Прага

Калi б Алена сказала мне: вазьмi i выпi маю кроў, калi толькi пажадаеш — бяры i пi, я б адмовiўся. Не таму, што я нiколi не хацеў жаночае крывi, не таму, што я нiколi не кахаў... Яе кроў — чужая, халодная, неспакуслiвая. Кроў бясстрасная, кроў жонкi, а не жаданае каханкi. Яе кроў не спатолiць маёй прагi, не натолiць жорсткага голаду.

Яе мама

Не было дня, каб жонка не наракала на цешчу. Яны супрацьлегласцi ва ўсiм. І ў любовi таксама. Цешча любiла сына Валодзю... Лепш казаць iнакш. Яна любiць, дагэтуль любiць сына Валодзю. Калi загаворвае пра прыгажосць — людзi, падобныя да яго, прыгожыя. Яна любiць унука Мiколу, яна выгадавала яго. Яна любiць мужа Ваню. Яна любiць унучку Ядзю, i яе яна гадавала. Яна любiць праўнука Валодзю, яна любiць мяне, бо — Валодзя, бо акуратна стаўлю абутак i акуратна вешаю палiто на плечыкi. Тое, што застаецца ад гэтых любовяў, дастаецца дачцэ, а ёй мала, а ў цешчы больш няма, бо тое, што застаецца, трэба яшчэ даць старэйшай цешчынай сястры Нiне.

Жанчыны

«Я люблю прыгожых жанчын!» — ганарыста паўтарае жонка. Сапраўды, яна любiць жанчын. Але якiх? І якiя жанчыны любяць яе? Розныя. Гэтая любоў даходзiць да таго, што паўсюль поўзаюць чуткi, i добразычлiвыя шэпты лезуць мне ў вушы: «Кажуць, твая жонка лесбiянка...» Насамрэч Алена любiць жанчын з ярка акрэсленымi заганамi. Вось яе даўняя сяброўка Л. — само ўвасабленне ляноты. Яна спiць з поўначы да поўдня. Яна вялая, як лялька, ненапоўнiцу набiтая пiлавiннем. Яна пазяхае так, што праз колькi хвiлiнаў пачынаюць пазяхаць усе, хто побач. А ёсць iншая Л.: жорсткая i лютая, такая лютая, што звяла са свету свайго мужа. С. з-за сквапнасцi проста развялася, сказаўшы, што, калi здохне яе былы муж, яна эксгумуе цела, разрэжа жывот i падастае адтуль дыяменты, бо ён хавае грошы i каштоўнасцi ў жываце, каб не пакралi. Н. хавае ў сваiх вантробах iншыя прадукты, замест крывi ў яе жылах цячэ гераiн з алкаголем. Ненажэрнасць Н. здзiўляе. Як i зайздрасць З.: «Вой, як я вам зайздрошчу!!!» — рэфрэн яе размоваў i песняў. Б. — цiхая распуснiца, яе блуд мяшчанскi i прымiтыўны, але татальны: з кiм заўгодна, як заўгодна i дзе заўгодна. П. — пыхлiвая i ганарыстая, настолькi пыхлiвая, што не выйшла замуж i п’е вечарамi гарэлку адна. Гэтыя сем жончыных сябровак найлюбiмейшыя, чамусьцi найлюбiмейшых у яе заўсёды сем, i яна iх сапраўды страшэнна любiць, толькi ўсе яны непрыгожыя. Зрэшты, калi любiш, прыгажосць не мае значэння, нават для фатографа.

