– Оҕонньоруҥ ол киэһэ төһөҕө дьиэтигэр киирбитэй?

– Ки-ким? – дьахтар саҥаран күлүмэхтэнэ туран харан ылла, онтон дьэ өрүһүнэн кутта-симнэ. – Аа, Хамсыайап дуо? Тойон аһа иннинэн-кэннинэн кэлэр гына тотон, муостаҕа таба тирэммэт киһи тоҕус диэки киирбитэ…

– Эмээхсин, түксү эрэ… – диэн Хамсеев хаана-сиинэ ыаһыран, күргүйдээн эрдэҕинэ, Элиэнэп быһа түстэ:

– Оттон Давыдов ол киэһэ төһөҕө төннүбүтүн көрбүтүҥ буолаарай?

– Тыый, көрүмүнэ. Тахса сылдьыбытым ээ, эчи, куттала да бэрт – итирик киһи дьиэтигэр уоту да түһэриэн, хотуотугар да чачайыан сөп. Эҥин-дьүһүн буолар ыраахтан үһүө?! Дьиэҕэ киирбитим. Лаампалар бары умайан күндээрии – туох ааттаах үөрүүтүн-көтүүтүн бэлиэтээн дэлбэрийбиттэрэ буолла… Дабыыдап уол оронугар кууллуу охтубут да, утуйан, муннун тыаһа бап-баччыгынас. Уотун бүтүннүү умулларан, аанын таһыттан баттатан барбытым. Сарсыарда аҕыс саҕана уолу нэһиилэ уһугуннарбытым.

– Оттон баттыгыҥ?

– Ханна барыай – атахтамматаҕына. Ол Дабыыдап уол дьиэтигэр бытыттан ордук туох кэлиэ диэн ордугургуохтарай, уоруйахтарыҥ да, бэйи, быкка-былахыга улаханнык наадыйбаттар ини…

– Киэһэ хас саҕана Давыдовка тахса сылдьыбыккын өйдүүгүн дуо?

– Бээрэ… – дьахтар толкуйдаан, мотоҕоно курдук тарбахтарын мускунна. – Ии, манна төннөн киириибэр, били, «Бириэмэ» кэнниттэн көстүбүт киинэ бүтэн эрэрэ, ол аата уон саҕана эбит…

Биологическай экспертиза түмүгэ

«Черноградскай Ананий Алексеевич хаанын бөлөҕө – В альфа (III). Өлүөхсүт Александрова хаанын бөлөҕөр сөп түбэһэр…»

Захар Захарович кыһыҥҥы тымтар тымныыга тоҥон-хатан, аан туманынан будулуйар куорат уулуссатынан харбыалаһан иһэн, ардыгар сайыҥҥы муораны ахтан-санаан кэлэрэ. Пляж кырылас кумаҕар тобус-толору мустубут сөтүөлээччилэр ньамалаһаллара, күлүү-салыы, аат эрэ харата эппэҥниир күөх муора урсунугар харбыыһыттар төбөлөрө хараарыҥнаһаллара, оттон үөһэ – мэктиэтигэр, түгэҕиттэн толбоннура-толбоннура сыдьаайар киҥкиниир киэҥ халлаантан кыһыл көмүс сардаҥа охторун күлүбүрэччи саккыратар күн уотун күлүмэх сырдыга, итиэннэ сүрэҕи сүүдьүтэр, дууһаны долгутар истииҥ-истиҥ иэйиинэн таһымныыр таптал тырымнас тыллардаах ырыата кутуллар.

Кабинетын ааныгар күлүк элэс гыммытын хараҕын кырыытынан көрөөт, силиэдэбэтэл эргиллэ оҕуста – тоҥсуйуон дуу эбэтэр аһаҕас аанынан көннөрү киириэн дуу саараҥнаабыттыы, Капитолина тэпсэҥнии турар эбит, кинини көрөн мичээрдээтэ уонна иһирдьэ атыллаата:

– Дорообо, аны эн үлэҕэр көрсүһэр буоллахпыт. Биһиги үлэбитигэр дьон баҕа өттүлэринэн үөрэ-көтө сынньана кэлэллэр, оттон эйиэнигэр бу… – Капитолина сонньуйа-сонньуйа суумкатыттан бэбиэскэни таһааран көрдөрдө.

