ды вось да ямы пад’ехаў пікап. Упершыню за паўгода былі спушчаны вераўчаныя лескі. Жанчыну, уверчаную ў коўдру, як кокан, на вяроўцы паднялі наверх. Да апошняй хвіліны яна ўмольна глядзела на яго вачыма, поўнымі слёз. Быццам не заўважаючы, ён адвярнуўся.

Пасля таго як яе павезлі, вяровачныя лескі асталіся вісець. Мужчына нясмела падышоў да іх і дакрануўся кончыкам пальца. Пераканаўшыся, што яны не знікаюць, ён стаў паволі падымацца. Неба было нейкага брудна-жоўтага колеру. Рукі і ногі цяжкія, быццам ён выйшаў з вады. Вось яны, доўгачаканыя лескі...

Вецер, здавалася, вырываў дыханне з рота. Абышоўшы вакол ямы, ён падняўся вышэй, адкуль відно было мора. Мора таксама было мутна-жоўтае. Ён глыбока ўздыхнуў, але паветра было шурпатае, зусім не такое, якое яму ўяўлялася. Азірнуўшыся, ён убачыў воблака пылу ў канцы вёскі. Напэўна, пікап з жанчынаю... Дарэмна ён, напэўна, не расказаў ёй усяго пра пастку да таго, як пайсці.

У яме на дне нешта заварушылася. Гэта быў яго цень. Крышку вышэй над ценем збудова для збору вады. Адна планка адышла. Напэўна, наступілі, як неслі жанчыну. Ён заспяшаўся назад, каб паправіць планку. Вада, як ён і разлічваў, паднялася да чацвёртае меткі. Паломка была не страшная. У хаце траскучым голасам спявала радыё. Ледзь стрымліваючы слёзы, ён апусціў рукі ў бачок. Вада апякла холадам. Але ён не паварушыўся, так і астаўся стаяць на кукішках.

Спяшацца ўцякаць няма вялікай патрэбы. Цяпер у яго ў руках білет у абодва канцы — чысты бланк, і ён можа сам, як яму зажадаецца, запісаць у ім і час выезду, і месца прызначэння. Дый яму вельмі карцела расказаць каму-небудзь пра сваю збудову для збору вады. I калі ён наважыцца гэта зрабіць, слухачоў, удзячнейшых за вяскоўцаў, яму не знайсці. Не сёння, дык заўтра каму-небудзь ён усё раскажа.

А ўцёкі — пра гэта яшчэ будзе калі падумаць.

Аб’ява ў сувязі з заяваю пра знікненне

Імя знікнёнага — Нікі Дзюмпэй

Год, месяц і дзень нараджэння — 1924, сакавік, 7

Паколькі Нікі Сіна была пададзена заява пра знікненне вышэйназванага Нікі Дзюмпэя, апошняму прапануецца да 21 верасня 1962 года паведаміць суду месца свайго знаходжання. У выпадку, калі такое паведамленне не паступіць, ён будзе прызнаны памерлым. Усіх, хто ведае што-небудзь пра знікнёнага, просяць да названага часу паведаміць пра гэта суду.

1962, люты, 18

Грамадзянскі суд

Пастанова

Ісцец — Нікі Сіна

Прапалы без весткі — Нікі Дзюмпэй, нарадзіўся 1924, сакавік, 7

Гэтым пацвярджаецца, што пасля выканання працэдуры публічнай аб’явы ў сувязі з заяваю пра знікненне вышэйназванай асобы, пра названую асобу з 18 жніўня 1955 года, гэта значыць болей за сем гадоў, не паступала ніякіх вестак. У сувязі з вышэйсказаным выносіцца наступная пастанова: знікнёнага Нікі Дзюмпэя лічыць памерлым.

1962, кастрычнік, 5

Грамадзянскі суд

Подпіс суддзі

Зноскі

[1] Фусумa — рассоўная перагародка ў японскай хаце, служыць адначасна і за дзверы.

[2] Гэтa — драўляны абутак.

[3] Маецца на ўвазе Усеяпонская ліга дапамогі прыгнечаным абшчынам. Як вядома, пасля 1868 года каста парыяў (этà) была фармальна ліквідавана. Але эта фактычна існуе і цяпер. Жыхары вёскі належаць да этà.

[4] Абі — жаночы пояс, кавалак матэрыі шырынёю 30—40 см.

ЧУЖЫ ТВАР

Пераадолеўшы заблытаны лабірынт, ты ўсё ж прыйшла. Даверыўшыся атрыманаму ад яго плану, ты нарэшце прыйшла ў гэта сховішча. Нясмела ступаючы, ты паднялася па лесвіцы, якая парыпвае, як педалі ў аргане; і вось пакой. Затаіўшы дыханне, пастукалася, адказу чамусьці не было. Замест адказу, подскакам, як кацяня, падбегла дзяўчо і адчыніла табе дзверы. Ты гукнула яго, спрабуючы дазнацца, ці не перадавалі табе чаго-небудзь, але дзяўчынка, нічога не адказваючы, усміхнулася і пабегла.

Табе трэба ён, і ты зазірнула ў дзверы. Але не ўбачыла яго, не ўбачыла нічога, што напамінала б пра яго, — мёртвы пакой, у якім пануе дух запусцення. Выгляд цёмнай сцяны прымусіў цябе здрыгануцца. Ты сабралася была пайсці, хоць адчувала віну, ды раптам табе на вочы трапіліся тры сшыткі, якія ляжалі на стале, і побач — пісьмо. Тут ты спахапілася, што трапіла ўсё-такі ў пастку. Якія б цяжкія думкі ні роіліся ў тваёй галаве ў тую хвіліну, усё роўна — спакуса неадольная. Дрыжачымі рукамі ты разарвала канверт і вось пачынаеш чытаць пісьмо.

Цябе, напэўна, апанавала злосць, апанавала, напэўна, крыўда. Але я вытрываю твой пагляд, пругкі, як нацягнутая спружына, што б там ні стала, я хачу, каб ты чытала далей. У мяне няма ніякай надзеі, што ты шчасліва перажывеш гэтыя хвіліны і ступіш у мой бок. Ён знішчыў мяне ці я знішчыў яго? — так ці іначай заслона ў трагедыі масак упала. Я забіў яго, назваў сябе злачынцам і хачу прызнацца ва ўсім да канца. Па дабраце сваёй ці наадварот, але я хачу, каб ты чытала далей. Той, хто валодае правам караць, абавязаны выслухаць паказанні абвінавачанага. А так проста адмахнуцца ад мяне, калі я стаю перад табою на каленях, — ці не западозраць цябе памылкова, што ты ўдзельніца злачынства? Ну добра, садзіся, будзь як дома. Калі паветра ў пакоі цяжкае, адчыні акно. Чайнік і кубкі, калі спатрэбяцца, на кухні. Як толькі ты спакойна ўсядзешся, гэтае месца ў сховішчы, што ў канцы лабірынта, ператворыцца ў суд. I пакуль ты будзеш праглядаць паказанні, я, каб зрабіць канец трагедыі масак яшчэ болей праўдзівым, гатовы чакаць хоць колькі, латаючы дзіркі ў заслоне. Дый адны ўспаміны не дадуць мне занудзіцца.