Annotation

У кнігу ўвайшлі лепшыя апавяданні і аповесці пісьменніка Васіля Ткачова – лаўрэата прэміі Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі ў галіне літаратуры, прэміі імя Васіля Віткі і расійскай прэміі Баяна. Пераважная большасць твораў – пра людзей, якіх у народзе мы называем “дзівакамі”, аднак без іх, як лічыць аўтар, не такім цікавым было б наша супярэчлівае жыццё. З цікавасцю пазнаёміцца чытач таксама з аповесцямі “Участковы і фокуснік”, “Гульня”, “Пост” і “Да неба камень не дакінеш”. Пісьменніка цікавяць характары шчырыя, сумленныя, здольныя з адказнасцю жыць і працаваць. Усе героі гэтага аўтара нясуць у сабе багаты свет дабрыні і адданасці бацькоўскаму куту, вернасці роднай беларускай зямлі. Адзін з крытыкаў назваў Васіля Ткачова майстрам сюжэта. У гэтым можна пераканацца, пазнаёміўшыся з яго новай кнігай.

Васіль Ткачоў

Аповесці

УЧАСТКОВЫ І ФОКУСНІК

ГУЛЬНЯ

ПОСТ

ДА НЕБА КАМЕНЬ НЕ ДАКІНЕШ

Апавяданні

РАБ ЧМЯЛЯ

ВУЛІЦА БАБУШКІНА

ПЕРАКУР

ЭМЧАЭСАВЕЦ

ДЗЕНЬ ШАХЦЁРА

СЛЯПЫ І ВІДУШЧЫ

ЧАБАТОК

КОНЬ БАБЫ ДУНІ

СТАЖОК

ТРАТНІК

КРЭСЛА

ТАК ПЛАЧА АКНО

ДАРОГА

ТАК І ЖЫВЁМ, БРАТ...

ПРА КОЛЬКУ, КУРЫЦУ І БАБКУ АНТОСЮ

БУБЕН

ДУРАНЬ

РЭБА

СВЯТА

ПЕРСОНА

КАССЁ

ХЛАПЧЫНКА

СУМКА

ЦЫВІЛІЗАЦЫЯ

СТАЖОРКА

ПРА ГАННІНА ЖЫЦЦЁ І МАЎЗАЛЕЙ

КВАТЭРА Ў ОМСКУ

СІНОПТЫК

ЕДЗЕ СЕНА НА КАЛЁСАХ...

АДАПТАЦЫЯ

СЛУП

АЙ-Я-ЯЙ!

ВАРОНА

ПРА ВАЙНУ

КРУГЛЫ СТОЛ

ВЯЧОРКА

ПРАЦЭНТ

ПАД ГОРАДАМ ГОРКІМ

АПТАВІК

ДУРНАЯ БАБА

ЭСТЭТ

ДЖАЛА

САД

СКАЙП

ДЭЛЕГАТ

ЗІМЫ НЕ БУДЗЕ

ДРОВЫ

ГАРАСКОП

Маленькія былі

БАРДАЧОК

НАВІНКА

ХАЛОДНАЯ ПАДУШКА

МАЛАДЫ ПЕНСІЯНЕР

ВЭКСАЛЬ

ГАРНІТУР

РАЗВЕДЧЫК

ЧУЖАЯ

ВУЧОНЫ ЗЯЦЬ

ХАТКІ

ПАН НАЧАЛЬНІК

МАЛАДЫЯ

НЯЎДАЛАЯ НАЗВА

МАЦІ

КАША

КРАМНІК

НЕВЯСКОВАЯ ХВАРОБА

ВЕРА

МУХА

СЯМЕЙНЫ ЭЦЮД

СКЛЕП

ТОРТ

АДПОМСЦІЎ

САБРАНЫЯ ЯГАДЫ

Васіль Ткачоў

ТАК І ЖЫВЁМ, БРАТ

Падрыхтаванае на падставе: Васіль Ткачоў, Так і жывём, брат, Аповесці. Апавяданні. Маленькія былі. — Мінск: Беларускі Дом друку, 2013, 384 с.

