- Iх трэба падцягнуць! - бурчаў ён.

Прыйшлi адзiн-два цягнiкi з Рычманда, Путнi i Кiнгстана з пасажырамi, якiя выехалi на свята пакатацца ў лодках; гэтыя людзi расказвалi, што шлюзы запёртыя i што адчуваецца трывога. Мой брат разгаварыўся з маладым чалавекам у сiнiм спартыўным гарнiтуры.

- Куча народу едзе ў Кiнгстан на павозках, на драбiнах, на чым папала, з куфрамi, з усiм скарбам, - расказваў той. - Едуць з Молсi, Уэйбрыджа, Уолтана i гавораць, што каля Чэлсi чуваць кананада i што кавалерысты раiлi iм як найхутчэй выбiрацца, бо наблiжаюцца марсiяне. Мы чулi стралянiну з пушак каля станцыi Хэмптан-Корт, але падумалi, што гэта гром. Што азначае ўся гэта чартаўшчына? Марсiяне ж не могуць вылезцi з сваёй ямы, праўда?

Мой брат нiчога не мог адказаць.

Крыху счакаўшы, ён зазначыў, што нейкая невыразная трывога перадаецца i пасажырам падземнай чыгункi; нядзельныя экскурсанты пачалi чамусьцi раней часу вяртацца з усiх паўднёва-заходнiх ваколiцаў: з Барнса, Уiмблдона, Рычманд-парка, К'ю i iншых; але нiхто не мог нiчога паведамiць, акрамя туманных чутак. Усе пасажыры, што вярталiся з канечнай станцыi, здавалася, былi чымсьцi занепакоены.

Каля пяцi гадзiн вакзальная публiка была вельмi здзiўлена адкрыццём руху памiж Паўднёва-Заходняй i Паўднёва-Усходняй лiнiямi, звычайна закрытага, а таксама паяўленнем воiнскiх эшалонаў i платформаў з цяжкiмi гарматамi. Гэта былi гарматы з Вулвiча i Чатама для абароны Кiнгстана. Народ жартаваў з салдатаў: "Яны вас з'ядуць", "Iдзём утаймоўваць звяроў" - i гэтак далей. Неўзабаве паявiўся атрад палiцэйскiх i пачаў ачышчаць вакзал ад публiкi. Мой брат зноў выйшаў на вулiцу.

Званы клiкалi на вячэру, i калона дзяўчат з Армii выратавання з песнямi iшла па Ватэрлоо-роўд. На мосце натоўп цiкаўных глядзеў на дзiўную бурую пену, якая таксама плыла па цячэннi. Сонца садзiлася, вежы Бiг-Бэна i Палаты Парламента выразна вырысоўвалiся на ясным спакойным небе; яно было залацiстае, з чырванавата-лiловымi палосамi. Гаварылi, што пад мостам праплыло мёртвае цела. Нейкi чалавек, сказаўшы, што ён ваенны з рэзерву, паведамiў майму брату, што заўважыў на захадзе сiгналы гелiёграфа.

На Велiнгстон-стрыт брат убачыў бойкiх газетчыкаў, якiя толькi што выбеглi з Флiт-стрыт з яшчэ сырымi газетамi, спярэшчанымi ашаламляльнымi загалоўкамi.

- Страшэнная катастрофа! - выкрыквалi яны адзiн перад адным на Велiнгстон-стрыт. - Бой пад Уэйбрыджам! Падрабязнае апiсанне! Марсiяне адкiнуты! Лондан у небяспецы!

Брату давялося заплацiць тры пенсы за нумар газеты.

Толькi цяпер ён зразумеў, наколькi страшэнныя i небяспечныя гэтыя пачвары. Ён даведаўся, што гэта не проста кучка маленькiх непаваротлiвых стварэнняў, а разумныя iстоты, якiя кiруюць гiганцкiмi механiзмамi, могуць хутка перамяшчацца i знiшчаць усё жывое на сваiм шляху i супраць iх бездапаможныя самыя дальнабойныя пушкi.

Iх апiсвалi, як "агромнiстыя павукападобныя машыны, амаль у сто футаў вышынёю, здольныя перамяшчацца з хуткасцю экспрэса i выкiдваць iнтэнсiўны цеплавы прамень". Замаскiраваныя батарэi, галоўным чынам з палявых гарматаў, былi ўстаноўлены каля Хорселскай пусткi Ўокiнга па дарозе на Лондан. Былi заўважаны пяць баявых машын, якiя рухалiся к Тэмзе; адна з iх дзякуючы выпадку была знiшчана. Звычайна снарады не дасягалi цэлi, батарэi iмгненна змяталiся цеплавым промнем. Гаварылася таксама пра цяжкiя страты ў войску; але паведамленнi былi падрыхтаваны ў аптымiстычным тоне.

Маўляў, марсiяне ўсё ж адбiтыя; аказалася, i iх можна перамагчы. Яны адступiлi да трохвугольнiка, утворанага трыма ўпаўшымi каля Ўокiнга цылiндрамi. Разведчыкi з гелiёграфамi акружылi iх. Тэрмiнова падвозяцца пушкi з Вiндзора, Портсмута, Олдэршота, Вулвiча i нават з поўначы. Мiж iншым, з Вулвiча дастаўлены дальнабойныя дзевяностапяцiтонныя гарматы. Устаноўлена каля ста шасцiдзесяцi пушак, галоўным чынам для абароны Лондана. Нiколi яшчэ ў Англii з такой хуткасцю i ў такiх маштабах не праводзiлася канцэнтрацыя ваенных сiл. Трэба спадзявацца, што ўсе наступныя цылiндры будуць надалей знiшчацца асобнай звышмагутнай шрапнеллю, якая ўжо падрыхтавана i рассылаецца. Становiшча, гаварылася ў паведамленнi, безумоўна, сур'ёзнае, але насельнiцтва не павiнна паддавацца панiцы. Безумоўна, марсiяне страшэнныя, але ж iх усяго каля дваццацi супраць мiльёнаў людзей.

