Псевдо-Альберт: Collins D.J. Albertus, Magnus or Magus?: Magic, Natural Philosophy, and Religious Reform in the Late Middle Ages // Renaissance Quarterly 63/1 (2010), 1—44; Halleux R. Albert le Grand et l’alchimie // RSPT 66 (1982), 57—80; Kibre P. An Alchemical Tract Attributed to Albertus Magnus // Isis 35 (1944), 303—316; Kibre P. The «De Occultis Naturae» Attributed to Albertus Magnus // Osiris 11 (1954), 23—39; Kribe P. Alchemical Writings Ascribed to Albertus Magnus// Speculum 17 (1942), 499—518; ParotN.W. Encadrement ou devoilement: L’occulte et le secret dans la nature chez Albert le Grand et Roger Bacon // Micrologus 14 (2006), 555-584.
XI.
Натуральная и рациональная философия, языкознание (XIII в.)
52. Иоанн Сакробоско. Соч.: De sphaera. Ferrariae, 1472 (Parisiis, 1498; Lugduni Batavorum, 1547) [It. tr.: Maurus. Ѵепёгіа, 1537; Firenze, 1550; A. Brucioli. Ѵепёгіа, 1543; Dante de Renaldi. Firenze, 1571 (1579); Francesco Pifferi. Siena, 1537 (1550, 1572, 1579, 1604). Fr. tr.: Martin Perer. Paris, 1546 (1570); Guillaume Desbordes. Paris, 1576 (1584). Germ, tr.: C. Heinfogel. Niirnberg, 1516 (1519); StraBburg, 1533. Esp. tr.: Sevilla, 1545; G. Texada de los Reyes. Madrid, 1650]; Spera mundi [cum «Theorica planetarum» Gerardi Cremonensis] / Ed. F. Renner de Hailbrun. Venetiis, 1478; Textus de sphera Johannis de Sacrobosco cum additione (quantum necessarium est) adiecta novo commentario nuper editus Iper Jacobum Faber StapulensisJ. Parisiis: Stephanus, 1511; Sphera cum commends in hoc volumine contentis videlicet. Venetiis, 1518: Libellus de sphaera. Accessit eiusdem autoris Computus ecclesiasticus et alia quaedam in studiosorum gratia edita. Cum praefatione Philippi Melanchtonis. Vitebergae, 1545/49; The Sphere of Sacrobosco and Its Commentators / Ed. and tr. L. Thorndike. Chicago: University of Chicago Press, 1949; Tractatus de sphaera. Goppingen: Verlag Kiimmerle, 1979; Algorismus, sive De arte numerandi. S.I., 1490 [?J (Hieronymus Vietor. Vindobonae, 1517; Cracoviae, 1521/22: Venetiis, 1523; J.O. Halliwell. Cambridge, 1838) [Engl, tr.: A Source Book in Medieval Science / Ed. E. Grant. Cambridge (Mass.): Harvard University Press. 1974]; Petri Philomeni de Dacia in Algorismum vulgarem Johannis de Sacro Bosco commentarius una cum Algorismo ipso / Ed. M. Curtze. Hauniae, 1897; The Art of Nombryng / Tr. R.R. Steele // The Earliest Arithmetics in English / Ed. R.R. Steele (Early English Text Society Extra Series 118). London, 1922, 33-51; De anni ratione, sive De computo ecclesiastico. Parisiis, 1538 [?] (1550. 1572; Antverpiae, 1547, 1566).
