Нарцыс

Захапленне нарцысамi бязмежнае. Яны паўсюль. Жоўтыя, белыя, свежыя, сухiя i... сфатаграфаваныя. Яны ў руках у хлопчыкаў, у вянках на галовах красуняў, у букетах i паасобку. Нарцыс — сiмвал Аленiнай веры ў вечнасць. Мiфiчны юнак закахаўся ў сябе i бясконца любаваўся ўласным адлюстраваннем у ручаi. Самазакаханасць паспрыяла пераўвасабленню ў кветку. Нарцыс над адбiткам — натуршчык перад аб’ектывам. Алена множыць адлюстраваннi самазакаханых. Яна, як i яны, верыць у спыненую прыгажосць вечна маладога iмгнення. Яна зачараваная алхiмiяй фотапрацэсаў. Яе паланiла бiяхiмiя кветкi i апарата. Азарэннi замянiлiся ўспышкамi лямпачак, замест кветак — букеты двухногiх з пляскатымi пазногцямi i без крылаў. Алена прымацоўвае на плечы расквечаным грымам натуршчыкам штучныя крылы з мёртвых пёраў. Нiбыта анёлы, нiбыта нарцысы, нiбыта вада... Нiбыт. Вада цячэ з нiбыта ў нябыт. Алена захопленая iмгненнямi, нябыт для яе не iснуе. Ёсць: нарцыс, адлюстраванне i вечнасць.

КОЛЕРЫ

Яна захопленая шматколернасцю свету, хоць я больш люблю чорна-белыя фотаздымкi i шэры свет iнтэлектуальнага спакою. У каляровасцi мне бачыцца больш умоўнасцi i адназначнасцi, такая падлеткавая паэтычнасць... На Аленiных здымках сiняе — гэта мора i неба над морам, неба i мора пад пранiзлiва-сiнiм самалётным небам. Белае — снег на крыжах, твар жанчыны, пераапранутай у П’еро. Чырвонае — вочы самазабойцы, iржавая кроў жалеза, кроў мэталёвых арганiзмаў. Чорнае — ценi на смалiстым ад гарачынi асфальце, халаднаватыя адтулiны ў трубах, прагалы ў паўразбураных будынках. Срэбнае — вымытая рэчаiснасць. Зялёнае — вусны русалкi, што засумавала па страчаным леце. Пярлiннае — след дажджавой кроплi на люстэрку, след слязы... У манахромным варыянце ўсе колеры ярчэйшыя, прынамсi, на жончыных фотаздымках.

Талерка

Мы ямо з аднае талеркi... У нас усе талеркi агульныя, i не толькi талеркi. Каб не адна заўвага пiсьменнiка, якога я неабачлiва запрасiў зайсцi ў госцi, не стаў бы i задумвацца над талеркаю. Мы з iм выпiлi ў бары, i я прапанаваў павячэраць у мяне. Жонка, як звычайна, сабрала на стол. Перад тым, як выпiць, госць спытаў: «Вы так кожны дзень вячэраеце?» Нам з жонкай робiцца непрыемна, нiбыта мы абразiлi чалавека, зняважылi сваiм сталом з вячэраю ў вялiкiм пакоi. І тады мне стала шкада талеркi, з якой пачаў есцi госць. Я вырашыў завесцi асобныя прыборы для гасцей i для сябе. Не завялося. Абмежаваўся сваiм кубкам для ранiшняй кавы i нажом для падарожжаў. У жонкi ёсць таксама асобны кубак. Талерка ў нас па-ранейшаму агульная. І зранку мне прыемна есцi з талеркi, з якой увечары будзе есцi яна. Чамусьцi менавiта ранiцамi ў мяне кепскi настрой, а талерка крышку супакойвае.

Прыгажосць

Забароненае ў прафесiйным мастацтве слова, выцертае, залiзанае, абсмактанае i выплюнутае ў масавую свядомасць, дзе яно верашчыць дурнымi колерамi i вiсклiвымi фарбамi. І, вядома, у фотастудыю iдуць на ўзаконьванне, на пашпартызацыю менавiта прыгажосцi, уласнай прыгажосцi найперш. Глядзiце сюды, глядзiце на фота... Гэты прыгожы чалавек — я. Не падобны? Ну як гэта — фота i непадобна? Фота не бывае непадобным у свядомасцi дылетанта. Усе ўпэўненыя, што фота не схлусiць, наадварот, яно скажа праўду, большую за праўду, праўду непарушную. Алена робiць «прыгожа». Трэба «прыгожа»? Вядома, канешне. І Алена выбудавала канвеер па вытворчасцi фотапрыгажосцi. Над канвеерам ззяе лозунг: «Непрыгожых людзей не бывае!» Вераць, як вераць у неўмiручасць душы, вечнае жыццё на аблоках i прадказаннi па картах i зорках. Алена верыць у сваю зорку. Такая атрымлiваецца вера ў прыгажосць.

Хуткасць

Колькi разоў яна абяцала не ездзiць у цемрадзi i тумане ўзiмку! Ізноў i iзноў, як за iгральны аўтамат, яна сядае за руль. І тры гадзiны iмчыць, нiбыта не кранаючыся з месца. Яна ўглядаецца ў малочную сцяну. Яна ўвесь час на паўдарозе дамоў, нават калi з 170 кiламетраў засталося праехаць адзiн. Яна размалочвае шэсць аўтамабiляў. Два не паддаюцца аднаўленню. Яна дзiвам застаецца жыць, каб я аплацiў усе разбiтыя i прыдбаў ёй новы. Яна жыве хутка.