Вiльня

Не магу сказаць, што не люблю Вiльнi. Люблю, пiшу вершы i эсэ пра Вiльню, малюю Вiльню... Але я не люблю Вiльнi так, як яе любiць Алена. У мяне ёсць здагадка, што са сваiм першым мужам Алена развялася з-за Вiльнi. Ён абяцаў ёй пабудаваць пад Вiльняю дом. Абяцаў i не пабудаваў. Я не абяцаў, а пабудаваў... Не дом, а кватэру з вiдам на сiнагогу i касцёл святога Казiмiра. Ёй жа так хацелася мець сваё месца ў месце Вiльня. Ёсць, у Вiльнi, сваё... Гэта каб перамагчы дзве рэчы: жабрацкае iснаванне бацькоў у Вiльнi i свае рамантычна-ружовыя ўспамiны пра вiленскае дзяцiнства. Перамагла, дамаглася, зрабiла i павесiла на сцяне вялiкую карцiну Чыпонiса, на якой яна, аголеная, ляжыць на канапе. Самасцвярджэнне — рыса характару. І ўсё ж на яе нельга сказаць — «вiлянчанка», бо Алена не належыць якойсьцi адной культуры i аднаму месцу, яна належыць адно сонечнаму святлу.

Чужанiцы

Дома — свае, родныя, крэўныя... За сценамi дома — чужанiцы. Яны лезуць у дом i разбураюць яго. Калi тут iдзецца пра жонку, дык разбуральнiкi спакушаюць яе досыць прымiтыўна. Дакладней, яна спакушаецца на адно i тое ж: на ўхваленне яе мастакоўскага таленту. Я даўно не хвалю яе фота. Колькi можна?! Не працую з ёй. Чужанiцы гэтым карыстаюцца... «Ты генiяльная, ты вартая лепшага жыцця...» Яны прапануюць: выставы ў Лондане, фотастудыю ў Маскве, працу ў Дзюсельдорфе... Яны хлусяць, жонка верыць. Па праўдзе, жонка не верыць, а верыць фатограф, якi жыве ў жонцы. Калi ашуканства i ашуканцы выкрываюцца, калi наводзiцца цвярозая рэзкасць ва ўзаемаадносiнах, я ведаю, што гэта часова, а жонка клянецца, што назаўсёды. Не бывае назаўсёды. Мой клопат — баранiць дом ад чужынцаў. Я iх пазнаю па алейных вочках i кажу: «Цябе зноў падманваюць». А яна... Ну хто ж не хоча, каб яго хвалiлi i спакушалi?!

Нельга сфатаграфаваць

Развагi пра тое, што нельга сфатаграфаваць, пераследуюць Алену. І тое, i гэтае нельга... Збольшага яе развагi зводзяцца да раскручвання фотастужкi ў кiнастужку... «Чарада падзеяў. Доўгае падарожжа на машыне. Скрозь ноч, праз палi, праз лес, зноў праз палi... Дом цёмны, бязлюдны... Сходамi на самы верх... Вялiзны пакой перапоўнены музыкаю... Какафонiя... Чатыры мужчыны i жанчына... Цiшыня... Sex... Маўчанне...» Чаму гэтага нельга сфатаграфаваць? Гэта напэўна з несфатаграфаванага. Цi сфатаграфаванага на ўяўную фотастужку. Мае аргументы iгнаруюцца. Мае развагi пра нелiнейнае святло лiтаратуры не чуюцца. Алена чапляецца за метафары, за паэтычную бессэнсоўнасць, за iнтуiцыю... Я не спрачаюся. Мяне мала цiкавяць аб’екты, якiя не сфатаграфавалiся, я не сумую па iх, я не прысвячаю паэмы хвалi, якая ўпала, рассыпалася i стала мiнулым, мяне хвалюе тая хваля, што падае, ляцiць, гудзе... Мяне захапляе тое, што фатаграфуецца, пiшацца, творыцца i ствараецца. Саўдзельнасць у боскiм стваральным руху — маё прызначэнне... Жонка — iншая, яна сама сабе купляе зрэзаныя кветкi i, гледзячы на iх, пiша вершы пра тое, што нельга сфатаграфаваць.

