Марыя зноўку павярнулася тварам да мужа, пэўны час дзівілася на яго, затым лагодна ўсміхнулася і захітала галавой:

– Ты што, сёння не з той нагі ўстаў?

– З той, з той, – прамумкаў Сірацюк.

– Лепш дапамог бы мне па кухні, – міралюбіва прапанавала жонка. – Свята ж ідзе, Новы год… А ты да гараскопа прычапіўся. Давай памагай. І цыбулю чысціць трэба, і часнок. Твой любімы занятак, дарэчы.

Сірацюк, відаць было, і сам зразумеў, што ні з таго пачынае ён сёння дзень, аднак гараскоп па-ранейшаму не даваў яму спакою, моцна ўзяў за жывое, і крыху паразважаўшы пра жыццё-быццё, ён зноў энергічна паляпаў па газеце:

– Дык пішуць жа!

– Хай пішуць, а табе што да гэтага?

– Не, а чаму я не магу і сапраўды апынуцца ў тым самым месцы ў патрэбны час? Дзеля нас жа, а? Можа падвернецца выпадак, і мы станем самымі шчаслівымі людзьмі? Самымі багатымі? Латарэйны білет хіба пайсці купіць? Ці той жа спортпрагноз узяць?.. Дзе, дзе тое месца, дзе я павінен апынуцца? Хто пакажа? Хто-о?..

Марыя больш уважліва прыгледзелася да мужа, з невясёлай іроніяй прамовіла:

– Чаго ты прычапіўся да гэтага гараскопа? Ці ты, можа, ўжо Новы год пачаў сустракаць, мой любы? Дык рана ж яшчэ быццам… Глянь на гадзіннік. А гараскопам сваім толькі прыкрываешся, не інакш, а?

– Ды кінь ты дурное! Кінь!

– Лупі цыбулю!

– Луплю, луплю… – і Сірацюк адклаў нарэшце газету ў бок, узяў цыбуліну, нож. – А ты вось, Марыя, кажаш, рукі ў цябе занятыя…

– Ну, кажу…

– А калі яны ў нас былі не занятыя? У цябе і ў мяне? Увесь час то тое, то гэтае… То на працы, то дома… І ежу прыгатуй, і дзіця пагушкай… Як без рук?

– То пульт ад тэлевізара не выпускаш з іх, – заўважыла Марыя, усміхнулася.

Сірацюк жа працягваў сваё, не зважаючы на дакор жонкі:

– А калі ў вёсцы жыў, і траву скуб для трусоў, і дровы заносіў у хату з хлева, і сена скідваў з вышак карове… А колькі вады трэба было нанасіць з калодзежа! Бліжэй к вечару дазвалялася браць у тыя ж рукі лыжныя палкі… Так, так: яны заўсёды, рукі гэтыя, былі занятыя. Як і помню сябе.

– Чалавеку рукі і дадзены для таго, каб быць занятымі. Не сядзець жа, склаўшы іх на каленях.

– Перад Новым годам самі цацкі на ёлку рабілі. Самі, помніш? З паперы, з кардонкі, з шышак… Сёння ў крамах на любы густ гэтых цацак. Выбірай толькі. А цяпер вось цыбулю лупі… Яна, дарэчы, кусаецца… Во, во: не паспеў яшчэ адну распрануць як след, а ўжо плачу… Горкая, мусіць.

– Ёсць і салодкая. Вось гэтая, што далей ад цябе – больш светлая яна. Бачыш?

– Бачу.

–Бяры гэтую, яна не такая злая.

Дзень заканчваўся, а Сірацюк так і не знайшоў тое шчаслівае месца, дзе б ён мог апынуцца ў патрэбны час. Усе варыянты перабраў – і нічога не атрымлівалася. Пасля цыбулі чысціў часнок, прапускаў цераз мясарубку ўсё, што прасіла жонка, збегаў у краму за майянезам і хлебам, прыхапіў там яшчэ тое-сёе, дапамагаў жонцы ляпіць пельмені і рабіць торт, а ўжо бліжэй к вечару патэлефанаваў сын: у нас планы раптоўна памяняліся, прыйдзем Новы год сустракаць да вас, вы не супраць, бацькі?

Калі ў кватэры з’явіліся сын, нявестка і ўнук, яны першай справай паглядзелі на святочны стол і былі прыемна ўражаны: ух ты, які багаты!

– Ой, мама, а чаму ж вы не сказалі, мы б прыйшлі раней, дапамаглі б вам, – сумелася нявестка.– Столькі ўсяго нагатавалі! Стаміліся, відаць? Ды і мы ж не з пустымі рукамі прыйшлі… Міша, чаму ты стаіш? Дзе сумка?

Сын, схамянуўшыся нібы пасля здранцвення, пачаў выстаўляць прынесеныя стравы.

– Гэта нашаму татку дзякуй скажыце, – засмяялася жонка Сірацюка. – Дзякуючы ягонаму гараскопу такі стол сёння ў нас багаты. Ён, бацька наш, апынуўся сёння ў патрэбны час у патрэбным месцы – на кухні. Адна б я не справілася. Нізашто!