Фокус

Яе ўратоўвае пэўная сфакусаванасць. Размытасць, расплывiстасць, сфуматнасць i няпэўнасць тояцца ў ёй. Яна так i не становiцца майстравiтым рамеснiкам па вытворчасцi фотамэблi. Яе фоткi застаюцца з раслiнамi, з кветкамi, з узмахамi крылаў i рук, з крышку нявыспелымi пладамi, з трошкi неданошанымi дзецьмi... Фоткi не ў фокусе. Яны дапаўняюць i дафакусуюцца ў свядомасцi. Яны падаюць, хiстаюцца, скручваюцца, надломлiваюцца i вывальваюцца з рамаў. Яны не трымаюцца на сценах... Яны яшчэ не навучылiся замiраць, застываць i проста памiраць. Ім няўтульна ў альбомах, няёмка пад шклом, кепска ў часопiсах i кнiгах... Яны падобныя на стосы картаў, дзе не пазначаныя масцi. Фокус працягваецца, i бессэнсоўна чакаць фiнал. Птушка не выляцiць з камеры. У цылiндры аб’ектыва няма белага труса. Сумнавядомай чорнай коткi не знойдзеш у срэбна-шэрых пакоях жончыных фоталабiрынтаў. У тым i фокус, што замест фокуснiка на арэне — мастачка. І больш нiякiх фокусаў няма.

1 %

Каб у мяне была магчымасць мадэрацыi жончынай творчасцi — а ў мяне ёсць магчымасць мадэрацыi ўсёй жончынай творчасцi, — дык вось, калi б я захацеў скарыстаць магчымасць i выкiнуць 99 % яе фатаграфiяў у небыццё, важна было б не тое, што выкiнецца, а тое, што пакiнецца — гэты адзiн адсотак... Дык вось, у гэты 1 % увайшлi б толькi здымкi са святлом жнiўня i ягоным ззяннем у гатычным квартале Барселоны з 11.30 да 12.00. Толькi там, напрыканцы жнiўня i напачатку верасня, можна засвечваць фотастужку генiяльна. І яна засвечвала — я сведка.

Танцы

Жонка любiць танчыць. Вельмi. Яна можа ўранку танцаваць адна. Устаць i станчыць, гатуючы сняданак. Пэўна, праз любоў да танцаў Алена цiкавiцца найсучаснейшай музыкай. А я? Таксама люблю танцы. І пазнаёмiлiся мы на танцах. І ўвечары, пасля вячэры з вiном i вiскi, мы любiм танцаваць, для сябе, для радасцi, для поўнага жыцця. «Дзень без танца пражыты дарэмна!» — Алена паўтарае словы Нiцшэ тысячы разоў, але мне зусiм не надакучвае гэты паўтор. І смерць у танцы, якую знайшоў Эйзенштэйн, мне падаецца адной з найлепшых. Танец, жэст, рух цела — найвыразнейшыя з мастацтваў, найпатрэбнейшыя з мастацтваў, найпатрэбнейшая i найпатрабавальнейшая з гульняў, з прадгульняў напярэдаднi кахання i любовi. Таму i танцую я з жонкаю, таму i спыняцца не збiраюся.

Наадварот

Мастацтва апошнiх часоў толькi тым i займаецца, што з большым цi меншым поспехам фатаграфуе творы старых майстроў i атрымлiвае замест iх кiрмашовыя карцiнкi, выкананыя ў самай рознай палiграфiчнай якасцi. Алена, наадварот, фотаздымкi ператварае ў карцiны.

Дзева Марыя

Рэлiгiйны кiч... Што можа быць горш, калi ты мастак — прынамсi, захацеў iм звацца? Для мяне той сектар, дзе стаяць гiпсавыя Ісусы i ззяюць несапраўдным золатам абразы, быў найгоршым месцам на мяжы рэлiгii i мастацтва. Для Алены — iнакш, яна з захапленнем фатаграфавала i фатаграфуе электралямпачкi, што свецяцца замест нiмба над лялечным тварам парцэлянавай Дзевы Марыi. І калi, смяючыся на ўвесь Рым, Алена пытаецца: «А ты купiш мне ў Ватыкане маленькую Дзеву?» — я чую ў яе весялосцi сапраўдную прагу да гэтага аматарскага i таннага мастацтва. Можа, ёй i сапраўды, каб сфатаграфаваць боскае святло, калi трэба здымаць жах ўсёпаглынальнага пажару, дастаткова зрабiць нацюрморт з iржавым i скарабачаным пламегасiльнiкам?

Мара

«У мяне толькi адна мара... Я малюся, каб мае веды, мой талент, мая прыгажосць перайшлi да нашай Ядзi...» Такiя настроi i падобныя словы я чую ад жонкi даволi часта, але кожны раз гэта кранае мяне, i моцна.

Грошы

Безумоўна, грошы — iнструмент мужчынскi. Толькi мужчынскi ён таму, што мужчына вырашае, колькi мусiць мець грошай яго жонка. Перакананы: каб захаваць паўнавартасную сям’ю, неабходна, каб жонка мела доступ да паловы вольных сродкаў. Інакш яна будзе адчуваць прынiжанасць, дыскамфорт, сваю другаснасць... І можна будзе пачуць: «Ты зрабiў з нас рабоў з дапамогаю сваiх грошай. Нас: мяне, сына, дачку; нас, самых блiзкiх табе людзей, ты разглядаеш, як працаўнiкоў. Вырашаеш толькi ты, бо ў цябе грошы, i грошы толькi твае...» Падобнае чуеш i пасля таго, як аддасi палову вольных сродкаў у агульнае карыстанне, але гэта ўжо несправядлiвы папрок, зусiм несправядлiвы.