Сталі зрэшты на прычале, дзе цвілі сады наводдаль.

Аўтандзіл перапрануўся, як і трэба гандляру.

З карабля насіць тавары ўзяў ён грузчыкаў з народа,

І тавараў самых розных нагрувасцілі гару.

Вось садоўнік з тога саду паказаўся нечакана,

Заглядзеўся ён на госцеў прыгажэйшы ў свеце твар.

Аўтандзіл яго спытаўся, кім сюды той быў пасланы:

«Хто вы, людзі, і адкуль вы? Тут які кіруе цар?

Раскажы мне падрабязна, ці ў купцоў тут шмат тавару?

У якой цане тканіны, што з тавараў тут танней?»

Адказаў той: «Ты — як месяц, што блішчыць з-за цёмнай хмары;

Раскажу ўсё падрабязна, толькі вы паверце мне.

Царства нашага марскога і за год ты не аб'едзеш,

А сталіца Гуланшара — ўсёй краіны цуд-краса.

Адусюль вязуць тавары чужаземныя суседзі,

Уладар Мялік-Сурхава краем тым кіруе сам.

Тут старыя маладзеюць, калі ў госці завітаюць,

Вольны час мы любім бавіць у бяседзе за сталом;

У садах прыморскіх ружы цэлы год не адцвітаюць;

Край цвіце на нашу радасць — злому ворагу назло.

Гандляры тут багацеюць, не клапоцяцца аб стратах,

Тут і купля, тут і продаж расквітнелі ў добры час;

Тут бядняк за месяц роўна можа стаць купцом багатым;

Хто прыйшоў з пустой кішэняй — разжывецца тут жа ў нас.

Я ў славутага Усена і наглядчык і садоўнік.

Над купцамі, гандлярамі ён галоўны тут здаўна.

Ён купцоў з краін заморскіх сустракае ўсіх цудоўна,

Сам тавары аглядае, бачыць, што ім за цана.

Хто прыедзе, той Усену сам падносіць падарункі,

Свой тавар яму пакажуць — больш нікому і ніяк.

Для цара тавар найлепшы ён складае ў пакункі,

А пасля гандлююць вольна і чужынец і сваяк.

Для такіх, як вы, шаноўных, хто знянацку завітае,

Загадае даць пакоі і з пашанаю прыняць.

Ды Усен па нейкай справе раз'язджае дзесь па краі,

А як вернецца шчасліва, будзе рад цябе спаткаць.

Тут Фацьма-Хатун пры доме маладая гаспадыня,

Дабразычлівая вельмі, асабліва да гасцей.

Толькі скажаш ёй — адразу стрэне ветла і гасцінна,

Да яе праводзяць — толькі кіне месяц срэбны цень».

Аўтандзіл сказаў: «Я згодзен. Хай ідзе сюды, хто хоча».

І збянтэжаны, спацелы да Фацьмы слуга прыбег.

Ён сказаў: «Да нас у госці завітаў на схіле ночы

Той, хто здасца ясным сонцам, ясназорая, табе.

Сам з купцоў ён знакамітых, уладальнік каравана,

Быццам месяц сямідзённы, мае зграбны тонкі стан.

У халаце ён шаўковым і чалме залататканай,

Ён пра цэны і тавары распытаў увесь майдан».

Запрасіць купца ў палацы дзесяць слуг Фацьма паслала

І пакласці загадала ў караван-сарай тавар.

Увайшоў ружоватвары ў бляску лала і крышталю,

Сам на льва хадой падобны, як у тыгра — ў зрэнках жар.

Навіну пачуўшы гэту, хутка ўвесь сышоўся горад.

«Як бы нам яго пабачыць?» — гаварылі ўсе вакол.

Аўтандзіла асыпалі словы ласкі, смех бадзёры,

Ад мужоў збягалі жонкі, быў парушаны спакой.

Тут Фацьма на ганак выйшла, госця ветліва спаткала,

Зазірнула яму ў вочы і ў пакоі павяла;

За сталом з сабою побач пасадзіла, частавала

І таму сама вясёлай і ўзбуджанай была.

Хоць сама не маладая — маладою быць хацела.

Станам зграбная, вачамі рассыпала палу жар,

Паважала песні, танцы і віна шыпучы келіх,

Строі пышныя, памаду ўжывала дзеля чар.

За бяседай-пачастункам да паўночы прасядзелі,

Віцязь ёй паднёс пачціва падарунак — дзіва дзіў.

Вельмі міла гаварыла, і агеньчыкі мігцелі

У вачах Фацьмы. Нарэшце развітаўся Аўтандзіл.

Раніцой расклаў тавары, выбраў лепшыя ўзоры

І паслаў цару марскому, каб парадаваць таго.

А купцам сказаў паціху: «Вы гандлюйце без дакору

І як след хавайце тайну вы паходжання майго».

Віцязь быў адзеты сціпла ў купецкае адзенне;

Або ён Фацьму наведваў, або йшла яна сама.

У спакусах і гаворках час ляцеў, як вокамгненне,

Як кахала Віс Раміна, так і віцязя Фацьма.

КАХАННЕ ФАЦЬМЫ ДА АЎТАНДЗІЛА

Як мага далей трымайся ад спакусніцы-жанчыны!

Завалодае душою, сэрца ласкаю спаўе,

А пасля кахання слову здрадзіць раптам без прычыны.

Патаемныя сакрэты лепш хавай ты ад яе.

Захапляцца Аўтандзілам пачала Фацьма знянацку,

А пасля агонь кахання апаліў яе наскрозь.