Vaaki va tikonkulu ra Afrika va hambanile swinene eka tindzimi na ikhonomi ya vaaki na ndhavuko. Tindzimi ta vaaki va Afrika ti nga avanyisiwa hi mintlawa leyikulu leyi landzelaka: 1) Semitic-Hamitic; 2) mintlawa yo hlayanyana ya tindzimi leyi tshamaka eka xiphemu xo karhi ku suka evupela-dyambu bya Sahara ku ya enhlohlorhini ya Nayili naswona khale a yi hlayiwa tanihi ntlawa wa "Sudanese"; mintirho ya sweswinyana ya vativi va tindzimi yi simekile leswaku tindzimi leti a ti kombisi ku tshinelelana ngopfu, naswona tin’wana ta tona ti le kusuhi na tindzimi ta Bantu; 3) Bantu edzongeni wa tikonkulu; 4) ntlawa wutsongo wa va-Khoi-san eAfrika-Dzonga; 5) vaaki va xihlala xa Madagascar, lava ririmi ra vona ri welaka eka ntlawa wa Ximalayo-Polynesia; 6) Vakoloni va le Yuropa ni vatukulu va vona.