– Дорообо, дорообо! Соҥҥун уһул, олор. Оттон идэбит чааһынан эттэххэ, хайабыт да үлэтэ туһалаах буолуохтаах, – диэтэ Элиэнэп атын тугу да этиэн булбакка уонна иһигэр Капитолина кэпсэтиини хара ааныттан итинник хайысхалаабытыттан хомойо санаата, дьиҥэр, маҥнай балта өлбүтүнэн кутурҕанын биллэрэр баҕалааҕа.

– Даа, хаһан эрэ самаан сайын, Хара муора кытыла баара, оттон билигин бу – бииртэн биир охсуу… – Капитолина ытамньыйда, куруһубалаах кыра ноһубуой былаатын уһугунан хараҕын сотто-сотто, ботугураата. – Оо, балтым оҕото, Геля, Геля… Туох хара быа биһигини эккирэппит муҥай… Туох аньыыбыт-харабыт иһин…

Элиэнэп кини уоскуйарын күүтэн чочумча саҥата суох кумааҕылары арыйталыы олордо, онтон төбөтүн өндөттө:

– Бастатан туран, балтыҥ Гелена хомолтолоохтук өлбүтүнэн дириҥ кутурҕаммын тиэрдэбин. Иккиһинэн, бэйэҥ да сэрэйдэҕиҥ – бу дьыаланы мин силиэстийэлиибин, онон ыйытыыларбар дьэҥкэтик уонна чопчу эппиэттиэҥ диэн эрэнэбин. Мин баҕам, Капитолина, өлөрүөхсүтү түргэнник булуу…

– Хайдах? – дьахтар былаатын хараҕыттан арааран кинини көрө түстэ. – Оттон өлөрүөхсүт көһүннэ диэбиттэрэ дии…

– Ким? – Элиэнэп ыйыта оҕуста.

– Оттон, ити… милииссийэҕэ. Мин бара сылдьыбыппар эппиттэрэ – Давыдов Федор диэн…

– Ол – алҕас. Давыдов бу дьыалаҕа буруйа суоҕа дакаастанна диир кыахтаахпыт.

– Хайдах? – Капитолина чахчы соһуйбут көрүҥнэннэ, уу-хаар бычылыйбыт харахтара кэҥээтэ, бэйэтэ сирэйдиин уларыйарга дылы гынна. – Кини таҥаһыгар, бэл, Геля хаана таммалаабыт диэбиттэрэ дии, уонна хайдах… Ол Давыдов тойооскуну билэбин, биирдэ Геля биһиккини быһаҕынан анньаары тэлэкэчийбитэ ахан, Геля онтон сылтаан Салдыҥҥа көспүтэ.

Элиэнэп төлөпүөн тырылаабытын ылла, Марианна киэһэ «Лена» кинотеатрга киинэҕэ билиэт ылабын дуо диир.

– Ыл, – диэтэ Захар Захарович уонна туруупканы уурарыгар, бэйэтиниин кэпсэтэрдии, оргууй аҕай саҥарда: – Билигин экспертиза кыаҕа сүрдээх улахан. Холобур, хаан киһи дуу, кыыл дуу киэнэ буоларын быһаарары ааһан, эр киһи дуу, дьахтар дуу киэнэ буоларын, итиэннэ киһи этин ханнык чааһыттан тохтубутун кытта чуолкайдыахпытын сөп. Онон хатылаан оҥоһуллубут экспертиза Давыдов саппыкытыгар биһиллибит хааны эр киһи муннуттан таммалаабыт диэн түмүк оҥордо. Ону таһынан кини дьиэтигэр көстүбүт үс быһахха хаан ханнык да эттигэ да, киһи этин эбэтэр тириитин утаҕа да көстүбэтэ.

Кабинекка уу чуумпу бүрүүкээтэ, онтон кэмниэ кэнэҕэс Капитолина титирэс куолаһынан:

– Оок-сиэ, тугун сүрэй… оччоҕо кимий… ол өлөрүөхсүт?.. – диэн сипсийдэ.

– Ону билиҥҥитэ быһаара иликпит эрээри, Капитолина, итэҕэй – биһиги өлөрүү түбэлтэлэрин барытын кэриэтэ арыйабыт, онон өлөрүөхсүт син биир ханна да куотуо суоҕа, булуохпут.