Партрэт

Калi я закахаўся ў Алену, дык несупынна яе маляваў. Цяпер у мяне процьма тых малюнкаў... Але ёсць адзiн партрэт, зроблены алейнымi фарбамi на палатне, якi ўвабраў у сябе ўсе мае графiчныя пошукi. Алена яго любiць i заўсёды вешае на сцяну. Гэтая далёка не найлепшая з маiх карцiнаў часам моцна раздражняе вочы. Аднойчы, у прыпадку вар’яцкай лютасцi, я хапаю нож i рэжу палатно, нявечу сваё, каб не калечыць ейнае. Алена хавае дзiравую карцiну за шафу. Праз тры гады яна вязе парэзаны нажом партрэт да рэстаўратараў. Тыя здзiўляюцца: «Нiколi не здаралася, каб нехта хацеў аднавiць сучасную карцiну». Цiкава, якiм будзе жончын партрэт пасля аднаўлення.

Вочы

Калi Мiрык нарадзiўся, вочы ў яго былi цёмна-цёмна-сiнiя, як берлiнскi лазурак, а потым паступова зрабiлiся «чорнымi» — цёмна-карымi. Гэта, пэўна, самае чароўнае пераўтварэнне, якое я ў iм назiраў.

Сон

Калi мы з мацi прыехалi да Мiрыка ў вайсковую вучэбку, што мясцiлася ў Чарнаўцах, i забралi яго на суткi, дык мяне вельмi здзiвiлi змены, якiя адбылiся з братам. Юнак-студэнт пераўвасобiўся ў iстоту, якую ў народзе абразлiва называюць «гарматнае мяса». Худы да нейкай спружынiстай драўлянасцi, Мiрык глядзеў на свет вачыма, якiя ў адначассе кантралявалi вонкавыя з’явы i ўглядалiся ў глыбiнi ўласнай прыгнечанай душы. «Я магу спаць стоячы, — салдацкiм голасам распавядаў брат, — магу спаць iдучы. Ісцi i спаць. Магу бегчы i спаць. А галоўнае, я магу бегчы i спаць з расплюшчанымi вачыма...» Мама вельмi ўразiлася гэтымi здольнасцямi. А я ўзрадаваўся, бо з такога воiна не зробiць гарматнае мяса нiводзiн генералiсiмус.

Удар

У кожнага мужчыны ўзнiкае жаданне разбiць твар iншаму, падобнаму да сябе. І раней цi пазней абставiны складаюцца на тое, каб злосць увасобiлася ў бойку. Чалавек — iстота ваенная. Нiчога не паробiш. З астатнiмi нiчога не зробiш, а сябе ўсё ж у пэўны момант можна пераарыентаваць. Удар, якi Мiрык абрынуў на тоўстае дзвярное шкло, каштаваў яму шмат. Шкло разляцелася на аскепкi, але i кулак ператварыўся ў крывавую кашу. Генiяльны, без перабольшання, хiрург Пал Палыч Беспальчук нейкiм магiчным чынам разабраўся ў крывавай кашы i сшыў, склаў, аднавiў братаву руку наноў. Тыднi тры Мiрык праляжаў у бальнiцы ў Беспальчука, скiнуў кiлаграмаў дваццаць i выйшаў падобны да падлетка. Яго сустрэла Таня, другая жонка, з-за якой i разляцелася тоўстае шкло. Мусiла разляцецца на кавалачкi галава Танiнага першага мужа, якi цяжка перажываў страту жонкi i часткi рэчаў. Каб хоць неяк выглядаць па-мужчынску, ён не аддаваў Танi яе вопратку, а тут прыйшоў Мiрык. Ударыў ён адбiтак Танiнага мужа, ударыў адлюстраванне, а не арыгiнал, разбiў цень, каб iстота, што цень наводзiла, спалохалася i ўцякла. Істота збегла. Скалечаная рука гаiлася доўга. Больш за год брат не адчуваў пальцамi нi холад, нi цяпло. Бывала, курачы цыгарэту, заўважаў, як на пальцы ўздзiмаецца пухiр апёку, але болю не чуў. Жахлiвы пах спаленай чалавечай скуры напаўняў пакой, але Мiрык нi разу не пашкадаваў пра тое, што зрабiў.