Быў гатовы ён любому галаву да плеч рассеч.

А драпежнікі-піраты падплывалі з гікам-крыкам,—

Пратараніць судна з ходу — мелі хітры свой намер;

Ды ўдарыў доўбняй волат з грозай сілаю вялікай

І таран раструшчыў. Вораг тут завыў, як дзікі звер.

Той геройскаю адвагай захаваў ён судна цэлым;

Забаяўшыся, піраты скіравалі ход назад,

Ды за імі ўслед падаўся віцязь, меч узняўшы смела,—

Смерцю вораг паплаціўся за разбойны свой напад.

Біў няшчадна ён тых злыдняў, як авечую атару,

Аб карму адных ён стукаў, за карму кідаў другіх,

Восем браў — кідаў на дзесяць, біў пачвару аб пачвару,

Паміж кучы мёртвых мала засталося з іх жывых.

Як жадаў ён — так збылося: вораг быў нашчэнт разбіты.

Хто ўцалеў, крычаў: «Злітуйся, прах мы ўсе перад табой!»

Замяніў ён смерць палонам, не крануўшы недабітых,

Бо й апосталы гавораць: «Нараджае страх любоў».

Чалавек, не выхваляйся сваёй сілай-непакорай,—

Бог захоча — самых дужых зрыне немаччу на дол,

Бо й маленькай іскры хопіць, каб згарэць лясному бору,—

Бог зраўняць у сіле можа грозны меч і просты кол.

На пірацкім судне многа Аўтандзіл знайшоў багацця,

Ён купцоў наверх паклікаў, судны поруч шчыльна звёў;

І на вокліч выйшлі людзі, і Усам зіхцеў ад шчасця,

І падзякі пышнаслоўе прагучала сто разоў.

Вуснаў тысячы патрэбны, каб уславіць Аўтандзіла,

Апяяць яго адвагу, розум, спрыт і прыгажосць.

Закрычалі людзі: «Віцязь уладае божай сілай!

Ноч адолеў светлы ранак, ўсходзіць сонца — любы госць!»

І ад радасці вялікай цалавалі ногі, рукі,

Шматгалосна ўслаўлялі за ратунак у бядзе,—

Перад львом такім згубілі б розум свой жрацы навукі:

«Ты нас вызваліў ад смерці і вярнуў у свет надзей!»

Ён сказаў ім: «Дзякуй богу, што бяда вас абмінула!

Бог пачуў маленні вашы і ў бядзе вам дапамог,—

Ён кіруе ўсім таемна, да чужой пакуты чулы.

Верыць будучыні трэба без сумненняў і трывог!

Мудры бог жыццё даў людзям, даў душу слабому целу.

Што я, прах і пыл нікчэмны, без яго стварыў бы сам?

Волю неба я выконваў, калі злыдняў нішчыў смела;

Карабель, багацця поўны, аддаю цяпер я вам!»

Пераможца тым шчаслівы, што разбіты вораг-хцівец,

Між паплечнікаў ён слаўны мужным подзвігам сваім;

Перад ім у цень знікае той, хто ўцёк, як баязлівец,—

Ён жа боль глыбокай раны лічыць знакам дарагім.

На адбітым судне скарбы ўсе агледзелі дакладна,

Хоць злічыць усё да рэшты і за суткі не змаглі;

Іх купцы сабе на судна перанеслі неадкладна,

Карабель чужы спаліўшы, самі ў далеч паплылі.

Перадаў Усам падзяку ад купецтва Аўтандзілу:

«Засаромеў нас, нясмелых, ты адвагаю сваёй;

Што ў нас ёсць — табе належыць, бо тваёй здабыта сілай,

Мы ж за тое ўдзячны будзем, што дасі сваёй рукой».

«Не, браты,— сказаў ім віцязь,— скарбаў вашых мне не трэба.

Я ж казаў: на вашы слёзы кінуў вока бог сваё!

Вам не я прынёс ратунак, вам дало ратунак неба!

Непатрэбны мне багацці, толькі конь — дабро маё!

Калі б я шукаў багаццяў, я б даўно іх меў ці мала,

І да тых, што маю дома, я б і гэтыя дадаў.

Я часовы спадарожнік ваш да першага прычала,—

Іншым мэтам-летуценням думкі я свае аддаў.

З незлічоных тых багаццяў, толькі што здабытых з боем,

Возьме кожны хай, што хоча,— не шкадую, аддаю;

А да вас хачу звярнуцца сам я з просьбаю такою:

Я сваё імя між вамі, калі можна, утаю.

Не кажыце вы нікому, што ёсць віцязь паміж вамі,

Старшынёю каравана я прашу мяне лічыць.

Па-купецку апрануся, гандляваць пачну з купцамі.

Я прашу ў імя сяброўства тайну гэту зберагчы».

Да душы купцам прыйшлася Аўтандзілава размова:

«Каб не ты, надзея наша, нас жывых бы не было.

Самі мы сказаць хацелі, што служыць табе гатовы,—

Будзь над намі ты галоўным, наша сонца і святло!»

І, вандруючы па моры, з тых мясцін яны адплылі,

І надвор'е ім спрыяла, і папутны дых вятроў.

Аўтандзіла ўсе ўслаўлялі, перлы буйныя дарылі,

Што былі адценнем кволым маладых яго зубоў.

АЎТАНДЗІЛ ПРЫЯЗДЖАЕ Ў ГУЛАНШАРА

Віцязь, мора пераплыўшы, з-пад рукі на бераг глянуў.

Ён убачыў горад белы, што ў вянках садоў стаяў;

Кветак там было багата і патыхваў водар п'яны;

Хто не бачыў, дык не можа і ўявіць тых дзіўных з'яў.