Рэдактар: А. Зэкаў

Copyright © 2015 by Kamunikat.org

Аповесці

УЧАСТКОВЫ І ФОКУСНІК

Прысвячаю Валянціну Чэпелаву

1

Ну, вось і дачакаліся, здаецца, у Хутары новага настаўніка. Нарэшце. Гэта, нагадзіцеся, падзея – колькі гадоў запар нагадваў дырэктар мясцовай школы раённаму аддзелу адукацыі, што задыхаюцца яны тут без філолага, і – урэшце перамог: учора ранкам патэлефанавалі з райцэнтра, каб сустракалі Івана Валянцінавіча Шэпелева. Як і прасілі. Назвалі нават прыкметы: высокі, русявы, у акулярах – так што не пераблытаеце. Павесіўшу трубку, дырэктар Саксонаў ухмыльнуўся: «З кім тут блытаць? З бабкай Суклетай ці з дзедам Цыганком?» І , задаволена пацёршы далонь аб далонь, крэкнуў і строга загадаў сам сабе: « Сустрэць, як і належыць!» Крама – цераз дарогу, ён скоса глянуў на ўваходныя дзверы: адчынена. Так, значыць, п’е не п’е, а пляшка павінна стаяць на стале. Як бусел на адной назе: гэта наш, беларускі, пейзаж. З дарогі і перакусіць належыць. Тым больш што халасцяк – вечна галодны, канешне ж, што воўк у піліпаўку. Саксонаў уявіў, як сустракае ён новенькага, вядзе да сябе на кватэру, і яны знаёмяцца – малады настаўнік і стары, але таксама, прабачце, халасцяк. Якое супадзенне, браткі! Але ж халасцяк ён, праўду кажучы, малады: толькі сёлета адправіў ён сваю кабету ў горад – дзе ўзяў, як кажуць, там і паклаў. Дужа відна тут, у вёсцы, усім было, чым яна займалася, хоць і настаўніца таксама... Там, у горадзе, прасцей – поўна людзей, затрэцца, згубіцца. Шкада сына, але малы будзе пад наглядам дзядулі з бабуляй. Гэта суцяшала. Саксонаў зрабіў сёлета і другі, не менш важны, крок у сваім жыцці: як толькі адправіў жонку з сынам, аддаў кватэру – двухпакаёвую, з усімі выгодамі – матэматыку Кручкову, у якога двое дзяцей, а сам перайшоў жыць да бабкі Суклеты. На такое не кожны адважыцца. Тым больш дырэктар. І хоць кажуць, што двойчы ў адну раку не ступіш, ён ступіў: тут, у Суклеты, кватараваў, калі прыехаў у Хутар настаўнічаць – таксама пасля інстытута, як вось і нейкі Шэпелеў у акулярах. Адна розніца, што Шэпелеў – адзін. «Шчаслівы» – усміхнуўся сам сабе Саксонаў і патупаў у краму.

2

У аўтобусе, што калываўся на выбоінах, побач з Шэпелевым сядзеў учасковы Баравы Яўген Ягоравіч. На ягоных запыленых пагонах было па дзве малюпасенькія зорачкі, а чырвоныя шчокі палалі здароўем – як і кожнага разу, калі ён ездзіў у раён на нараду. На каленях участковы трымаў поліэтыленавы пакет, у якім – хочаш ты таго ці не – на вочы новаму настаўніку лезлі бохан хлеба цаглінкай, круглы слоік селядцоў, шматок варанай каўбасы і лупаты кантэйнер для яек. Участковы раз-пораз папраўляў пакет, падцягваў яго бліжэй да жывата, шморгаў носам і вадзіў круглай, бы гарбуз, галавой па баках: цікавіўся, хто едзе, з якім настроем, што вязе. Шэпелеў адчуваў, што міліцыянер хоча завязаць з ім гамонку, але – дзівосы! – не адважваецца. На міліцыянера гэта не падобна. Тады папытаў сам :

– Далёка яшчэ, таварыш лейтэнант, да Хутара?

– Ды не,– ажывіўся ўчастковы. –Тут блізка. Дык да нас, значыць?

– Так.

– А з якімі мэтамі?

– Працаваць. Настаўнічаць.

Участковы падаў руку, патрос далонь Шэпелеву:

– Будзем знаёмы: участковы.

І назваў прозвішча, імя сваё і па-бацьку. Тым жа самым адказаў і настаўнік. Таму дарога да Хутара падалася не такой дрогкай. Участковы распавёў пра сябе, малады настаўнік—таксама. Першаму ў два разы больш гадоў, чым Шэпелеву. Мясцовы. Хваліўся, што людзі яго паважаюць, таму што баяцца. Жанаты. Мае двух сыноў. Абяцаў пазнаёміць з жонкай, яна ў яго працуе ў мясцовым клубе загадчыцай.

– А як ажэнішся, то пазнаёміш са сваёй жонкай і ты мяне,– папярэдзіў участковы і ікнуў: праўду гамоніць, не інакш.

Шэпелеў на гэта нічога не адказаў. Аднак участковы не пакрыўдзіўся -- і так багата чаго пра яго ўжо ведаў. Скончыў толькі што ВНУ, адзіны сын у бацькоў, вясковых настаўнікаў. Калі сабраўся паступаць у педінстытут, то маці, скрыжаўшы рукі на грудзях, не ўхваліла – наадварот, была супраць: «Лепш, сынок, ідзі на трактарыста...» Сын тады не мог аніяк зразумець маці –ганарылася б, што сабраўся працягваць яе справу, а яна? Ён не паслухаўся, паступіў на філалагічны. І вось цяпер едзе ў вёску з цікавай і загадкавай назвай Хутар. Быццам здагадаўшыся, што да вёскі малады настаўнік ставіцца насцярожана, участковы патлумачыў:

– Не думай, дружа, што калі Хутар – то гэта хутар і ёсць на самай справе. Не хаваю, не: раней і сапраўды тут было ўсяго тры двары. Але тое раней – мала хто і помніць. Сёння ж наша вёска вялікая, ды і школа ж сярэдняя. А гэта пра многае гаворыць. Ці не так?

Пэўна, так.

А вунь і вёска паказалася на пагорку. На сонцы ярка блішчэў купал царквы. Участковы, і гэта добра бачыў настаўнік, усміхнуўся куточкамі вуснаў:

– Прыехалі, чаго не ўбачылі!

А траха памаўчаўшы, папытаў:

– Дык куды ты, вучыцель? Мо да мяне? Замацуем нашу сустрэчу, так бы мовіць, а? Табе ж усё роўна трэба некуды ісці, бо ў нашым Хутары пакуль ты чалавек чужы. Набываць аўтарытэт будзеш, каб сваім стаць. Падсоблю, калі слухацца станеш.