– Як ты? У цябе атрымалася? – паспяшалася з пытаннямі Паліна.

Хлопец моўчкі выцягнуў правую руку, не падпускаў да сябе дзяўчыну. Ён хацеў аддыхацца, перш чым нешта сказаць. Спачатку Мікалай паглядзеў на Яшу, які рады быў яго вяртанню. Потым зірнуў на Паліну, на яе прыгажосць. Убачыў: як доўгія чорныя кучаравыя валасы прыгожа ляглі на плечы, як яны атачалі сабой яе мілы белы тварык; як хвалююча бегалі цёмныя вочы; як пяшчотна варушыліся яе пухленькія ружовыя вусны.

– Ты ў парадку? – спытала дзяўчына.

– Так. Добра… Я знайшоў карту. Зараз… – сказаў Мікалай і зняў з сябе брудную вопратку, працягнуў дзяўчыне карту. – Вось. Вось што нам трэба.

– Выдатна! Прабач, але я ў цябе тут знайшла шмат чыстага адзення і вырашыла пераапрануцца ў зручнае. Ці не занадта вяліка на мне сядзіць. Яшу падабаецца. Ты ж не будзеш пярэчыць? Дарэчы, адкуль у цябе столькі ваеннага адзення?

– Табе пасуе, – з усмешкай адказаў ён, – Тут, непадалёк была крама з вайсковым адзеннем. Вось я вырашыў на ўсялякі выпадак узяць з запасам. Я зараз прыбяру пыльныя рэчы, а ты пакуль разгарні карту.

Паліна з азартам раскінула паперу на стале. Вадзіла тонкімі пальцамі па жоўтых лініях дарог, шукала вачамі патрэбны маршрут.

Святло замігацела, задрыжала вельмі хутка, біла па вачах. А праз хвіліну згасла, затым праз секунду зноў уключылася, але ўжо без асаблівых адрозненняў. Гэта крыху напружыла і прымусіла задумацца, асабліва Мікалая, які стаў уяўляць свой план не гледзячы ў карту. Ён у задуменнасці падышоў да дзяўчыны, зладжваў у галаве няпросты паход. Паліна зірнула на яго занадта сур'ёзны твар і спытала:

– Мікалай, як усё прайшло, як ты схадзіў? Ты, дарэчы, хутка вярнуўся…

– Хутка, але не спакойна. Будынкі руйнуюцца на вачах. Пачвары нейкія лётаюць, якіх я яшчэ не бачыў. Потым, наткнуўся на істоту і атакаваў яе першым. Але мне было нескладана дастаць карту. Я і больш складаныя вырашаў праблемы.

– Істота?! – ціха, з нейкай горыччу сказала Паліна.

Унутры дзяўчыны ўзнік неспакой і страх, яна баялася сустрэць нябачаную істоту. Яна не магла ўявіць сабе яе сапраўдны вобраз, затое з лёгкасцю ўяўляла і прыдумляла сабе ўсякае.

– Глядзі! – паказаў на карту Мікалай. – Мы не пойдзем па гэтай дарозе, занадта адкрытая мясцовасць… Гэта ж колькі яшчэ па горадзе крочыць. Не, гэта для нас небяспечна. Мы не зможам выйсці за межы Гомеля. Я прапаную, скарыстацца момантам, пакуль ёсць электрычнасць, і выехаць з горада на электрычцы. Я шмат разоў быў на вакзале, але не адважваўся паспрабаваць завесці электрычку, праверыць яе. Але яна там сапраўды ёсць! – сказаў ён і стаў вадзіць пальцам. – Вось адсюль мы выедзем, як мага далей, прадоўжым шлях па гэтым кірунку. Але ёсць адно «аднак»…стрэлкі на чыгунцы могуць згуляць не на нашу карысць.

– Так мы можам спыніць састаў у любы момант і пайсці пешшу… – дадала Паліна.

– Так. Усё так… Добра. Возьмем за аснову план з электрычкай.

– Дык, а калі будзем выходзіць?

– Ты хочаш зараз выйсці? Не спяшайся. Трэба сабраць рэчы і старанна ўсё абдумаць. Нават калі мы з горада выберамся, нас чакае доўгі, і не думаю, што бяспечны шлях.

Яны яшчэ доўга размаўлялі аб сумесным падарожжы. Пасля доўгіх роздумаў і выстройвання лепшага маршруту – адразу быў пабудаваны план. Які-ніякі, але ўсё ж план, якому яны павінны будуць строга прытрымлівацца, каб не губляць час і не натрапіць на складанасці.

На карце чырвоным маркерам былі пастаўленыя тоўстыя кропкі папаўнення запасаў ежы і піцця, а таксама абведзеныя месцы адпачынку, начлегу. Адна няроўная чорная лінія малявала самы кароткі і лепшы шлях да Бабруйска. Другая лінія, была даўжэйшай, была на выпадак правальнай ідэі рухацца па чыгунцы – служыла планам «Б». Кожны з будучых падарожнікаў, падчас абмеркавання, уносіў свае пажаданні. Пажаданні Мікалая не былі дрэннымі для абодвух, менавіта ён вырашаў, як будзе праходзіць маршрут. А вось пажаданні Паліны патрабавалі зменаў, больш часу ў дарозе. Дзяўчына вельмі хацела ўнесці больш кропак для прывалаў, больш адпачынку, разбіць на адрэзкі вельмі доўгія дарогі. Гэта б дазволіла ёй не прыгнятаць свой арганізм, а ўпэўнена ісці наперад. Яна хацела ацалець, быць заўсёды моцнай, на той выпадак, калі прыйдзецца біцца з істотай. Гэтае пытанне, аб унясенні яе змяненняў, патрабавалі большага пераканання. Мікалаю не хацелася марнаваць час, ён уяўляў дадатковую складанасць, небяспеку не толькі для сябе, але для ўсіх. Лішні прыпынак мог б прывабіць непатрэбных гасцей, небяспечных ворагаў. Але гледзячы ў выдатныя вочы Паліны, якія замілавальна прасілі паслухаць яе, Мікалай нібы растаў і ўсё ж даў слабіну. Цяпер яны павінны будуць зрабіць больш прыпынкаў да Бабруйска, чым планаваў Мікалай.

