Үзеңнеке үзәктә, яши бирсен тозакта

Свое всегда рядом, пусть учится жить в капкане

Улның ояты атага, кызның оятыанага

Позор сына − на отце, позор дочери – на маме

Туганыңнан бизмә, нәселең корыр

Не отрекайся от родных, иначе твой род исчезнет

Туган бар җирдә ярдәм бар

Где есть родные, там есть и помощь

Тату туганнар таштан койма корган

Дружные родственники из камня ограду сделают

Суы булган җир кадерле, иле булган ир кадерле

Та земля өенна, где есть вода, тот муж ценен, у которого есть страна

Матурлык туйда кирәк, татулык көнда кирәк

Красота нужна на свадьбе, а дружба каждый день

Карама үзенә, кара нәселенә

Смотри не на него, а на его род

Кияүдән кайткан кыз кайта килгән яудан яман

Сбежавшая жена − вернувшийся с боя предатель

Иргә ышанма, елгага таянма

На мужа не надейся и на реку не опирайся

Ирең юлдан язса − ярты өең калыр, хатының юлдан язса – бер-бернәрсәң да калмас

Сошедший с пути муж оставляет пол дома, сошедшая с пути жена − пустоту

Ирне ир иткән да хатын, чир иткән да хатын

И та, что возвеличила мужа − женщина, и та, что уничтожила − женщина

Ир − баш, хатын − муен

Муж − голова, а жена − шея

Ир уңган булса, хатын елдам була

Если муж дельный, то и жена проворная

Җан тартмаса, кан тарта

Не душа, так кровь тянет

Елыйсы килгән бала атасының сакалы белән уйный

Ребенок, который хочет плакать − играет с бородой отца

Брат братның көтү көткәненә рад

Родной брат рад помочь во всем

Башыңа бәла төшкәндә, туганыңны танырсың

Когда настигает беда – узнаёшь (вспоминаешь родственников)

Анаң үги булса, атаң үзеңнеке булмас

При мачехе и отец не родной

Ана күңеле − балада, бала күңеле − далада

Душа матери в ребенке, ребенка − в свободе

Ир какканны − мир кага

Сделанное мужем, обсуждается всем миром

Ир хакы − Алла хакы

Долг перед мужем − все равно что долг перед Богом

Дусның искесе, хатынның яңасы яхшы

Друзья хороши старые, а жена − новая

Ике тәкә башы бер казанга сыймый

Две бараньи головы в одном казане не уместить

Иптәшең сукыр булса − күзеңне йом

Закрой глаза на слепоту ближнего

Әйттем исә кайттым

Сказано − сделано

Әйтер идем бер сүз − авызым син түз

Сказал бы одно слово, да попридержу язык

Бер әйт − берәгәйле әйт

Скажи один раз, но метко

Башка килгәне телдән килә

Дурная голова ногам покоя не даёт / Язык без костей намелет на семь волостей

Әйткән сүз − каккан казык

Сказанное слово, что вбитый кол

Аңа әйткәнче бер ташка әйтсәң, таш җанланыр иде

Даже камень ожил бы от таких слов

Аңламый сөйләгән авырмый үләр

Сказавший не зная, умрёт без мучений

Бауның озыны, сүзнең кыскасы яхшы

Веревка хороша длинная, а слово − кроткое

Әйткан сүз − аткан ук, кире кайтарып булмый

Сказанное слово − выпущенная стрела, обратно не воротишь

Бала күздән, адәм сүздән зыянлый

Ребенка береги от зглаза, а взрослого от злого слова

Бака бакылдап, телчән такылдап туймас

Лягушка не наквакается, болтун не наговорится

Ана теле бер булыр

Родной язык единственный

Яхшы сүз − җан азыгы, яман сүз − баш казыгы

Доброе слово окрыляет, а плохое колом по голове

Усал тел кыш кебек, яхшы тел яз кебек

Злое слово как зима, доброе − как весна

Телеңне йотарсың

Язык проглотишь

Татлы тел тимер капканы ачар

Доброе слово и железные ворота откроет

Җылы сүз җан эретә

Доброе слово душу греет

Туган телне кадерләгән халык кадерле булыр

Бережный к родному языку народ − будет ценным

Сөйдергән дә тел, биздергән дә тел

Язык и полюбить и возненавидеть заставит

Сөйдергән дә тел, көйдергән дә тел

И радует язык, и обжигает язык

Сүзең көмеш булса, эндәшмәвең алтын

Если слово твое − серебро, то молчание − золото

Су һәр нәрсәне агарта ала, әммә йөз карасын агарта алмый

Вода все смоет, кроме настроения

Егет сүзе бер булыр

Молодец своему слову верен / У молодца слово одно

Бинең авызы кыек булса да, сүзе туры

У богача хоть рот и кривой, да слова прямые (правдивые)

Син әйтмәдең, мин ишетмәдем

Ты не говорил, я не слышал

Сорамаган сүзгә җавап бирмиләр

Нет вопроса − нет ответа

Сүз иясе белән йөрми

Слово с хозяином не ходит

Дөрес сүзгә җавап юк

Правдивому слову нет опровержений

Сүз сөйләсән, уйлап сөйлә

Если говоришь, делай это обдуманно

Сүзе балдай, күңеле боздай

Слова как мед, а сердце как лед

Сүз эзләп күршегә керми

За словом в карман не полезет

Оста янында кулыңны тый, галим барда телеңне тый

Среди мастеров сдерживай руки, среди ученых − язык

Ният иткән − морадына җиткән

Намерившийся − достигнет цели

Картлар сүзен кар басмас

Слово старейшин снег не запорошит

Кемнең кай җире авыртса, шуны сөйләр

У кого что болит, то о том и говорит

Акыллы сүз алтыннан кыйбат

Толковое слово дороже золота

Акылы кысканың − теле озын

Глупый славится длинным языком

Кешенең теле аңа дан да китерә ала, хурлык та китерә ала

Человеческий язык может принести как славу, так и унижение

Кеше сүзе – кеше үтерә

Слово может и убить

Аттан ала да туа, кола да туа

От лошади и чалый родится, и саврасый

Аты бер булса да, заты башка

Название одно, а качество разное

Атым юк аранда – кайгым юк буранда

Нет лошади в стойле, нет проблем в буран