Сірацюк заміргаў вейкамі, задаволена рагатнуў: ён і сапраўды вельмі здзівіўся, калі пачуў ад жонкі “пра патрэбны час і патрэбнае месца”, і толькі развёў рукамі: яна, дзеці мае, мусіць, праўду сказала. Гараскоп не падвёў.

І яму, надта шчасліваму сёння чалавеку, заставалася толькі запрасіць усіх да святочнага стала.

Маленькія былі

БАРДАЧОК

Матрунчык вазіў на «Волзе» вялікага начальніка – Васіля Паўлавіча. Начальнік быў чалавекам добрым, нават – для ягонай пасады – мяккаватым, што не надта падабалася вадзіцелю: іншы раз трэба было, на ягоны розум, і гэкнуць кулаком па стале, уладу паказаць – коратка і хутка расставіць усе кропкі над «і», а ён упрошвае падоўгу таго ці іншага небараку, вучыць жыццю, і складваецца ўражанне, што ва ўсім сам ён і вінаваты. Толькі не падначалены. Матрунчык ідзе тады ў машыну, слухае музыку, шкадуе Васіля Паўлавіча і корпаецца, ад няма чаго рабіць, у бардачку. Там шклянка, хапунок для адкаркавання бутэлек, складанчык, вілка, лямпачка, пінцэт і розная іншая драбяза. Васіль Паўлавіч аднаго разу папракнуў:

– Калі ты ўжо, Коля, навядзеш у бардачку парадак?

Коля прыжмурыў вочы, здзівіўся:

– Дык гэта ж – бардачок!

Мо так і трэба, падумаў, пэўна, начальнік і адстаў. Бардачок дык бардачок.

А потым неяк яны ехалі па вясковай вуліцы, доўгай, крывой і ўшчэнт разбітай коламі трактараў і грузавікоў, а паабапал зеўрылі на іх паўразбураныя , ледзьве жывыя , а то і зусім памерлыя ўслед, пэўна ж, за гаспадарамі,хаты. То з аднаго боку, то з іншага на вочы трапляліся фрагменты сеялак, плугоў, культыватараў, трактараў, разабраныя напалову некалі моцныя і прыгожыя цагляныя кароўнікі, свінарнікі...

– Бардачок, – нахмурыўся і пазяхнуў Матрунчык.– У машыне – што?.. У машыне так сабе... Бар-да-чок!..

А начальнік, добры і мяккі Васіль Паўлавіч, нічога не адказаў – зрабіў выгляд, што думаў пра нешта важнае, значнае...

НАВІНКА

У нашай вясковай краме з’явілася навінка: на відным месцы вытыркнулася бутэлька, на якой вялікімі літарамі было напісана: «Крот». Першым звярнуў увагу на навінку дзед Кузьма.

– К... к... рот... быццам, – з цяжкасцю, доўга трымаючы картузікам руку перад вачыма, прачытаў ён. – Крот, значыць? Што за халера такая, Маруся?

Прадаўшчыца, быццам не здагадваючыся, пра што размова, пацікавілася:

– Дзе?

Кузьма торкнуў пальцам на бутэльку.

– А-а... Ды гэта ж кратоў знішчаць, атрута такая,– растлумачыла прадаўшчыца і вокам ні міргнуўшы. – Напісана ж: крот. Навінка.

– То трэба купіць,-- вырашыў дзед Кузьма і палез у кішэню за грашыма. –Трэба падсыпаць перцу кратам. Парылі ўвесь агарод, нягоднікі. Падай, маладзіца, бутэлечку атруты, падай. Не паляніся. Я ім пакажу, кратам тым, дзе ракі зімуюць.

Неўзабаве пра атруту для кратоў прачула ўся вёска, і бутэлькі вокамгненна зніклі з крамы. Толькі на другі дзень разабраліся людзі, для чаго гэтая навінка з такім зразумелым надпісам на баку «Крот – чысціць трубы. Каналізацыйныя.

Пасмяяліся. Пабедавалі. Грошы ж патрачаны дарэмна. Якая ў вёсцы тут каналізацыя? У каго? Дзед Кузьма на ўсялякі выпадак папракнуў прадаўшчыцу:

– А ты куды глядзела? Ці табе, Маруся, абы збыць тавар, га?

Прадаўшчыца схамянулася, вырачыла вочы на старога:

– Ты... ты што гаворыш такое? Я ж, дзед, і на сваім агародзе бутэльку вадкасці той у нару заліла...

– З вашай навінкай!..– плюнуў дзед Кузьма, нацягнуў кепку на лоб і пачыкільгаў з крамы. – Хай я невук. А вы куды глядзелі, грамацеі?

ХАЛОДНАЯ ПАДУШКА

Што не кажы, а Вера чалавек асцярожны, прадбачлівы: каб не насіць пад вачыма ліхтары, яна адразу, як толькі Пятру трапіла кропля ў рот – для пачатку, для разгону – кідае ўсё, як ёсць у хаце, хапае падушку, коўдру і хаваецца дзе-небудзь на агародзе. Падалей ад Пятра. Падалей ад бяды.