Раней, калі на Паліну навалілася вялікае гора, калі надышоў дзень застацца адной у шэрым халодным горадзе, калі яе сэрца балела аб знікненні родных, калі прыйшла думка пэўнасці таго, што яна адзіны чалавек – яе матывацыя згасала з кожным трагічным днём. Надзея пра жывых сваякоў тлела і ўсё больш упэўнена аддалялася ад яе. Цёмныя думкі неўзабаве ахінулі яе галаву, парушалі розум. Першыя дні яе адзіноты былі цяжкімі, яна не прымала рэчаіснасць, яна замкнулася ў сабе. Яна не пераставала думаць пра дачку. Не адпускала думка пра яе жывым існаванні. Неўзабаве, прыняўшы трагедыю, з'явілася жаданне зазірнуць за межы горада, каб даведацца ці ёсць яшчэ людзі. Але страх хутка спыніў і адкінуў гэтую ідэю. Паліна блукала з смуткам, з стратай і са сваім згасаючым выжываннем адшукаць дачку. Усё было так, пакуль яна не сустрэла Мікалая, сапраўднага чалавека. Тады зноў ажыла яе надзея на сустрэчу з роднымі, што яны жывыя.

Мікалай астыў ад думкі, што яго сваякі і сябры яшчэ жывыя, у яго была на тое прычына так думаць. Перад Палінай ён яшчэ не адважваўся раскрыць гэты сакрэт. Ён адчуваў яе напорыстасць у голасе, бачыў, як гарэлі яе вочы ад маленькай надзеі, што адрадзілася. Таму, ён проста пагадзіўся з Палінай, не жадаючы мяняць яе настрой.

Цяпер трэба было збіраць рэчы і маральна рыхтаваць сябе да сур'ёзных выпрабаванняў. Рыхтаваць сабаку да паходу.

Усім было страшна і няўтульна ад думкі, што наперадзе можа здарыцца ўсё што заўгодна. Але ў адрозненне ад Паліны, Мікалай ужо наглядзеўся на розныя новыя істоты змяняючага свету. Ён быў гатовы бегчы як мага далей ад іх у бяспечнае месца і думаў пра тое, што будзе гатовы да ўсяго, што сустрэнецца на шляху, будзе гатовы даць адпор любой перашкодзе.

Выходзіць вырашылі заўтра, раніцай. Трэба было добра выспацца, але як можна добра спаць, калі заўтра цябе чакае няпростая дарога? Думкі аб ёй мімаволі лезлі ў галаву. Хваляванне, перажыванне і ўяўленне гоняць сон. Нават сабака не змыкаў сваіх рудых вачэй, адчуваў неспакой людзей.

Ноч была маўклівай, доўгай. Толькі ў яе сярэдзіне двое змаглі заплюшчыць вочы.

Раніцай, завадны гадзінны механізм звонка затрашчаў, закрычаў, як шалёны, аб тым, што пара падымацца. Гэта казала, што малазнаёмыя людзі і адзін сабака, адправяцца ў новыя прыгоды. Мікалай хутка заглушыў раздражняльны гук, двое ляніва ўставалі на ногі. Праз гадзіну, добра прачнуўшыся, ужо ўсе былі сабраныя. Паліна накінула на сябе свой невялікі шэры заплечнік набіты рэчамі і падышла да радыё. Уключыла яго ў апошні раз. Прыемны мужчынскі голас разборліва спяваў пра пачуццё суму, лірычная музыка ахінала словы спевака, станавілася сумна на душы. Песня нібы клікала да сябе. Здавалася, што яе жыўцом спяваюць у Бабруйску і адтуль транслююць на ўвесь свет. Цёпла і меладычна было ў памяшканні некалькі хвілін, пакуль радыё імгненна не змоўкла. У тую ж гадзіну, і святло згасла. Быццам хтосьці апусціў рычаг рубільніка і электрычнасць знікла. Дзяўчына ўбачыла лёгкае святло, якое прабівалася скрозь закрытыя вокны, і, з неспакойным пачуццём, адышла ў бок, бліжэй да дзвярэй. Мікалай у гэты час дастаў светлавую палачку з хімічным святлом, сагнуў яе і кінуў у цэнтр памяшкання. Светла-зялёнае святло дапамагло ім бачыць адзін аднаго. Хлопец пасадзіў Яшу ў спецыяльную сумку-пераноску, а затым спіной павярнуўся і накінуў яе на сябе. Чорны заплечнік, у які змясціліся толькі самыя патрэбныя рэчы, хлопец павесіў спераду. Рыжую валасатую галаву ён схаваў чорным шырокім капюшонам ад талстоўкі, якую ён надзеў на голае падкачанае цела. Ніжэй, на доўгіх нагах, нагавіцы цёмны хакі з тонкай шчыльнай тканіны і светлыя, цялеснага адцення, чаравікі.