Кииhи да, тииҥи да ытарыгар ытын баайар. Баайбатаҕына, ыта үөhэттэн сууллубут булду айаҕар түhэрэн эбэтэр үрдүгэр түhэн тириитин алдьатыаҕа.

Эмиэ атын миинэн барбахтаан иhэн, киис суолун көрдө. Атыттан түhэн, чинчийэн көрөн баран эмиэ миинэн, аhара барда. Иллэрээ күн кэлэн ааспыт. Суола кырыаланан эрэр. Күн үөhэ ойон, тииттэр быыстарынан сандаарыччы тыгар. Кыhыҥҥы тыа иhэ ыраас, сырдык. Тугу барытын тунал хаар сабан, салгынныын ырааhырбыт. Күн тыкпыт сиригэр хаар кыырпахтара чаҕылыҥнаhаллар. Дьылҕан тииттэр уhаабыт күлүктэрэ көбүс-көнө курдуктар. Бултуу сылдьар киhи соҕотохсуйбат. Ата уонна ыта бааллар. Кэтэhэр кэтэhиилээх буолан, көрө-истэ, сэргэхтик туттан иhэр.

Ытын ыытан кэбиhэргэ сананна. Сарсыардааҥҥы уоҕа арыый ааста быhыылаах. Оччо ырааппат ини. Баҕар, саҥа суолу сонордоон, кииhи тииккэ таhаарыа. Эбэтэр эрийэ-буруйа сылдьан тубэhэ түhүө. Киискэ үөрэтээри, икки кииhи тииккэ таhааран үрбүтүгэр, сиикэй эт тооромоhун сиэбигэр укта сылдьарын ылан биэрбитэ.

Баhырҕас, босхолоноот, иннин диэки сүүрэн дыгыйда. Сотору тугу эрэ эккирэтэн, кэлин атахтарынан хаары хаhыйа тэбиэлээн ыhыахтаабыта көhүннэ. Намыhах симилэххэ киллэрэн, эккирэтэн маhы, талаҕы тыаhатта.

Булчут атын симилэххэ киллэрбэккэ, иҥнэри сиринэн эргийэ барда. Ыта ханна эрэ тиэрдэн тииккэ таhаарда быhыылаах – үрэр саҥата иhилиннэ. Саттаар сэдэх мастаах тэҥкэ тыаны батыhан, нөҥүө өттүгэр кэлэн көрбүтэ – ыта тииҥи эккирэппит эбит. Үрдүк баҕайы тииккэ таhаарбыт. Сонно тута киис суолун көрдө. Ат үрдүттэн көрдөххө – саҥа суол. Онон тииҥҥэ кыhаммакка, ытын ыҥыра-ыҥыра атыттан түстэ. Киис суолун үчүгэйдик сирийэн көрдө. Бөлүүн ааспыт. Ыта кэлбитигэр, киис саҥа суолун сытырҕалатта. Ыта сыт ылан батыста. Суолу батыhан үрдүк сиргэ тахсан барбахтаан иhэн эмиэ таҥнары түhүүгэ кэллилэр. Киис суола онон-манан эрийэ-буруйа сылдьыбыт. Ол үчүгэй. Айан кииhэ буолбатах эбит. Ырааппатаҕа буолуо.

Ытын эмиэ төргүүлэнэн илиитигэр тутан иhэр. Киис чугас баарын биллэҕинэ ыытыа. Киис суола ыарҕа быыстаах силээҥҥэ киллэрдэ. Ыарҕа быыhыгар киирэн туора-маары сылдьан тиҥсирийбит. Онтон эмиэ үөhэ тахсыбыт. Суолу батыhан, онон-манан сылдьан, тоҥ күөс быстыҥа¹⁰ сонордоотулар. Илин диэки иэҕиллэн барбахтаан иhэн, хатыҥ чараҥҥа киирдилэр. Суолу сытырҕалыыр ыта кутуругун куйбаҥнаппытын көрөн, булчут ытын быатын сүөрэн ыытан кэбиhэр. Ол аата ыта киис сыта суолуттан соччо сүтэ илигин биллэҕэ. Ырааппатаҕа буолуо. Ыт суолу батыhан, инники сүүрэн элэс гынан хаалла. Сотору үрэр саҥата иhилиннэ. Тииккэ таhаардаҕа. Хата, кииhи сонордуурга түргэнник үөрэннэ. Ымыылаах ыт эбит. Атын тиэтэтэн ытыгар тиийбитэ – кииhи хатыҥҥа таhаарбыт. Кыhыҥҥы хатыҥ иинэҕэс лабаатыгар олорор киис улахан баҕайы курдук көстөр. Ымсыырбыт санааҕа эбитэ дуу?

Булчут маҥнай ытын тутан, биирдэ сүөрэ тардан босхолуур гына баайда. Чаачар саатын иитэн, тиэтэйбэккэ кыҥаан, кииhи түҥнэри ытан түhэрдэ. Ситэ өлбөккө тэбиэлэнэ сытар кииhи көхсүттэн тутан ылан, агдатын хам тутта. Ытыгар сиэбиттэн тоҥ эт тооромоhун ылан биэрдэ. Бултуйбут киhи быhыытынан, охтубут тиит үрдүгэр олорон, киис түүтүн кылаанын үрэн көрдө. Түүлээхтэн эрэ үчүгэй булт. Ол иhин нууччалар умсугуйан эрдэхтэрэ. Арай кииhи сүлэргэ сыта куhаҕан буолааччы.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.