Лит.: Aujac G. La sphere, instrument au service de la decouverte du monde: d’Autolycos de Pitane & Jean de Sacrobosco. Organs: PARADIGME CPU, 1993; Besse J.-M. Les Grandeurs de la Terre. Lyon: ENS Editions, 2003; Daly J.F., S.J. Sacrobosco, Johannes de (or John of Holywood) // Dictionary of Scientific Biography XII. New York, 1974, 60—63; Duhem P. Le System du monde: histoire des doctrines cosmologiques de Platon & Copernic. Vol. 111. Paris, 1915; Eecke P. ver. Les Sph6riques de Th6odose de Tripoli. Paris, 1959; Graesse J.G. Th. Tresor de livres rares et ргёсіеих ou Nouveau dictionnaire bibliographique. Vol. VI. Gorlich, 1950,209-211; Halliwell-Phillipps J.0. Raraarithmetica. Londini, 1839; Halliwell-Phillipps J.O. Rara mathematica. Londini, 1841; Histoire litteraire de la France. Vbl. XIX. Paris, 1838, 1—4; Jiirgen H. Johannes de Sacroboscos Handbuch der Astronomie. Kommentierte Bibliographie der Drucke der Sphaera, 1472 bis 1656 // Wege der Erkenntnis. Festschrift fiir Dieter B. Herrmann zum 65. Geburtstag. (Acta HistoricaAstronomiaeXXI). Frankfurt-am-Main, 2004,115-170; KnorrW. Sacrobosco’s Quadrans: Date and Sources//Journal for the History of Astronomy 28 (1997), 187—222; Krafft F. «De sphaera» // Lexikon der philosophischen Werke / Hrsg. v. F. Volpi. Stuttgart: Kroner, 1988, 151 — 152; Lalande J.J.L. de. Bibliographie astronomique. Paris, 1803; Lamont R. The Roman Calendar and Its Reformation by Julius Caesar // Popular Astronomy 27 (1919) 583—595; Moreton J. John of Sacrobosco and the Calendar // Viator 25 (1994), 229—244; Pedersen O. In Quest of Sacrobosco // Journal for the History of Astronomy 16 (1985), 175—221; Science in the Middle Ages / Ed. D.C. Lindberg. Chicago — London, 1978 (1980); Thorndike L. A History of Magic and Experimental Science during the First Thirteen Centuries of Our Era. Vol. IV. New York: Columbia University Press, 1941, 560; Зубов В.П. Неизвестный русский перевод «Трактата о сфере» Иоанна де Сакробоско // Историко-астрономические исследования 8 (1962), 221—239; Раит Дж.К. Географические представления в эпоху Крестовых походов. Исследование средневековой науки и традиции в Западной Европе. М., 1988, 95—97, 141-144.
53. Витело. Соч.: Vitellionis mathematici doctissimi Пші олтікг|і;, id est De natura, ratione et proiectione radiorum visus, luminum, colorum atque formarum, quam vulgo Perspectivam vocant, libri X / Eds. Georgius Tannstetter, Petrus Apianus. Norimbergae: Johannes Petreius, 1535 (1551); Vitellionis Turingopoloni Opticae libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati et aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentariis / Ed. Fr. Risner. Basileae: Ex Officina Episcopiana, 1572; Perspectiva// BaumkerCI. Witelo, ein Philosophund NaturforsherdesXIll. Jahrhunderts // BGPM 111, 2 (1908), 127-183; Opticae Thesaurus [Alchazeni orabis libri septem nunc primum editi, eiusdem liber de crepusculus et nubium ascensionibus, item Vitellonis Thuringopoloni libri X] / Ed. D.C. Lindberg. New York, 1972; Perspectivae liber primus / Ed. S. Unguru (Studia Copernicana XV). Varsoviae, 1977; Perspectivae liber quintus/Ed. A.M. Smith. (Studia Copernicana XXIII). Vratislaviae: Ossolineum-PAN, 1983; Perspectivae liber secundus et tertius / Ed. S. Unguru (Studia Copemicana XXVIII). Varsoviae, 1991; Epistola de causa primaria poenitentiae, De natura daemonum (Birkenmajer A. Studia nad Witelonem. Cz. I: Dwa nieznane pisemka Witelona) // Archiwum Komisji do Badari Historii Filozofii w Polsce 2 (1926), 11 — 149; De causa primaria poenitentiae et De natura daemonum // Birkenmajer A. Etude d’histoire des sciences en Pologne. Wroclaw: Ossolineum, 1972, 122-141 [Paschetto E. Demoni e prodigi. Torino: G. Giappichelli, 1978, 89—132]; Witelona Perspektywy ksiega V, VI, VII / Eds. A. Bielski, W. Wroblewski (Studia Copernicana XL). Toruri: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2003; Witelona Perspektywy ksiega VIII, IX / Eds. A. Bielski, W. Wroblewski (Studia Copernicana XLI). Toruri: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009; Перспектива IV, 148 / Пер. и предисл. В.П. Зубова // История эстетики. Памятники мировой эстетической мысли. Т. I. М., 1962, 302—306; О первоначальной причине покаяния в людях / Пер. B.Л. Задворного // Время, истина, субстанция: от античной рациональности к средневековой. М.: ИФ АН, 1991, 116-131.
Псевдо-Витело: De intelligentiis // Baeumker Cl. Witelo, ein Philosoph und Naturforsherdes XIII. Jahrhunderts// BGPM III, 2 (1908), 523-606.
Ком.: KeplerusJ. Ad Vitellionem Paralipomena, quibus astronomiae pars optica traditur. Basileae, 1604.