Улады мелi ўсе падставы лiчыць, прымаючы пад увагу велiчыню цылiндра, што ў кожным з iх не больш чым пяць марсiянаў. Усяго, значыць, iх пятнаццаць. Па крайняй меры, адзiн з iх ужо знiшчаны, можа, i болей. Насельнiцтва своечасова папярэдзяць аб наблiжэннi небяспекi, будуць прыняты спецыяльныя меры для аховы жыхароў паўднёва-заходнiх прадмесцяў. Кончылася ўсё гэта тым, што Лондану паабяцалi бяспеку, выказалi цвёрдую надзею, што ўрад справiцца з усiмi цяжкасцямi.

Гэты тэкст быў надрукаваны буйнымi лiтарамi на яшчэ сырой паперы, без усялякiх каментарыяў. Цiкава было бачыць, распавядаў брат, як увесь астатнi матэрыял быў скарочаны, каб даць месца гэтаму паведамленню.

На Велiнгстон-стрыт нарасхват раскуплялi ружовыя лiсткi экстраннага выпуску, а на Стрэндзе ўжо чулiся выкрыкi цэлай армii газетчыкаў. Публiка саскоквала з омнiбусаў у пагонi за газетай. Паведамленне ўсхвалявала i растрывожыла натоўп. Брат расказваў, што аканiцы магазiна геаграфiчных карт на Стрэндзе былi расчынены i якiйсьцi чалавек у святочным гарнiтуры, у лiмонна-жоўтых пальчатках, паявiўшыся ў вiтрыне, спехам прымацоўваў да шкла карту Сэрэя.

Праходзячы па Стрэндзе да Трафальгар-сквера з газетай у руцэ, брат сустрэў бежанцаў з Заходняга Сэрэя. Нейкi мужчына ехаў у павозцы, падобнай на цялежку зяленiўшчыка; у ёй сярод накiданага хатняга скарбу сядзелi яго жонка i два хлопчыкi. Ён ехаў ад Вестмiнстэрскага моста, а следам рухалася фура для сена; на ёй сядзелi пяць цi шэсць чалавек, добра апранутых, з чамаданамi i клункамi. Твары бежанцаў былi напалоханыя, яны рэзка адрознiвалiся ад апранутых па-нядзельнаму пасажыраў омнiбусаў. Элегантная публiка, высоўваючыся з кебаў, здзiўлена глядзела на iх. Каля Трафальгар-сквера бежанцы прыпынiлiся ў нерашучасцi, потым павярнулi на ўсход па Стрэндзе. Затым праехаў чалавек у рабочай вопратцы на старынным трохкалёсным веласiпедзе з маленькiм пярэднiм колам. Ён быў бледны i ўвесь брудны.

Мой брат павярнуў к Вiкторыя-стрыт i сустрэў новы натоўп бежанцаў. У яго прамiльгнула думка, што ён, можа быць, убачыць мяне. Ён звярнуў увагу на надзвычай вялiкую колькасць палiсменаў, якiя рэгулявалi рух. Некаторыя з бежанцаў размаўлялi з пасажырамi омнiбусаў. Адзiн пераконваў, што бачыў марсiянаў. "Паравыя катлы на хадулях, гавару вам, i крочаць, як людзi". Большасць бежанцаў была ўсхвалявана i ўзрушана.

Рэстараны на Вiкторыя-стрыт былi перапоўнены бежанцамi. На ўсiх вуглах тоўпiлiся людзi, чыталi газеты, жыва размаўлялi i моўчкi глядзелi на гэтых незвычайных нядзельных гасцей. Бежанцы ўсё прыбывалi; пад вечар, па словах брата, вулiцы былi падобныя на Хай-стрыт у Эпсоме ў дзень скачак. Мой брат распытваўся ў многiх бежанцаў, але яны давалi вельмi няпэўныя адказы.

Нiхто не мог паведамiць нiчога новага пра Ўокiнг. Адзiн чалавек пераконваў яго, што Ўокiнг поўнасцю разбураны яшчэ мiнулай ноччу.

- Я з Байфлiта, - сказаў ён. - Самым ранкам прыехаў веласiпедыст, забягаў у кожны дом i раiў уцякаць. Потым паявiлiся салдаты. Мы выйшлi паглядзець: на поўднi дым, скразны дым, i нiхто не прыходзiць адтуль. Потым мы пачулi гул гарматаў каля Чэртсi, i з Уэйбрыджа павалiў народ. Я запёр свой дом i таксама адышоў разам з другiмi.

У натоўпе чуўся гоман, лаялi ўрад за тое, што ён аказаўся няздольны адразу справiцца з марсiянамi.

Каля васьмi гадзiн у паўднёвай частцы Лондана выразна чулася кананада. На галоўных вулiцах яе заглушаў шум руху, але, спускаючыся цiхiмi завулкамi да ракi, брат выразна чуў гарматны гул.

А дзевятай гадзiне ён iшоў ад Вестмiнстэра назад да сваёй кватэры каля Рыджэнт-парка. Ён вельмi непакоiўся пра мяне, разумеючы, што становiшча трывожнае. Як i я ў ноч на суботу, ён заразiўся ваеннай iстэрыяй. Ён думаў пра нямыя, вычэкваючыя пушкi, пра табары бежанцаў, стараўся ўявiць сабе "паравыя катлы на хадулях" у сто футаў вышынёю.