– Даа? – Капитолина сэргэхсийбит көрүҥнэннэ. – Оннук эрэ буоллун, эһиэхэ олус эрэнэбин. Оттон билигин?

Захар Захарович бланканы суруйар машинкатыгар кыбытта.

– Капитолина Семеновна, туоһу быһыытынан ыйытылларгынан, РСФСР холуобунай кодексатын 181–182 ыстатыйаларынан, сымыйанан көрдөрөр түбэлтэҕэр эппиэккэ тардылларгын сэрэтэбин.

– Аата алдьархайын, – дьахтар күлбүтэ буолла. – Ол мин тугу сымыйалыамый.

– Алтынньы отут биирис күнүгэр балтыгынаан тугу гыммыккытын, сэһэргэспиккитин өссө биирдэ сиһилии, лаппыйан кэпсииргэр көрдөһөбүн. Гелена ханна эмэ барардаахпын диирэ дуо? Бу дьыалаҕа кыттыгастаах буолуо диэн эн кими эмэ уорбалыыгын дуо? Чэ, доп… кэпсэтиибитин саҕалыахха. Таак – Александрова Капитолина Семеновна…

– Ээх.

– Ханна төрөөбүккүнүй?

– Тиксиигэ.

– Аадырыһыҥ, бадаҕа, Дзержинскэй – Лермонтов ыпсыытын диэки олороҕун дии?

– Ээ, Лермонтов уулуссаҕа…

– Гелена Салдынтан хаһан кэлбитэй?

Капитолина толкуйдаан нөрүччү тутунна. Силиэдэбэтэл кини ытаан кытарбыт хараҕын, кубарыйбыт иэдэстэрин одууласта. «Оо, кыргыттар барахсаттар, – дии санаата. – Тоҕо маннык бэйэлээхтэр дьылҕалара табыллыбатый? Ыал буолбакка эрэ оҕоломмуттар, арахсыбыттар, кыыһынан кырдьыбыттар, кэргэттэрин ыарыыга-оһолго былдьаппыттар, аны холбоһон баран сутуругунан, хаһыынан кэпсэтиигэ түбэспиттэр тоҕо олус элбэхтэрий? Аан дойду кыргыттара бука бары «дьоллоохпун, ол иһин дьылҕабар махтанабын» диир кэмнэрэ хаһан кэлиэй?!»

Капитолина тарбахтарын төбөтүнэн мускуйар былаатын эмиэ хараҕар даҕайда.

– Геля уон хонуктаах командировкаҕа… Дьиэлиэн иннинэ Давыдовы көрсө барбыта, ол аата алтынньы сүүрбэ үһүс күнүгэр кэлбит эбит. Соччо-бачча ханна да сылдьыбат этэ, мин үлэбэр барарбар, ол аата киэһэ алта-сэттэ чаас диэки, тэрилтэлэри кэрийэн эҥиннээн кэлэрэ. Ол кырыыстаах күнү үнүр кэпсээбитим, өссө хатылыырбар тиийдэҕим дии – суунан, сарсыардааҥҥы аһылыкпытын аһаан баран, Гелялыын кыбартыыраттан тэҥҥэ тахсыбыппыт. Кини министерствоҕа сылдьыахтаахпын диэбитэ, мин Поярковтааҕы ас маҕаһыыныгар тиийбитим. Сымыыт атыылана турара, онно уочараттаан итиэннэ үүт, сүөгэй эҥин ылан 10 саҕана дьиэбэр тиийбитим, 12 аҥаар диэки Геля кэлбитэ, кини «дьыалабын үмүрүтэн бүтэрэн эрэбин, мантан киэһэ базаҕа барабын, онон командировка соруга ситэр» диэбитэ.

– Гелена Салдын олоҕун-дьаһаҕын комбинатыгар атах таҥаһын оҥорор сыах сэбиэдиссэйэ эбит. Дьоҥҥо быһаччы этэрбэс, бачыыҥка биэрэрин билэриҥ дуо?

– Суох.

– Оттон эйиэхэ эмиэ тугу да биэрбэтэҕэ дуо?

– Биир таба тыһа этэрбэһи харчытыгар атыылаабыта уонна суох.