Лит.: Baeumker Cl. Witelo, ein Philosoph und Naturforsher des XIII. Jahrhunderts// BGPM III, 2 (1908); Baeumker Cl. ZurFrage nach Abfassungszeit und Verfasser des irrtumlich Witelo zugeschriebenen. Liber de intelligentiis // Miscellanea Francesco Ehrle. Vol. I. Romae, 1924, 87—102; Bednarski A. Die anatomischen Augenbilder in den Handschriften des Roger Bacon, Johann Peckham und Witelo // Sudhoffs Archiv fur Geschichte der Medizin 24 (1931), 60-78; Bibliografia Literatury Polskiej - Nowy Korbut. Т. Ill: Pismiennictwo Staropolskie. Warszawa: Paristwowy lnstytut Wydawniczy, 1965, 401—403; Birkenmajer A. Etudes sur Witelo, 1—4 // Bulletin international de l’Acaddmie Polonaise des sciences et des lettres. Classe d’histoire et de philosophic. Cracovie, 1920,354—360; Birkenmajer A. Witelo najdawniejszy slaski uczony. Katowice, 1936; Birkenmajer A. Etudes d’histoire des science en Pologne. Wroclaw: Ossolineum, 1972; Burchardt J. Witelo, pierwszy polski przyrodnik, matematyk i filozof (XIII w.) // Kwartalnik historii nauki i techniki 20 (1975), 15—24; Burchardt J. List Witelona do Ludwika we Lwowku Slaskim. Problematyka teoriopoznawcza, kosmologiczna i medyczna (Studia Copernicana XIX). Wroclaw, 1979; Burchardt J. La psicopatologia nei concetti di Witelo. Wroclaw, 1986; Burchardt J. Kosmologia i psychologia Witelona (Studia Copernicana XXXI). Warszawa, 1991; Bystrzycki J. О wzroScie nauk fizycznych w Polsce. Rocznik Tow: Przyjaci6-t Nauki. Warszawa, 1818; Chmielowski P. Ztota prz^dza. T. 4. Warszawa, 1887; Czermins- ki A. Swiatfo Witelona. Katowice, 1964; El-Bizri N. A Philosophical Perspective on Alhazen’s Optics // Arabic Sciences and Philosophy 15/2 (2005), 189-218; Grabmann М. Der Neuplatonismus in der deutschen Hochscholastik // Philosophisches Jahrbuch 23 (1910), 38-54; KorotyAski W. Ciotek, optyk z XIII wieku. Warszawa, 1867; Lindberg D.C. Lines of Influence in Thirteenth Century Optics: Bacon, Witelo and Pecham // Speculum 46 (1971), 66—83; Paravicini- Baglaini A. Witelo et la science optique к la cour pontificale de Viterbe (1277) // Melanges de TEcole Fran?ais de Rome: Moyen Age, Temps Modernes. T. 87/2. Paris, 1975, 425—453; Paschetto E. II De natura daemonum di Witelo // Atti dell’Academia delle Scienze di Torino 109/2 (1975), 231—271; Starzynski W. Witello, wielki polski uczony XIII w. // Po prostu (1953); Szokalski W.F. Stanowisko naukowe Ciotka (Witelliona) w sredniowiecznej optyce // Ateneum IV (1877), 379—407, 554-579; Tartarkiewicz W. Estetyka Alhazena i Witelona // Historia estetyki. Т. II. Wroclaw: Ossolineum, 1962, 304—314; Tea E. Witelo, prospettico del secolo XIII // L’Arte 30 (1927), 3—29; Trzebiatowski P. О mistrzu Witelonie najdawniejszym uczonym polskim // Wiedza i Zycie 23 (1956), 422—426; Trzebiatowski P. О pogl^dach medycznych Witelona ze Sl^ska // WiadomoSci Lekarskie (1956); Unguru S. Witelo as a Mathematician, A Study in XIIIth Century Mathematics. Madison (Wise.): University of Wisconsin Press, 1970 (Diss.); Vescovini Gr.F. Contributo per la storia della fortuna di Alhazen in Italia: 11 volgarizzamentodel MS. Vat. 4595 e il Commentario terzo del Ghiberti // Rinascimento 5 (1965), 17—49; Witelo e lo studio di Padova nel settimo cente- nario della sua fondazione. Padova, 1928; Witelo — matematyk, fizyk, filozof. Wroclaw, 1979; Wituski L. О Zyciu i dziele optycznem Vitellona. Poznan, 1870; Wojciechowski K. Witello, pierwszy optyk polski // Problemy 7 (1953); Задворный B.Л. Витело — первый польский физик, математик, философ (XIII в.). М.: ИИЕТ, 1988 (библ.); Задворный В.Л. Учение о душе польского философа Витело // Время, истина, субстанция: От античной рациональности к средневековой. М.: ИФАН, 1991, 98—116; Задворный В.Л. Витело - философ и естествоиспытатель XIII века. М., 1992 (канд. дис.); Зубов В.П. Леонардо да Винчи и работа Витело «Перспектива» // Труды Института истории естествознания и техники АН СССР 1 (М.- Л., 1954), 219—248.
